Έχει δικαίωμα να ασκήσει έφεση ο ειδικός διάδοχος που δεν συμμετείχε στην πρωτοβάθμια δίκη, σε περίπτωση που χώρησε μεταβίβαση του επίδικου αντικειμένου;
Σύμφωνα με την 1η παράγραφο του άρθρου 516 ΚΠολΔ, δικαίωμα έφεσης έχουν, εφόσον νικήθηκαν ολικά ή εν μέρει στην πρωτόδικη δίκη, ο ενάγων, ο εναγόμενος, εκείνοι που άσκησαν κύρια ή πρόσθετη παρέμβαση, οι προσεπικληθέντες, οι καθολικοί διάδοχοί τους, οι ειδικοί διάδοχοί τους εφόσον απέκτησαν την ιδιότητα αυτή μετά την άσκηση της αγωγής και οι εισαγγελείς πρωτοδικών, αν ήταν διάδικοι.
Ειδικότερα ως προς το δικαίωμα του ειδικού διαδόχου ισχύουν τα ακόλουθα: αν στη διάρκεια της εκκρεμοδικίας χωρήσει μεταβίβαση του επίδικου αντικειμένου (πράγματος ή δικαιώματος) με πράξη εν ζωή, η πρωτόδικη δίκη συνεχίζεται από τον μεταβιβάσαντα, ο οποίος αν αποβιώσει κατά τη διάρκεια της δίκης, στη θέση του υπεισέρχονται οι κληρονόμοι του και όχι ο ειδικός διάδοχος (βλ. ΑΠ 371, 372/89 Δ21/564), γιατί ο τελευταίος υπεισέρχεται στη δικαιολογητική σχέση όχι όμως και στη σχέση της δίκης, σε επανάληψη της οποίας δικαιούνται οι κληρονόμοι του, οι οποίοι υπεισέρχονται στη σχέση στη δίκης. Κατά του δικαιοπαρόχου του ειδικού διαδόχου ή των κληρονόμων του δεν μπορεί να προβληθεί ένσταση ενεργητικής νομιμοποίησης εκτός αν η απόφαση δεν είναι δεσμευτική για τον ειδικό διάδοχο (βλ. ΑΠ28/79 ΝοΒ27/957). Ο ειδικός διάδοχος μπορεί να ασκήσει παρέμβαση (κύρια ή πρόσθετη) κατ’ άρθρο 225 ΚΠολΔ.
Αν με την πρωτόδικη απόφαση ηττήθηκε εν όλω ή εν μέρει, ο δικαιοπάροχος του ειδικού διαδόχου έχει δικαίωμα να ασκήσει έφεση, αλλά εκτός απ’ αυτόν και ο ειδικός διάδοχος, ο οποίος αν είχε ασκήσει παρέμβαση στην πρώτη δίκη, δικαιούται να ασκήσει έφεση και με την ιδιότητα του παρεμβαίνοντος. Το παράλληλο δικαίωμα άσκησης έφεσης από την ειδικό διάδοχο προκύπτει από τη λεκτική διατύπωση της διάταξης, η οποία αναφέρεται «στους μετά την άσκηση της αγωγής ειδικούς διαδόχους». [1]
Ειδικότερα, οι ειδικοί διάδοχοι έχουν δικαίωμα να ασκήσουν έφεση, αν διαδέχονται τον διάδικο όχι μόνο στην έννομη σχέση του ουσιαστικού δικαίου, αλλά και στην έννομη σχέση της δίκης. Αν απέκτησαν την ιδιότητα αυτή πριν από την έναρξη της δίκης, δεν μπορούν να προσβάλουν με έφεση την απόφαση που εκδόθηκε κατά του δικαιοπαρόχου τους, η οποία βέβαια δεν αποτελεί δεδικασμένο κατ’ αυτών. Ενώ, αντίθετα, εκείνοι που έγιναν ειδικοί διάδοχοι μετά την έναρξη της δίκης έχουν τέτοιο δικαίωμα (βλ. ΑΠ 389/07 ΝοΒ 2007.1647), έστω και αν δεν είχαν παρέμβει στη δίκη στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο [2]. Την έφεση ασκεί ο ειδικός διάδοχος παράλληλα και ανεξάρτητα από την έφεση του αρχικού δικαιούχου. Φρόνιμο είναι οι δύο εφέσεις να συνεκδικαστούν [3].
Άννα Ρεγκούτα, Δικηγόρος
e-mail: info@efotopoulou.gr
[1] βλ. Βαθρακοκοίλη, αρ. 516 σε Ερμηνευτική – Νομολογιακή ανάλυση ΚΠολΔ, τόμος Γ, σελ 195 αρ. 3
[2] βλ. Μπέης, ΠολΔικ αρθ. 516 σελ. 1932, Νίκας ΠολΔικ ΙΙΙ σελ. 141
[3] βλ. Μαργαρίτη, άρθρο 516 σε Ερμηνεία ΚΠολΔ, τόμος Ι, σελ. 793 παρ. 15