H κατανομή των κινητών πραγμάτων μεταξύ των συζύγων σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσής τους (άρθ. 1394 και 1395 ΑΚ)

Η διακοπή της έγγαμης συμβίωσης δημιουργεί (μεταξύ άλλων) πρόβλημα ως προς τη χρήση των κινητών πραγμάτων, τα οποία συγκροτούν το «νοικοκυριό» και ανήκουν είτε στον ένα είτε στον άλλο σύζυγο, αλλά χρησιμοποιούνταν στη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης από αμφότερους τους συζύγους ή, ενδεχομένως, από τον ένα μόνο. Μετά την ισχύ του Ν. 1329/1983, η κατανομή των κινητών πραγμάτων μεταξύ των συζύγων σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσής τους ρυθμίζεται από τις διατάξεις των άρθ. 1394 και 1395 ΑΚ.

Το άρθ. 1394 ΑΚ αναφέρεται στα κινητά πράγματα, τα οποία ανήκουν στην κυριότητα του ενός συζύγου. Τα πράγματα αυτά δικαιούται να παραλάβει ο σύζυγος στον οποίο ανήκουν, έστω και αν αυτά χρησιμοποιούνταν στη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης από αμφότερους τους συζύγους ή ακόμη και μόνο από τον άλλο σύζυγο. Για να αποδειχθεί η κυριότητα στα πράγματα αυτά, θα εφαρμοστούν (μεταξύ άλλων) και τα ειδικά τεκμήρια κυριότητας του άρθ. 1398 παρ. 2 και 3 ΑΚ. Παρόλα αυτά, με τη διάταξη του άρθ. 1394 εδάφ. β΄ ΑΚ, θεσπίζεται ρητά υποχρέωση του κυρίου να παραχωρήσει στον μη κύριο σύζυγο τη χρήση ορισμένων κινητών πραγμάτων, τα οποία είναι απολύτως απαραίτητα για τη χωριστή εγκατάσταση του μη κυρίου, αν αυτό επιβάλλουν οι περιστάσεις για λόγους επιείκειας. Κινητά πράγματα, τα οποία δεν αποτελούν μέρος της οικοσκευής, δεν εμπίπτουν στη διάταξη του άρθ. 1394 εδάφ. β΄ ΑΚ.

Περαιτέρω, το άρθ. 1395 ΑΚ αναφέρεται στα κινητά πράγματα που ανήκουν στην κυριότητα αμφοτέρων των συζύγων. Η χρήση των πραγμάτων αυτών κατανέμεται με συμφωνία των συζύγων ανάλογα με τις προσωπικές τους ανάγκες. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία ανάμεσα στους συζύγους ως προς την κατανομή των κοινών κινητών τους πραγμάτων, η χρήση τους κατανέμεται από το Δικαστήριο, το οποίο μπορεί να επιδικάσει εύλογη αποζημίωση για τη χρήση που παραχωρεί.

Σύμφωνα με τις διατάξεις των παραπάνω άρθρων, ο κάθε σύζυγος δικαιούται, αν διακοπεί η συμβίωση, να παραλάβει τα κινητά που του ανήκουν (δηλαδή τα κινητά στα οποία έχει κυριότητα, επικαρπία ή απλώς κατοχή), ακόμη και αν μέχρι την αποχώρησή του τα πράγματα αυτά τα χρησιμοποιούσαν και οι δύο ή μόνος ο άλλος σύζυγος. Αν ο άλλος σύζυγος εμποδίζει την παραλαβή των πραγμάτων αυτών, π.χ. με απόκρυψη ή απομάκρυνση, ο δικαιούχος έχει εναντίον του τις οικείες εμπράγματες αγωγές (άρθ. 1094 και 1108 ΑΚ), ή αγωγές της νομής (άρθ. 987 και 989 ΑΚ). Ο εναγόμενος σύζυγος, εφόσον δεν συντρέχει η εξαίρεση του άρθ. 1394 εδάφ. β΄ ΑΚ, δεν μπορεί να αντιτάξει με ένσταση ότι έχει δικαίωμα συγκατοχής έναντι του ενάγοντος (άρθ. 1095 και 1108 παρ. 2 ΑΚ), διότι με τη διακοπή της συμβίωσης έπαυσε η υποχρέωση του ενάγοντος συζύγου να παραχωρεί στον άλλο σύζυγο τη χρήση των κινητών που του ανήκουν. Η ρύθμιση της χρήσης των κινητών, όπως άλλωστε και η ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης, αποτελεί δικαίωμα αυτοτελές και αυθύπαρκτο κάθε συζύγου, που ασκείται αυτοτελώς με κύρια αγωγή, η, δε, απόφαση που εκδίδεται επί αυτής έχει καταψηφιστικό χαρακτήρα, κι ως εκ τούτου μπορεί, εφόσον υπάρχει σχετικό αίτημα, να κηρυχθεί προσωρινώς εκτελεστή κατά τους όρους των άρθρων 907 και 908 ΚΠολΔ, ενώ η εκτέλεσή της γίνεται κατά τις κοινές διατάξεις (άρθ. 943 παρ. 1 ΚΠολΔ), ενόψει, δε, του γεγονότος ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για τη ρύθμιση της κατοχής των κινητών πραγμάτων, που συγκροτούν το «νοικοκυριό» ή της συζυγικής κατοικίας, μπορεί, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθ. 947 παρ. 1 εδάφ. α΄ ΚΠολΔ, να απειληθεί κατά του απομακρυνόμενου από τη συζυγική κατοικία συζύγου ή κατά του υποχρεούμενου σε απόδοση της χρήσης των κινητών πραγμάτων συζύγου, χρηματική ποινή και προσωπική κράτηση για κάθε μελλοντική διατάραξη της κατοχής του άλλου συζύγου, προς τούτο, όμως, απαιτείται πάντοτε αίτημα του νικήσαντος διαδίκου (βλ. ΜΠρΘεσ 2197/2018 – ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Αγγελική Πολυδώρου, Δικηγόρος

e-mail: info@efotopoulou.gr