Διανομή κερδών στην ετερόρρυθμη εταιρεία

Στις ετερόρρυθμες εταιρείες συμμετέχουν δύο κατηγοριών εταίροι: οι ομόρρυθμοι οι οποίοι έχουν απεριόριστη και εις ολόκληρον ευθύνη και οι ετερόρρυθμοι εταίροι οι οποίοι ευθύνονται είτε κατά το ποσό της εισφοράς τους είτε σε μεγαλύτερο από αυτό.

Στην εσωτερική λειτουργία της εταιρείας (εσωτερική διαχείριση και εκπροσώπηση) ο ετερόρρυθμος εταίρος λειτουργεί ισότιμα με τους συνεταίρους του και τα δικαιώματά του ρυθμίζονται από το καταστατικό και το νόμο. Για τα υπόλοιπα θέματα ισχύουν οι ίδιες ρυθμίσεις που ισχύουν και για την ομόρρυθμη εταιρεία [Νάσος Χρ. Μπασαγιάννης-Βιργινία Θεοδωροπούλου-Δένδια, Δίκαιο των Εμπορικών Εταιρειών, Νομική Βιβλιοθήκη 2003, 40-41] .

Ειδικά για το μέτρο της συμμετοχής των εταίρων στα κέρδη και στο προϊόν της εκκαθάρισης πρέπει να λεχθεί ότι δε θα ισχύσει πλήρως το άρθρο 763 ΑΚ, όπως στην ομόρρυθμη εταιρεία. Κατ’ αρχήν, το μέτρο αυτό μπορεί να καθορίζεται από τα μέρη ελεύθερα. Αν όμως το καταστατικό σωπαίνει και δεν υπάρχει απόφαση των εταίρων, η συμμετοχή στα κέρδη και στο προϊόν της εκκαθάρισης δε θα είναι οπωσδήποτε ίση για όλους τους εταίρους.

Σύμφωνα με το άρθρο 762 ΑΚ «Σε περίπτωση εταιρίας με διάρκεια μακρότερη από ένα έτος ο λογαριασμός κλείνεται και τα κέρδη μοιράζονται στο τέλος κάθε έτους, εφόσον δεν προκύπτει κάτι άλλο από την εταιρική σύμβαση».

Ενώ κατά το άρθρο 277 του νόμου 4072/2012 «Οι διατάξεις του άρθρου 255 ισχύουν και ως προς τον ετερόρρυθμο εταίρο. Ο ετερόρρυθμος εταίρος συμμετέχει στις ζημίες της εταιρείας έως το ποσό της εισφοράς του, εκτός αν στην εταιρική σύμβαση προβλέπεται η συμμετοχή του για ορισμένο μεγαλύτερο χρηματικό ποσό». Το δε άρθρο 255 ορίζει ότι «Στο τέλος της εταιρικής χρήσης συντάσσεται λογαριασμός, από τον οποίο εμφαίνονται τα κέρδη ή οι ζημίες της εταιρείας. Στην εταιρική σύμβαση μπορεί να προβλέπεται ότι διανέμονται κέρδη και πριν από το τέλος της εταιρικής χρήσης με βάση προσωρινό λογαριασμό. Εκτός αντίθετης συμφωνίας, οι εταίροι μετέχουν στα κέρδη και τις ζημίες κατά το ποσοστό συμμετοχής τους».

Και οι ετερόρρυθμοι εταίροι έχουν εταιρική ιδιότητα, παρότι μπορεί να χαρακτηρίζονται απλοί χρηματοδότες. Έχουν επομένως όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ενός ομόρρυθμου συνεταίρου τους, πλην εκείνων που ρητά η σύμβαση και ο νόμος τους αφαιρεί [Σπυρίδων Δ. Ψυχομάνης, Δίκαιο Εμπορικών Εταιρειών, Γ’ έκδοση, εκδόσεις Σάκκουλα, 2018, σελ. 167]. Όσον αφορά λοιπόν το δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη των ομόρρυθμων εταίρων, οφείλουμε να κάνουμε μία διάκριση του γενικού δικαιώματος στα κέρδη από το δικαίωμα στα κέρδη συγκεκριμένης εταιρικής χρήσεως. Το πρώτο αποτελεί αναφαίρετο και αναπόσπαστο από την εταιρική συμμετοχή δικαίωμα, με περιεχόμενο τη συμμετοχή στα κέρδη της εταιρείας, καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής του εταίρου σ’ αυτήν. Το δεύτερο μεταβιβάζεται και κατάσχεται ελεύθερα [Σπυρίδων Δ. Ψυχομάνης, Δίκαιο Εμπορικών Εταιρειών, Γ’ έκδοση, εκδόσεις Σάκκουλα, 2018, σελ. 109].

Επιπλέον, ο ετερόρρυθμος εταίρος δεν έχει δικαίωμα ψήφου στη λήψη των εταιρικών αποφάσεων, εκτός αν ορίζεται ρητά στην εταιρική σύμβαση (άρθρο 274 του ίδιου νόμου).

Αναφορικά, τέλος, με το ζήτημα της παραγραφής των αξιώσεων το άρθρο 269 του νόμου 4072/2012 ορίζει ότι «1. Σε περίπτωση λύσης της εταιρείας οι αξιώσεις κατά των εταίρων για εταιρικά χρέη παραγράφονται μετά πέντε έτη από την καταχώριση της λύσης της εταιρείας στο Γ.Ε.ΜΗ., εκτός αν η αξίωση κατά της εταιρείας υπόκειται σε βραχύτερη παραγραφή.2. Αν η αξίωση του δανειστή κατά της εταιρείας καταστεί ληξιπρόθεσμη μετά την καταχώριση της λύσης της στο Γ.Ε.ΜΗ., η παραγραφή αρχίζει από το χρονικό σημείο, κατά το οποίο η απαίτηση καθίσταται ληξιπρόθεσμη.3. Οι δυο προηγούμενες διατάξεις εφαρμόζονται αναλόγως και σε περίπτωση εξόδου ή αποκλεισμού εταίρου από την εταιρεία».  Ενώ, η υπ’ αριθμό 222/2017 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πατρών η οποία ασχολήθηκε με το ζήτημα της παραγραφής των αξιώσεων μεταξύ των εταίρων συγκεκριμένα, έκρινε ότι «…η σχετική αξίωση περί καταβολής των διανεμητέων κερδών κατά της εταιρείας πηγάζει από την εταιρική σύμβαση και υπόκειται στην εικοσαετή παραγραφή κατ’ άρθρο 249 του ΑΚ και όχι στην πενταετή παραγραφή του άρθρου 250 αριθ. 1 ή αριθ. 15 του ΑΚ ή εκείνης του άρθρου 64 του ΕμπΝ, που άρχεται από το χρόνο λήξης της διάρκειας της ομόρρυθμης εταιρείας και αφορά αξιώσεις τρίτων και όχι εκείνων των εταίρων κατά της εταιρείας (ΑΠ 1038/2010 ΔΕΕ 2010. 1183, ΑΠ 816/1987 ΕΕΝ 1988. 352, ΕφΘεσ 1910/2014 ΕπισκΕΔ 2014. 777, ΕφΛαρ 31/2009 ΕπισκΕΔ2009. 235, ΕφΘεσ 1600/1984 Αρμ 1986.151, Απ. Γεωργιάδης ΣΕΑΚ, τόμος I, έκδ. 2010, άρθρο 762, σ. 1464)».

Χριστίνα Ρήγα, ασκ. δικηγόρος

info@efotopoulou.gr