ΑΠ 605/2017: Συνταγματική η διάταξη περί απαραδέκτου της διαδικαστικής πράξης, σε περίπτωση μη προσκόμισης του γραμματίου προκαταβολής εισφορών
Δυνάμει της πρόσφατης υπ’ αριθμ. 605/2017 αποφάσεως του Αρείου Πάγου[1] ανακινήθηκε το εριζόμενο ζήτημα της συνταγματικότητας ή μη της διάταξης του άρθρου 61 παρ. 4 του Ν. 4194/2013 περί απαραδέκτου της διαδικαστικής πράξης σε περίπτωση μη προσκόμισης του γραμματίου προκαταβολής εισφορών[2], με το Ακυρωτικό μας Δικαστήριο να τάσσεται υπέρ της συνταγματικότητας της ως άνω διάταξης.
Ακολουθεί αυτούσιο το σκεπτικό της εν λόγω απόφασης:
«1. Το άρθρο 61 του ν. 4194/2013 ”Κώδικας Δικηγόρων” (ΦΕΚ Α 208/27-9-2013), στις παραγράφους 1, 3 και 4 αυτού, όπως αυτές συμπληρώθηκαν με το άρθρο 7 παρ. 8 εδ. α’, β’ και γ’ αντίστοιχα, ορίζει ότι : 1. Ο δικηγόρος για την άσκηση κάθε είδους ενδίκων βοηθημάτων ή ενδίκων μέσων και για την παράστασή του ενώπιον των δικαστηρίων και των δικαστικών συμβουλίων…. και γενικά για την παροχή υπηρεσιών που σχετίζονται με την έναρξη και τη διεξαγωγή της δίκης ….υποχρεούται να προκαταβάλει στον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο εισφορές αποκλειστικά και μόνο στις περιπτώσεις που προβλέπονται στο Παράρτημα ΙΙΙ, οι οποίες προορίζονται για: αα) την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών των υπηρεσιών του Συλλόγου, ββ) την απόδοση ως πόρου, στον τομέα Επικουρικής Ασφάλισης Δικηγόρων (ΤΕΑΔ) του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (ΕΤΑΑ), γγ) την απόδοση ως πόρου στον αντίστοιχο για κάθε Δικηγορικό Σύλλογο Τομέα Προνοίας-Υγείας του ΕΤΑΑ ή Ταμείο Αλληλοβοήθειας ή Λογαριασμούς Ενίσχυσης και Αλληλοβοήθειας Δικηγόρων (ΛΕΑΔ) και δδ) την απόδοση ως πόρου στον Ειδικό Διανεμητικό Λογαριασμό νέων δικηγόρων του άρθρου 33 του ν. 2915/2001 (Α 109)…. 3. Από την υποχρέωση της προκαταβολής, που ορίζεται και υπολογίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 1, απαλλάσσονται οι δικηγόροι όταν παρέχουν υπηρεσίες στους εαυτούς τους, καθώς και όταν εκπροσωπούν: α) διαδίκους που αναγνωρίζονται ότι δικαιούνται του ευεργετήματος της πενίας, σύμφωνα με τα άρθρα 194 έως 204 του ΚΠολΔ ή δικαιούχους νομικής βοήθειας σύμφωνα με το ν. 3226/2004 (Α24), β) διαδίκους που εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 82 παρ. 2 και της περίπτωσης θ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 95 του Κώδικα, γ) το Δημόσιο και δ) τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης και τα λοιπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, με σύμβαση πάγιας αντιμισθίας. Η συνδρομή των περιπτώσεων β’, γ’ και δ’ αποδεικνύεται με υπεύθυνη δήλωση του πληρεξούσιου δικηγόρου…. 4. Ο δικηγόρος για την κατάθεση κάθε είδους ενδίκων βοηθημάτων ή ενδίκων μέσων, καθώς και για την παράστασή του κατά τη συζήτηση των ανωτέρω ενδίκων βοηθημάτων ή μέσων ενώπιον των δικαστηρίων και δικαστών οφείλει, στο πλαίσιο της υποχρέωσης προκαταβολής της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, να καταθέσει το σχετικό γραμμάτιο καταβολής, αλλιώς η αντίστοιχη διαδικαστική πράξη είναι απαράδεκτη. Δεν υπάρχει υποχρέωση της προκαταβολής της παραγράφου 1 σε περίπτωση αναβολής ή ματαίωσης της συζήτησης, η δε καταβληθείσα προκαταβολή αναζητείται από το δικηγόρο που προέβη σε αυτήν, αλλιώς η προκαταβολή ισχύει για τη νέα συζήτηση. Περαιτέρω, στο Παράρτημα ΙΙΙ του ανωτέρω Κώδικα προσδιορίζεται, εκτός των άλλων, το ύψος των εισφορών που πρέπει να καταβάλλονται για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων ή μέσων και την παράσταση κατά τη συζήτηση ενώπιον του Αρείου Πάγου. Εξάλλου, στην παρ. 11 του άρθρου 165 του ίδιου Κώδικα, η οποία προστέθηκε με το άρθρο 7 παρ. 13 περ. δ’ του ν. 4205/2013, ορίζεται ότι ” Η ισχύς της παραγράφου 4 του άρθρου 61 του παρόντος Κώδικα άρχεται από 1-11-2013”. Περαιτέρω, τα άρθρα 20 παρ. 1 του Συντάγματος και 6 της κυρωθείσας με το ν.δ. 53/1974 Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (ΕΣΔΑ) δεν αποκλείουν στον κοινό νομοθέτη να θεσπίζει δικονομικές προϋποθέσεις και γενικότερα διατυπώσεις για την πρόοδο της δίκης, αρκεί αυτές να συνάπτονται προς τη λειτουργία των δικαστηρίων και την ανάγκη αποτελεσματικής απονομής της δικαιοσύνης και, περαιτέρω, να μην υπερβαίνουν τα όρια εκείνα, πέραν των οποίων επάγονται την άμεση ή έμμεση κατάλυση του προστατευόμενου από τις ανωτέρω διατάξεις ατομικού δικαιώματος παροχής έννομης δικαστικής προστασίας (Ολ ΣΤΕ 1858/2015). Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι αν ο δικηγόρος που παρίσταται κατά τη συζήτηση αιτήσεως αναιρέσεως του εντολέα του, δεν έχει καταθέσει το σχετικό γραμμάτιο προκαταβολής της προβλεπόμενης εισφοράς προς τον οικείο δικηγορικό σύλλογο, η αίτηση αναίρεσης είναι απαράδεκτη, το απαράδεκτο δε αυτό δεν προσκρούει ούτε στο άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος, ούτε στο άρθρο 6 της ΕΣΔΑ (ΑΠ 623/2015, 811/2014, ΣΤΕ 1993/2016, 126/2015), δεδομένου ότι με τις διατάξεις αυτές επιδιώκεται η εξυπηρέτηση σκοπών που συνάπτονται προς την απονομή της δικαιοσύνης και δεν υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της δίκης, κατά την εκφώνηση της υπόθεσης από τη σειρά του οικείου πινακίου στην αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας δικάσιμο, οι αναιρεσείοντες εκπροσωπήθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου από την πληρεξούσια δικηγόρο τους … . Η Πρόεδρος του Τμήματος τούτου χορήγησε προθεσμία έως τις 3-3-2017 για τη νομιμοποίηση των διαδίκων και την κατάθεση προτάσεων, εντός της οποίας οι αναιρεσείοντες δεν κατέθεσαν το σχετικό γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών στον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών για την πιο πάνω παράσταση, όπως όφειλαν, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 61 παρ. 1 του Κώδικα Δικηγόρων. Εξάλλου, στη δικογραφία δεν υπάρχει βεβαίωση της ανωτέρω δικηγόρου ότι οι εντολείς της υπάγονται σε κάποια από τις εξαιρέσεις του άρθρου 61 παρ 3 περ. β’ του Κώδικα Δικηγόρων, ούτε προκύπτει προκαταβολή των εισφορών στην προηγούμενη συζήτηση της υπόθεσης κατά τη δικάσιμο της 12-4-2016, κατά την οποία αναβλήθηκε για την αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας. Συνεπώς, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 61 παρ. 4 του Κώδικα Δικηγόρων, η παράσταση αυτών ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου είναι απαράδεκτη και θεωρείται ότι οι αναιρεσείοντες είναι δικονομικά απόντες. Περαιτέρω, από τα στοιχεία της δικογραφίας δεν προκύπτει ποιος επισπεύδει τη συζήτηση της υπόθεσης, καθόσον δεν προσκομίζεται αποδεικτικό επίδοσης προς τους εν λόγω αναιρεσείοντες κλήσης για συζήτηση της ένδικης αίτησης αναίρεσης κατά της 4042/2014 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών από μέρους των αναιρεσιβλήτων, ούτε αποδεικτικό επίδοσης της κλήσης αυτής προς τους αναιρεσίβλητους εκ μέρους των αναιρεσειόντων, ούτε, τέλος, γίνεται οποιαδήποτε μνεία περί όλων των ανωτέρω στις έγγραφες προτάσεις των διαδίκων. Επομένως, πρέπει να κηρυχθεί απαράδεκτη η συζήτηση της ένδικης αίτησης αναίρεσης».
Εμμανουέλα Μανωλιδάκη, δικηγόρος
[1] Βλ. ΑΠ 605/2017, ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ = ΝοΒ 2017, σελ. 1656-1658.
[2] Βλ. περαιτέρω σε https://efotopoulou.gr/monprkalavr-652016-grammatio-proispraxis-dikigorikis-amivis-antisintagmatiki-i-diataxi-tou-arthrou-61-par-4-tou-n-41942013-peri-aparadektou-tis-diadikastikis-praxis-se-periptosi-mi-pros/ .