Ανακοπή κατά έκθεσης αναγκαστικής κατάσχεσης. Εσφαλμένη περιγραφή στην κατασχετήρια έκθεση του κατασχεθέντος ακινήτου
Στο άρθρο 35 του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (εφεξής Κ.Ε.Δ.Ε. , ν.δ. 356/1974 – Α΄ 90), ορίζεται ότι: «1. Δύναται να γίνη κατάσχεσις ακινήτου ανήκοντος κατά κυριότητα εις τον οφειλέτην ή εμπραγμάτου δικαιώματος του οφειλέτου επί ακινήτου. … 2. Η κατάσχεσις ακινήτου επεκτείνεται και επί των συστατικών αυτού, επί δε των παραρτημάτων μόνον εάν περιληφθούν εις αυτήν. …» , στο άρθρο 36 ότι: «1. Η κατάσχεσις ακινήτων ενεργείται τη εγγράφω παραγγελία του Διευθυντού του Δημοσίου Ταμείου υπό δικαστικού κλητήρος, … , επί παρουσία ενός ενηλίκου μάρτυρος. … 2. Ο ενεργών την κατάσχεσιν, μεταβαίνων εις τον τόπον εν ω κείται το ακίνητον, συντάσσει έκθεσιν … . Εν τη εκθέσει ορίζεται η θέσις και η περιφέρεια του Δήμου ή της Κοινότητος ένθα κείται το ακίνητον, το είδος του ακινήτου, προκειμένου δε περί οικοδομής ο αριθμός των οροφών αυτής, τα όρια, η κατά προσέγγισιν έκτασις αυτού, συνοπτικώς τα συστατικά και τα κατασχόμενα παραρτήματα, και η συνολική αξία των κατασχομένων κατ΄ εκτίμησιν του κατασχόντος. 3. … 6.
Για τις κατασχέσεις που επιβάλλονται μετά την έκδοση της απόφασης της παραγράφου 7 εφαρμόζονται οι διατάξεις του τρίτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 993 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. 7. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων καθορίζεται ο τρόπος προσδιορισμού της εμπορικής αξίας του ακινήτου που κατάσχεται, το αρμόδιο όργανο προσδιορισμού της αξίας αυτής, ο τρόπος καθορισμού της αμοιβής του, καθώς και κάθε άλλο ειδικότερο θέμα» και στο άρθρο 39 παρ. 6 ότι: «Για τα ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχή, όπου ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων για τον υπολογισμό του φόρου μεταβίβασης, η τιμή πρώτης προσφοράς των παραγράφων 2 και 5 του παρόντος άρθρου, δεν μπορεί να υπολείπεται της αξίας αυτής, όπως ισχύει κατά το χρόνο επιβολής της κατάσχεσης ή κατά το χρόνο έκδοσης του προγράμματος πλειστηριασμού αντίστοιχα.» [ η παρ. 6 προστέθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 67 του ν. 3842/2010 (Α΄58/23-4-2010) ] . Τέλος, στο άρθρο 75 παρ. 1 του Κ.Ε.Δ.Ε. ορίζεται ότι: «Παράλειψις ή ακυρότης των πράξεων εκτελέσεως δύναται να προταθή υπό του οφειλέτου αν αύτη αποδεικνύεται εξ αυτών τούτων των πράξεων και αν κατά την κρίσιν του Δικαστηρίου επήλθεν εις αυτόν βλάβη, μη δυναμένη να επανορθωθή άλλως ή κηρυσσομένης της ακυρότητος». Εξάλλου, κατ ’ εξουσιοδότηση της παραπάνω διάταξης της παρ. 7 του άρθρου 36 του ΚΕΔΕ εκδόθηκε η ΠΟΛ. 1011/18.1.2018 απόφαση των Υπουργού Οικονομικών, Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών και Διοικητή της ΑΑΔΕ «Τρόπος προσδιορισμού της εμπορικής αξίας του ακινήτου που κατάσχεται ή εκπλειστηριάζεται σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ν.δ. 356/1974), καθορισμός του αρμόδιου οργάνου προσδιορισμού της αξίας αυτής, της αμοιβής και του τρόπου πληρωμής αυτού καθώς και κάθε άλλου ειδικότερου θέματος» (Β΄ 63) . Στο άρθρο 1 αυτής ορίζεται ότι: «… Για προγράμματα πλειστηριασμών που θα εκδοθούν επί κατασχέσεων που έχουν επιβληθεί πριν ή μετά την ημερομηνία δημοσίευσης της παρούσας, η εμπορική αξία του ακινήτου που εκπλειστηριάζεται προσδιορίζεται υποχρεωτικά και ανεξαρτήτως ορίου οφειλής από πιστοποιημένο εκτιμητή, μετά από διορισμό του από τον προϊστάμενο της αρμόδιας για την επιδίωξη της είσπραξης της οφειλής υπηρεσίας …». Περαιτέρω, ο κυρωθείς με το π.δ. 503/1985 (Α΄ 182), Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ), όπως ισχύει, ορίζει στο μεν τρίτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 993 ότι: «Για την εκτίμηση της αξίας του ακινήτου, που κατάσχεται, λαμβάνεται υπόψη η εμπορική του αξία, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά το χρόνο της κατάσχεσης» , στο δε τέταρτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 995 ότι: «Ως τιμή πρώτης προσφοράς για τον πλειστηριασμό ακινήτου ορίζεται η εμπορική του αξία, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά το χρόνο της κατάσχεσης».
Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι για το κύρος της έκθεσης κατάσχεσης απαιτείται αυτή να περιέχει συνοπτική περιγραφή του ακινήτου που κατάσχεται κατά το είδος, τη θέση, τα όρια και την έκταση, τα συστατικά και τα κατασχεθέντα παραρτήματα (ΣτΕ 2490/2008,4332/2000) . Και ναι μεν η συνοπτική περιγραφή έχει την έννοια ότι δεν απαιτείται να είναι λεπτομερειακή, πρέπει όμως να γίνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην καταλείπεται αμφιβολία ως προς την (νομική, πραγματική, οικονομική) ταυτότητα του ακινήτου και να μην δημιουργούνται εσφαλμένες εντυπώσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν δυσμενώς την προσέλευση των πλειοδοτών και το ύψος των πλειοδοσιών (ΔΕφΑθ 215/2024, 2247/2023, 1223/2022 κ.α.) . Περαιτέρω, συνάγεται ότι παράλειψη ή πλημμέλεια της κατασχετήριας έκθεσης μπορεί να οδηγήσει, κατόπιν ασκήσεως ανακοπής, στην ακύρωση ή τροποποίησή της, αλλά μόνο με τη συνδρομή των όρων και προϋποθέσεων του άρθρου 75 Κ.Ε.Δ.Ε. σχετικά με το στοιχείο της βλάβης του οφειλέτη του Δημοσίου, δηλαδή, αν και εφόσον η έλλειψη αυτή επέφερε στον οφειλέτη αδυναμία ουσιαστικής ή δικονομικής προστασίας των δικαιωμάτων του, η οποία δύναται να επανορθωθεί μόνο με την κήρυξη της ακυρότητας της προσβαλλόμενης πράξης (πρβλ. ΣτΕ 697/2020, Α.Π. 5/2019, ΣτΕ 324/1998, βλ. ΔΕφΠειρ 770, 1615-1616/2023) . Η βλάβη δε αυτή, ως πραγματικό γεγονός, πρέπει να προτείνεται σαφώς και ορισμένως με το δικόγραφο της ανακοπής (πρβλ. ΣτΕ 697/2020, ΑΠ 1941/2017,884/2010) . Εξάλλου, ως βλάβη νοείται όχι μόνο η καθαρά δικονομική, δηλαδή ο αποκλεισμός ή η δυσχέρεια άσκησης δικονομικών δικαιωμάτων και εξουσιών, αλλά και η περιουσιακή που συνίσταται στη ματαίωση της δυνατότητας επίτευξης μεγαλύτερου πλειστηριάσματος (ΔΕφΑθ 215/2024, ΔΕφΠειρ 786, 813, 814/2023 κ.α.) [6820/2024 ΔΠΡ ΑΘΗΝΩΝ].
Ναταλία Κ. Νεραντζάκη, Δικηγόρος