Ατελής υιοθεσία ανηλίκου – Νομοθετικό καθεστώς του ν. 2447/1996 – Αίτηση για πλήρη ένταξη του θετού τέκνου στην οικογένεια του θετού γονέα – Νομιμοποίηση για υποβολή της αιτήσεως
Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 57 του Ν. 2447/1996 παρέχεται το δικαίωμα στον θετό γονέα σε υιοθεσία ανηλίκου που συντελέστηκε, πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού και κατ’ ακολουθία είναι ατελής ως προς τα αποτελέσματα της, ενόψει των νέων ρυθμίσεων των άρθρων 1561-1566 ΑΚ, να ζητήσει από το δικαστήριο με αίτηση του που δικάζεται κατά την εκούσια δικαιοδοσία, η οποία είναι απρόθεσμη, τη μετάπλαση της υιοθεσίας σε πλήρη, με την πλήρη ένταξη του τέκνου στην οικογένειά του κατά τους ορισμούς των ΑΚ 1561-1566 για την ποιοτική αναβάθμιση του συγγενικού δεσμού που δημιουργείται με την υιοθεσία. Προς τούτο απαιτείται η συναίνεση και του τέκνου που συμπλήρωσε το 12ο έτος της ηλικίας του και σε κάθε περίπτωση ανάλογα με την ωριμότητά του, η ακρόαση και της δικής του γνώμης κατά τη διαδικασία και στις δύο περιπτώσεις του άρθρου 800 παρ. 2 ΚΠολΔ.
Αναφορικά με τη νομιμοποίηση για την υποβολή της αίτησης του άρθρου 57 παρ. 3 του Ν. 2447/1996, η ίδια η διάταξη ορίζει ως μόνο νομιμοποιούμενο πρόσωπο τον θετό γονέα ή τους θετούς γονείς και παράλληλα απαιτεί για την αποδοχή της αίτησης τη συναίνεση του θετού τέκνου που έχει συμπληρώσει το 12ο έτος. Δεν προκύπτει, δηλαδή, από τον νόμο η δυνατότητα υποβολής της αίτησης του άρθρου 57 παρ. 3 από το θετό τέκνο του μόνο, όταν οι θετοί γονείς έχουν αποβιώσει. Αυτό θα προϋπέθετε μια contra legem ερμηνεία, που δε δικαιολογείται. Ο νόμος δίνει την πρωτοβουλία για τη μετατροπή της υιοθεσίας σε πλήρη, όπως και για την ίδια την τέλεση της υιοθεσίας στον θετό γονέα, και στο τέκνο μόνο το δικαίωμα να συναινέσει ή να αρνηθεί τη συναίνεσή του, και πάλι όπως για την τέλεση της υιοθεσίας. Αν ο θετός ή οι θετοί γονείς είναι ζωντανοί και επιθυμούν τη μετατροπή, θα υποβάλουν τη σχετική αίτηση. Αν ο θετός γονέας έχει αποβιώσει, δε δικαιολογείται η υποβολή της αίτησης από τον υιοθετούμενο ή τον επιζώντα έτερο θετό αυτού γονέα, αφού σε μια τέτοια περίπτωση, η μετατροπή των αποτελεσμάτων της υιοθεσίας δεν αποσκοπεί, όπως είναι η ratio του άρθρου 57 παρ. 3 στην ενδυνάμωση της σχέσης μεταξύ υιοθετούντος και υιοθετούμενου, αλλά προφανώς, σε ρυθμίσεις κληρονομικών δικαιωμάτων του θετού τέκνου με συγγενείς του θετού γονέα ή και με τη φυσική του οικογένεια (βλ. ΑΠ 741/2014 – ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Εάν ο ένας θετός γονέας, δηλαδή, έχει αποβιώσει, δεν νομιμοποιούνται ο επιζήσας θετός γονέας ούτε το θετό τέκνο να ζητήσουν την ένταξή του στην οικογένεια του αποβιώσαντος.
Υπό το φως των ανωτέρω, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θήβας (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), δέχθηκε τα ακόλουθα: «Στην προκειμένη περίπτωση, με την από 12.10.2007 υπό κρίσιν αίτησή τους η μεν πρώτη των αιτούντων – θετή γονέας, κάτοικος Θήβας, ζητεί την πλήρη ένταξη του δευτέρου των αιτούντων θετού, ήδη ενηλίκου, τέκνου, τόσο στην οικογένειά της, όσο και στην οικογένεια του αποβιώσαντος συζύγου της και θετού πατέρα του δεύτερου αιτούντα, Ε.Δ. Ο δε δεύτερος αιτών, προσωρινά κάτοικος Αθηνών ζητεί κατ’ ορθή εκτίμηση του δικογράφου του, καθ’ υποκατάσταση του θανόντος την 27.7.1986 θετού πατέρα του, να ενταχθεί στην οικογένεια του τελευταίου. Σωρεύονται λοιπόν εισαγωγικό δικόγραφο, τρεις αιτήσεις έννομης προστασίας υποκειμενικώς και αντικειμενικώς. Η αίτηση όμως του δευτέρου των αιτούντων Κ.Δ. είναι απορριπτέα, κατά τα ανωτέρω στη μείζονα εκτιθέμενα, ως απαράδεκτη λόγω έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης. Επίσης απορριπτέα ως απαράδεκτη για τον ίδιο ως άνω λόγο είναι και η αίτηση της πρώτης αιτούσας, όσον αφορά στο μέρος που αναφέρεται στην ένταξη του δεύτερου αιτούντος στην οικογένεια του θετού πατέρα του και συζύγου της, εφόσον επίσης σε κανένα σημείο του νόμου δεν αναφέρεται ως δυνατή η υποκατάσταση του θετού γονέα (έστω και αποβιώσαντος) από τον (επιβιώσαντα) σύζυγο του επίσης θετό γονέα. Αντίθετα η αίτηση της πρώτης αιτούσας εν σχέσει με το μέρος που αφορά στην ένταξη του δευτέρου αιτούντος θετού τέκνου στην οικογένεια της ιδίας (ως θετής γονέος – μητέρας) κατά τις επιταγές του νόμου, παραδεκτώς και αρμοδίως εισάγεται για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του δικαστηρίου, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 § 1 περ. α` ΚΠολΔ και 57 § 3 ν. 2447/1996). Είναι νόμιμη. Στηρίζεται στις προαναφερόμενες ουσιαστικές διατάξεις. Πρέπει, επομένως να ερευνηθεί περαιτέρω κατ’ ουσίαν. […] αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά με την υπ’ αριθ. 14/1978 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θηβών η οποία κατέστη αμετάκλητη, κηρύχθηκε θετό τέκνο της πρώτης αιτούσας Γ. χήρας Ε.Δ. και του συζύγου της Ε.Δ. που απεβίωσε στις 27.7.1986, το τότε ανήλικο τέκνο (ηλικίας τότε επτά ετών) Κ. φυσικό τέκνο του Ι. και της Φ.Π. (αδελφής της θετής μητέρας αυτού). Περαιτέρω τεκμαίρεται ως αναπληρωμένη η συναίνεση από το θετό τέκνο με την σωρευόμενη στο ίδιο δικόγραφο με τη θετή μητέρα του αίτηση εντάξεώς του στην οικογένεια της τελευταίας, ώστε η λαβούσα χώρα υιοθεσία του από αυτών (τη θετή μητέρα) να είναι πλήρης, πρέπει δε να γίνει δεκτή η κρινομένη αίτηση ως και κατ’ ουσίαν βάσιμη και να ενταχθεί πλήρως ο δεύτερος αιτών στην οικογένεια της πρώτης αιτούσας. Κατά συνέπεια η αίτηση πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή ως προς το σκέλος που αφορά την ένταξη του δευτέρου αιτούντος στην οικογένεια της πρώτης αιτούσας, να απορριφθεί δε όπως προαναφέρθηκε ως προς το αίτημα της εντάξεως του πρώτου στην οικογένεια του αποβιώσαντος θετού του πατέρα […].».
Αγγελική Πολυδώρου, δικηγόρος
e-mail: info@efotopoulou.gr