Αγωγή περί κλήρου – Παραγραφή – Μη δυνατή η επίκληση χρησικτησίας κατά του κληρονόμου

Κατά τις διατάξεις των άρθρων 247, 249, 251, 1710, 1813, 1871 ΑΚ και 262 παρ. 1 ΚΠολΔ, η αξίωση που ασκείται με την περί κλήρου αγωγή, με την οποία ο κληρονόμος ζητά από το νομέα της κληρονομίας, από εκείνον, δηλαδή, που κατακρατεί, ως κληρονόμος, αντικείμενα της κληρονομίας, την αναγνώριση του κληρονομικού του δικαιώματος και την απόδοση της κληρονομίας ή κάποιου αντικειμένου της, υπόκειται και όταν ασκείται κατά συγκληρονόμου, στη συνήθη εικοσαετή παραγραφή, που αρχίζει αφότου γεννήθηκε η αξίωση και είναι δυνατή η δικαστική της επιδίωξη, ήτοι αφότου ο εναγόμενος προσέβαλε το δικαίωμα του ενάγοντα με την κατάληψη έστω και μερικών από τα αντικείμενα της κληρονομίας (ΑΠ 722/2003).[76/2019 ΑΠ, δημ. σε ΝΟΜΟΣ].

Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1871 και 1872 ΑΚ προκύπτει ότι ο κληρονόμος με την περί κλήρου αγωγή κατά του κατακρατούντος pro herede αντικείμενα της κληρονομίας δικαιούται να ζητήσει την αναγνώριση του κληρονομικού του δικαιώματος και την απόδοση των κληρονομιαίων, ανεξαρτήτως του χρόνου που επελήφθη της νομής, μετά δηλαδή την αυτοδικαίως δια του θανάτου του κληρονομούμενου γενόμενη επαγωγή της κληρονομίας από διαθήκη ή εξ αδιαθέτου ή μετά από αυτήν.

Εξάλλου κατά το άρθρο 1879 ΑΚ, εφόσον δεν έχει παραγραφεί η περί κλήρου αγωγή, ο νομέας της κληρονομίας δεν μπορεί να επικαλεσθεί κατά του κληρονόμου την χρησικτησία, τακτική ή έκτακτη, πράγματος που νέμεται ως ανήκον στην κληρονομία κατ` αντιποίηση κληρονομικού δικαιώματος. Με την διάταξη αυτή δε θεσπίζεται αναστολή ή διακοπή της κτητικής παραγραφής, σκοπείται όμως η διατήρηση του πλεονεκτήματος που εξασφαλίζει στον αληθή κληρονόμο ο μακρός χρόνος παραγραφής της περί κλήρου αξιώσεως, καθ’ όσον σύμφωνα με αυτήν η τυχόν κτηθείσα κυριότητα του νομέως επί των κληρονομιαίων πραγμάτων δεν είναι αντιτάξιμη κατά του κληρονόμου μέχρι την απόσβεση της περί κλήρου αξιώσεως ούτε ως μέσον άμυνας κατά της περί κλήρου αγωγής του κληρονόμου ούτε με επιθετική πράξη του νομέως της κληρονομίας δηλαδή εμπράγματη αγωγή κυριότητας του κατεχόμενου κληρονομιαίου πράγματος.

Η αγωγή περί κλήρου υπόκειται στη συνήθη εικοσαετή παραγραφή του άρθρου 249 ΑΚ με αφετηρία την κατάληψη έστω και μερικών από τα κληρονομιαία πράγματα.

Στην περίπτωση που η άσκηση του κληρονομικού δικαιώματος εξαρτάται από την ακύρωση διαθήκης (άρθρα 1782 επ) ή την κήρυξη άλλου κληρονόμου ως ανάξιου, η παραγραφή της περί κλήρου αγωγής αρχίζει από την τελεσίδικη απόφαση ακύρωσης της διαθήκης ή κήρυξης της αναξιότητας, καθόσον από τότε είναι δυνατή η δικαστική επιδίωξη της αξίωσης του κληρονόμου κατ’ άρθρο 251 ΑΚ, σύμφωνα με το οποίο η παραγραφή αρχίζει από τότε που γεννήθηκε η αξίωση και είναι δυνατή η δικαστική της επιδίωξη, άσχετα από το ότι η ακυρωτική απόφαση έχει αναδρομική ενέργεια ως προς το κληρονομικό δικαίωμα, αφού η σχετική αξίωση γεννιέται από την απόφαση [1822/2014 ΑΠ, δημ. σε ΝΟΜΟΣ].

Ελένη Μακροδημήτρη, ασκ. Δικηγόρος

info@efotopoulou.gr