Ανάκληση – μεταρρύθμιση απόφασης ασφαλιστικών μέτρων λόγω μεταβολής συνθηκών κατά το άρθρο 696 παρ. 3 του ΚΠολΔ

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 695 ΚΠολΔ, η απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων ισχύει προσωρινά και δεν επηρεάζει την κύρια υπόθεση. Επομένως, από αυτή παράγεται προσωρινό δεδικασμένο, το οποίο, με πρόταση διαδίκου ή και αυτεπαγγέλτως δεσμεύει το Δικαστήριο, όταν αυτό καλείται να δικάσει επί άλλης αιτήσεως λήψεως ασφαλιστικού μέτρου, για την ίδια μεταξύ των διαδίκων διαφορά, μέχρι πιθανολογήσεως υπάρξεως νέων στοιχείων. Το προσωρινό αυτό δεδικασμένο παύει να ισχύει με την έκδοση αντίθετης ή μη απόφασης επί της κύριας δίκης (Π. Τζίφρα, 1980, Ασφαλιστικά Μέτρα, σελ. 68, αριθ. 24. α, ΑΠ 1077/2008 Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών «ΝΟΜΟΣ»). Η απόφαση που περατώνει τη δίκη των ασφαλιστικών μέτρων έχει οριστικότητα, γι` αυτό και δεν ανακαλείται ούτε μεταρρυθμίζεται ελεύθερα. Ειδικότερα, η απόφαση που δέχεται την αίτηση και διατάσσει ασφαλιστικά μέτρα διαμορφώνει με δικονομικό θεμέλιο μια νέα κατάσταση που επιτρέπει την εξασφάλιση ή την προσωρινή απόλαυση του ουσιαστικού δικαιώματος του αιτούντος και τη ρύθμιση γενικότερα των εριζόμενων σχέσεων των διαδίκων. Συνεπώς, η απόφαση έχει άμεση διαπλαστική ενέργεια, την οποία ο αντίδικος και κάθε τρίτος είναι υποχρεωμένοι να σεβαστούν (Κονδύλης, Το δεδικασμένον, 1983, σελ. Β91, ΕΣ Ολ33/1997 Δ. 1998.435). Η δέσμευση από το προσωρινό δεδικασμένο περιορίζεται στο πλαίσιο της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων (ΑΠ 283/1992 ΕλΔνη 1993.1071, ΑΠ 1062/1991 ΕλλΔνη 1992.561) και εφαρμόζονται αναλόγως τα άρθρα 321-334 ΚΠολΔ, για τον προσδιορισμό τόσο των αντικειμενικών και υποκειμενικών του ορίων όσο και της λειτουργίας του, η οποία παρουσιάζεται ως αρνητική και θετική. Κατά την αρνητική του λειτουργία το προσωρινό δεδικασμένο εμποδίζει την αναδίκαση της υπόθεσης. Νέα αίτηση μεταξύ προσώπων που δεσμεύονται από το δεδικασμένο μπορεί να υποβληθεί, όταν δεν παρουσιάζει τις τυπικές ελλείψεις για τις οποίες απορρίφθηκε η προηγούμενη ή στηρίζεται σε διάφορη ιστορική και νομική αιτία, με μεταβολή ενδεχομένως και του αντικειμένου της προσωρινής δικαστικής προστασίας. Η μεταβολή των συνθηκών υπό την έννοια του άρθρου 696 αριθ. 3 ΚΠολΔ αποτελεί λόγο κάμψης του δεδικασμένου και αναλόγως δικαιολογεί είτε αίτηση ανάκλησης ή μεταρρύθμισης της απόφασης που διέταξε ασφαλιστικά μέτρα, είτε νέα αίτηση

ασφαλιστικών μέτρων, όταν η αρχική απόφαση είναι απορριπτική (Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας, ΕρμΚΠολΔ II, 2000, αριθ. 5, 6 σελ. 1361).

               Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 696 § 3 του ίδιου Κώδικα, το δικαστήριο που διέταξε ασφαλιστικά μέτρα μπορεί, μέχρι την πρώτη συζήτηση της αγωγής για την κύρια υπόθεση, με αίτηση αυτού που έχει έννομο συμφέρον, να μεταρρυθμίσει ή να ανακαλέσει στο σύνολο της ή κατά ένα μέρος την απόφασή του, εφόσον επήλθε μεταβολή πραγμάτων που δικαιολογεί την ανάκληση ή τη μεταρρύθμιση της. Η εξουσία δηλαδή αυτή του δικαστηρίου προϋποθέτει ότι δεν έχει επέλθει η πρώτη συζήτηση στο ακροατήριο της κύριας δίκης, γιατί έκτοτε αρμοδιότητα για ανάκληση έχει το δικαστήριο που δικάζει την κύρια υπόθεση. Κατά την άποψη που επικρατεί μεταβολή των πραγμάτων, που δικαιολογεί κατ` άρθ. 696 παρ. 3 ΚΠολΔ την ανάκληση ή τη μεταρρύθμιση αποφάσεως ασφαλιστικών μέτρων, υφίσταται όταν τα επικαλούμενα περιστατικά, τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να είναι κρίσιμα και να ασκούν ουσιώδη επίδραση κατά την επανεκτίμηση της διαφοράς, είναι μεταγενέστερα της εκδόσεως της αποφάσεως, ή και προγενέστερα, τα οποία όμως δεν τέθηκαν υπόψη του δικαστηρίου, είτε διότι αποκαλύφθηκαν εκ των υστέρων, είτε διότι υπήρξε άλλη συγγνωστή αδυναμία των διαδίκων και γενικότερα εύλογη αιτία (βλ. ΜΠρΑΘ 2737/1996 ΝοΒ 45. 470, ΜΠρΠειρ 1038/1993 Δ 25.1089, ΜΠρΠειρ 2928/1993 Δ 25.317, ΜΠρΑΘ 18262/1991 Δ 24.681, ΜΠρΠειρ 1948/1987 Δ 20.472, ΜΠρΑΘ 17482/1981 ΝοΒ 33.1300, Τζίφρας Ασφ. Μέτρα έκδ. 1η, σ. 99 και 100, Β. Βαθρακοκοίλη, Ερμ ΚΠολΔ, τόμ. Δ` υπό το αρθρ. 696, σελ. 122 επ., παρ. 6, 11, 54, contra Μπέης, Πολ. Δικον. αρθρ. 696 αριθ.3).

Μαρία Τζαβέλα

Δικηγόρος, LL.M.

E-mail: info@efotopoulou.gr