Μάρτυρες υπεράσπισης κατηγορουμένου: Η γνωστοποίηση της εξέτασής τους και ο επιτρεπόμενος αριθμός τους
Το άρθρο 326 παρ. 1 και 2 ΚΠοινΔικ θεσπίζει την υποχρέωση του Εισαγγελέα και του πολιτικώς ενάγοντος στο στάδιο της προπαρασκευαστικής διαδικασίας για τη συζήτηση στο ακροατήριο (πλην του πταισματοδικείου και του μονομελούς πλημμελειοδικείου), να επιδίδει στον κατηγορούμενο πέντε (5) τουλάχιστον ημέρες πριν από τη δημόσια συνεδρίαση του ποινικού δικαστηρίου κατάλογο των μαρτύρων κατηγορίας που θα εξεταστούν. Στην πράξη η επίδοση του ως άνω καταλόγου (καθώς και των αναγνωστέων εγγράφων) από τον Εισαγγελέα λαμβάνει χώρα με καταχώριση των μαρτύρων και των εγγράφων κάτω από το κείμενο του κατηγορητηρίου ή της κλήσης προς εμφάνιση στο ακροατήριο. Η γνωστοποίηση δε του καταλόγου αυτού από τον πολιτικώς ενάγοντα γίνεται με εξώδικο έγγραφο ή με το δικόγραφο της πολιτικής αγωγής, αλλιώς ιδρύεται λόγος σχετικής ακυρότητας (173 και 174 ΚΠοινΔικ). Δικαιολογητικός λόγος της γνωστοποίησης αυτής των μαρτύρων κατηγορίας είναι να λάβει γνώση ο κατηγορούμενος των μαρτύρων που θα εξεταστούν και να προετοιμάσει την υπεράσπισή του (βλ. ΑΠ 480/1998).
Αντιθέτως, ο κατηγορούμενος μπορεί, βάσει του άρθρου 326 παρ. 3 εδ. α΄ ΚΠοινΔικ, να εμφανίσει στο ακροατήριο όσους μάρτυρες υπεράσπισης επιθυμεί, χωρίς να γνωστοποιήσει κατάλογο με τα ονόματά τους στα λοιπά πρόσωπα της ποινικής δίκης. Στον γενικό αυτό κανόνα που απαλλάσσει τον κατηγορούμενο από την υποχρέωση να κοινοποιήσει κατάλογο με τους μάρτυρες υπεράσπισής του, το εδ. β΄ του ίδιου άρθρου εισάγει εξαίρεση. Ειδικότερα, στην περίπτωση που ο κατηγορούμενος κατηγορείται για πράξη για την οποία ο νόμος επιτρέπει την απόδειξη της αλήθειας, «ήτοι στις περιπτώσεις των εγκλημάτων της απλής και συκοφαντικής δυσφήμησης (362 – 363 ΠΚ), της δυσφήμησης ανώνυμης εταιρείας (364 ΠΚ), της προσβολής μνήμης νεκρού (365ΠΚ) και της ψευδορκίας (224 ΠΚ)» (βλ. Μαργαρίτης Λ., Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, Κατ’ άρθρο ερμηνεία, τόμος Β΄, άρθρο 326, σελ. 1434), αν θέλει να αποδείξει την αλήθεια, οφείλει να το δηλώσει εγγράφως τρεις (3) ημέρες πριν από τη δίκη και στον εγκαλούντα και στον εισαγγελέα, γνωστοποιώντας και τα ονόματα των μαρτύρων που προτίθεται να εξετάσει προκειμένου να αποδειχτεί η αλήθεια των ισχυρισμών του, με εξαίρεση την περίπτωση του άρθρου 361 ΚΠοινΔικ (προσβολή της τιμής του μάρτυρα). Στην περίπτωση που για τα ως άνω αδικήματα ο κατηγορούμενος δεν κοινοποιήσει κατάλογο με τους μάρτυρες υπεράσπισης που προτίθεται να εξετάσει, δεν δημιουργείται μόνο λόγος σχετικής ακυρότητας της εξέτασής τους στο ακροατήριο, αλλά ο νόμος ομιλεί για ποινή αποκλεισμού του δικαιώματος του κατηγορουμένου να εξετάσει τους εν λόγω μάρτυρες που πρόκειται να αποδείξουν την αλήθεια των ισχυρισμών του.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ως προς τον επιτρεπόμενο αριθμό εξέτασης μαρτύρων υπεράσπισης, ότι καταρχήν το δικαστήριο υποχρεούται να εξετάσει όλους τους μάρτυρες που συμβάλουν στην υπεράσπιση του κατηγορουμένου. Όπως γίνεται δεκτό το δικαστήριο δεν μπορεί να αρνηθεί στον κατηγορούμενο την εξέταση των μαρτύρων που αυτός προτείνει, όμως μπορεί να ζητήσει τον περιορισμό στους ουσιώδεις μάρτυρες υπεράσπισης, «διότι το σχετικό δικαίωμα του κατηγορουμένου δεν πρέπει να ασκείται καταχρηστικά και να τείνει στην παρέλκυση της δίκης» (βλ. Μαργαρίτης Λ., Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, Κατ’ άρθρο ερμηνεία, τόμος Β΄, άρθρο 351, σελ. 1550).
Θεώνη Κάδρα, Δικηγόρος
e-mail: info@efotopoulou.gr