Απλές διοικητικές προσφυγές κατά ατομικών διοικητικών πράξεων προς αποφυγή δικαστικών ενεργειών
Μια από τις δυνατότητες, πλην της προσφυγής στα διοικητικά δικαστήρια, που έχει ο κάθε διοικούμενος απέναντι στην έκδοση μιας διοικητικής πράξης είναι η επιλογή της διοικητικής οδού για τη διατύπωση των αντιρρήσεών του κατά της πράξης αυτής.
Συγκεκριμένα, τα άρθρα 24 έως 27 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν.2690/1999) προβλέπουν τη δυνατότητα ασκήσεως διοικητικών προσφυγών, δηλαδή προσφυγών που υποβάλλονται από τους διοικούμενους ενώπιον των διοικητικών οργάνων και όχι δικαστηρίων με αίτημα την άσκηση ελέγχου νομιμότητας ή και σκοπιμότητας διοικητικών πράξεων που έχουν εκδοθεί και τους αφορούν. Σκοπός είναι να αποφευχθεί η προσφυγή στα δικαστήρια και να λυθεί η υπόθεση εντός της υπηρεσίας που εξέδωσε την επίμαχη διοικητική πράξη. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια μορφή αυτοελέγχου της Διοίκησης με στόχο την διόρθωση των παρανομιών από την ίδια τη διοίκηση.
Μια κατηγορία προσφυγών αυτών αποτελούν και οι λεγόμενες «απλές διοικητικές προσφυγές» (οι λοιπές είναι οι ειδικές και οι ενδικοφανείς). Πρόκειται για τις προσφυγές που δεν προβλέπονται από κάποια ειδική διάταξη, αλλά εδράζονται στο άρθρο 10 παρ. 1 του Συντάγματος που κατοχυρώνει το δικαίωμα αναφοράς στις αρχές, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να ενεργούν σύντομα και να απαντούν αιτιολογημένα. Αν από τις σχετικές διατάξεις δεν προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης ειδικής ή ενδικοφανούς προσφυγής, ο ενδιαφερόμενος για την αποκατάσταση υλικής ή ηθικής βλάβης των εννόμων συμφερόντων του που προκλήθηκε από ατομική διοικητική πράξη μπορεί για οποιονδήποτε λόγο με αίτησή του να ζητήσει την ικανοποίηση των συμφερόντων του αυτών υποβάλλοντας αίτηση στη διοίκηση για επανεξέταση της υπόθεσης. Δεν προσβάλλονται όμως με απλή διοικητική προσφυγή οι κανονιστικές πράξεις, η παράλειψη νόμιμης ενέργειας και οι υλικές πράξεις.
Αν την αίτησή αυτή την απευθύνει στο διοικητικό όργανο που εξέδωσε την πράξη που τον θίγει, πρόκειται για αίτηση θεραπείας. Αίτημα του διοικούμενου στην περίπτωση αυτή είναι η ανάκληση ή η τροποποίηση της διοικητικής πράξης από το ίδιο διοικητικό όργανο που εξέδωσε την πράξη, το οποίο με την αίτησή αυτή έχει την ευχέρεια να επανεξετάσει την υπόθεση και να θεραπεύσει τυχόν πλημμέλειες που επισημαίνει ο διοικούμενος. Με αίτηση θεραπείας πχ μπορεί να διορθωθεί υπουργική απόφαση εάν κριθεί ότι έχουν εμφιλοχωρήσει σε αυτήν σφάλματα, νομικά ή πραγματικά. Αν όμως η αίτηση απευθύνεται στο ιεραρχικά προϊστάμενο όργανο αυτού που εξέδωσε την επίμαχη διοικητική πράξη η αίτηση ονομάζεται ιεραρχική προσφυγή και αίτημά της αποτελεί η ακύρωση της επίμαχης πράξης.
Για την άσκηση των απλών διοικητικών προσφυγών δεν υπάρχει προθεσμία. μπορούν να ασκηθούν οποτεδήποτε μετά την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης. Στην περίπτωση όμως που προβληθούν εντός της προθεσμίας άσκησης του ενδίκου βοηθήματος (εντός δηλαδή 60 ημερών από την κοινοποίηση ή τη γνώση της προσβαλλόμενης πράξης), τότε διακόπτουν την προθεσμία άσκησης του ενδίκου βοηθήματος για τριάντα μέρες (άρθρο 46 παρ.2 ΠΔ 18/1989). Και αυτό διότι το διοικητικό όργανο στο οποίο υποβάλλονται οι εν λόγω απλές προσφυγές καταρχήν έχει υποχρέωση να γνωστοποιήσει στον ενδιαφερόμενο-προσφεύγοντα την απόφασή της εντός 30 ημερών από την υποβολή της προσφυγής (βλ. Γεόντας/ Λύτρας/ Παυλόπουλος/ Σιούτη/ Φλογαΐτης, Διοικητικό Δίκαιο, Κεφ.3ο V Β και Δαγτόγλου Π., Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, αρ.984).
Ο έλεγχος που διεξάγει η διοίκηση μετά την υποβολή της απλής διοικητικής προσφυγής είναι πλήρης, εκτεινόμενος τόσο στη νομιμότητα όσο και στην σκοπιμότητα της πράξης. Στην περίπτωση της αίτησης θεραπείας η διοίκηση μπορεί να ανακαλέσει ή να τροποποιήσει την προσβαλλόμενη πράξη (πάντοτε προς όφελος και όχι εις βάρος του αιτούντος-διοικούμενου). Στην περίπτωση της ιεραρχικής προσφυγής η διοίκηση αν κρίνει βάσιμους τους λόγους που επικαλείται ο διοικούμενος μπορεί να ακυρώσει την προσβαλλόμενη και να την αναπέμψει στο αρμόδιο για την έκδοσή της όργανο, χωρίς να δύναται το ιεραρχικά ανώτερο όργανο να εκδώσει το ίδιο την πράξη (ιεραρχική υποκατάσταση), εκτός αντίθετης ρητής πρόβλεψης.
Θεώνη Κάδρα
e-mail:info@efotopoulou.gr