Ευθύνη επικουρικού κεφαλαίου σε περιπτώσεις θανάτωσης, σωματικών βλαβών ή υλικών ζημιών από αυτοκινητιστικά ατυχήματα

Σύμφωνα με το άρθρο 19 Ν. 3746/09 το Επικουρικό Κεφάλαιο είναι υποχρεωμένο να καταβάλει στα πρόσωπα που ζημιώθηκαν αποζημίωση λόγω θανάτωσης σωματικών βλαβών ή υλικών ζημιών από αυτοκινητιστικά ατυχήματα όταν :

α) Αυτός που υπέχει ευθύνη παραμένει άγνωστος. Στην περίπτωση αυτή όμως δεν υπάρχει υποχρέωση αποζημίωσης λόγω υλικών ζημιών, εκτός αν προκλήθηκαν συγχρόνως και σωματικές βλάβες που απαιτούν νοσοκομειακή περίθαλψη, εφόσον έχει επιληφθεί αστυνομική αρχή και η περίθαλψη αυτή διήρκησε τουλάχιστον για χρονικό διάστημα πέντε ημερών σε δημόσιο νοσοκομείο ή ιδιωτικό θεραπευτήριο.

β) Το ατύχημα προήλθε από αυτοκίνητα ως προς το οποίο δεν έχει εκπληρωθεί η κατά το άρθρο 2 υποχρέωση. Εξαιρούνται της υποχρέωσης τα πρόσωπα που επιβιβάσθηκαν µε τη θέλησή τους στο όχημα που προκάλεσε τη ζημιά, εφόσον το Επικουρικό Κεφάλαιο αποδείξει ότι γνώριζαν ότι το όχημα δεν ήταν ασφαλισμένο.

γ) Το ατύχημα προήλθε από αυτοκίνητο οδηγούμενο από πρόσωπο που προκάλεσε από πρόθεση το ατύχημα.

δ) Ο ασφαλιστής πτώχευσε ή η σε βάρος του εκτέλεση απέβη άκαρπη ή ανακλήθηκε η άδεια λειτουργίας ασφαλιστικής επιχείρησης ένεκα παραβάσεως νόμου. Στην περίπτωση αυτή, το Επικουρικό Κεφάλαιο έχει δικαίωμά αναγωγής κατά του διαµεσολαβήσαντος στην ασφάλιση προσώπου μέχρι του ισόποσου σε δραχμές των 1.500 ECU, εκτός αν αυτός αποδείξει ότι δεν γνώριζε ούτε μπορούσε να γνωρίζει, οσηδήποτε επιμέλεια και αν είχε επιδείξει, την επικείμενη πτώχευση ή ανάκληση. Ο παραπάνω περιορισμός της ευθύνης του διαµεσολαβήσαντος δεν ισχύει, αν αυτός ενήργησε µε δόλο. Επίσης, στην ως άνω περίπτωση το Επικουρικό Κεφάλαιο έχει ιδία αξίωση κατά του αντασφαλιστή για τις υποχρεώσεις του προς την ασφαλιστική επιχείρηση που προκύπτουν από την αντασφαλιστική σύβαση αστικής ευθύνης από χερσαία οχήματα.

ε) Το ατύχημα προήλθε από ορισμένους τύπων οχημάτων ή ορισμένα οχήματα µε ειδική πινακίδα κυκλοφορίας και των οποίων η ευθύνη δεν είχε καλυφθεί σύμφωνα µε το άρθρο 2 του παρόντος.

Το Επικουρικό Κεφάλαιο µε την καταβολή της αποζημίωσης υποκαθίσταται σε όλα τα εξ αιτίας του ατυχήματος δικαιώματα του προσώπου που ζημιώθηκε, έναντι του υπόχρεου προς αποζημίωση ή του ασφαλιστή αυτού. Κατ’ εξαίρεση στην περίπτωση δ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 19 το Επικουρικό Κεφάλαιο δεν υποκαθίσταται στα εξ αιτίας του ατυχήματος δικαιώματα του προσώπου που ζημιώθηκε έναντι του υπόχρεου για αποζημίωση, υποκαθίσταται όμως στο κατά το άρθρο 10 του Ν.∆. 400/70 «περί ιδιωτικής επιχείρησης ασφάλισης» (ΦΕΚ 10) προνόμιο του ασφαλισμένου.

Συνέπεια δε του γεγονότος της υποκαταστάσεως που ασκείται από το Επικουρικό Κεφάλαιο, κατά του υπόχρεου σε αποζημίωση ή του ασφαλιστή του είναι αυτή που θα ασκούσε ο ζημιωθείς τρίτος αν δεν υπήρχε θέμα ευθύνης του Επικουρικού Κεφαλαίου είναι, ότι η αξίωση με βάση την υποκατάσταση υπόκειται στον ίδιο χρόνο παραγραφής όπως η αξίωση του ζημιωθέντος τρίτου, δηλαδή πενταετή κατά την ΑΚ 937 ή διετή κατά το άρθρο 7 Ν. ΓΠΝ/1911 από της ημέρας του ατυχήματος. Διαφοροποιείται όμως η αφετηρία της παραγραφής, γιατί το δικαίωμα αναγωγής του Επικουρικού Κεφαλαίου γεννιέται το πρώτο από την ικανοποίηση του παθόντος, μη υφιστάμενο πριν από το χρονικό αυτό σημείο (ΑΠ 568/2002).

Από το συνδυασμό των ανωτέρων, προκύπτει ότι το Επικουρικό Κεφάλαιο, αποτελεί οργανισμό που προεχόντως ιδρύθηκε από το νόμο χάριν του ζημιωθέντος τρίτου, στις προβλεπόμενες από το νόμο περιπτώσεις, στις οποίες οι αξιώσεις του θανούντος δεν είναι αρκούντως εξασφαλισμένες, αναφορικά με την  ικανοποίησή τους, κατά του υπόχρεου ή υπεύθυνου για το ατύχημα. Τούτο σαφώς καταφαίνεται από το μηχανισμό της υποκατάστασης, που καθιερώνεται από την παράγραφο 4 του άρθρου 19 του ν. 489/1976, μέσω του οποίου, το Επικουρικό Κεφάλαιο μετακυλείει την υποχρέωση προς αποζημίωση, στον υπόχρεο για το ατύχημα. Τέτοια όμως δυνατότητα δεν ισχύει, όταν το ζημιογόνο αυτοκίνητο ήταν πράγματι ασφαλισμένο, αλλά ο ασφαλιστής πτώχευσε ή, η σε βάρος του εκτέλεση απέβη άκαρπη ή ανακλήθηκε η άδεια λειτουργίας της ασφαλιστικής επιχείρησης. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, αν το Επικουρικό Κεφάλαιο ικανοποιήσει τον παθόντα, δεν έχει δικαίωμα υποκατάστασης κατά του ασφαλισμένου κυρίου, κατόχου ή οδηγού του ζημιογόνου αυτοκινήτου (ΑΠ 1221/2011, δημ. Νόμος). Περαιτέρω, το Επικουρικό Κεφάλαιο, σε περίπτωση πτώχευσης, ανάκλησης άδειας κ.λπ. της ασφαλιστικής επιχείρησης, οφείλει να καταβάλει στο ζημιωθέν πρόσωπο, ό,τι όφειλε να καταβάλει σ` αυτό η πτωχεύσασα κ.λπ. ασφαλιστική επιχείρηση, μόνο από τη σύμβαση ασφάλισης και όχι από άλλο νόμιμο λόγο. Τούτο ευθύνεται μόνο για την, από το άρθρο 10 παρ. 1 του ν. 489/1976, έναντι του ζημιωθέντος προσώπου, ευθύνη της ασφαλιστικής εταιρίας, η οποία πηγάζει από την ασφαλιστική σύμβαση, η δε αξίωση αυτή του ζημιωθέντος προσώπου κατά της ασφαλιστικής εταιρίας, παραγράφεται μετά πάροδο δύο ετών από την ημέρα του ατυχήματος (κατά το προϊσχύον δίκαιο) και, ήδη, πέντε ετών, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν. 3557/2007 – ΦΕΚ Α` 100/14-5-2007, που τέθηκε σε εφαρμογή από 14-5-2007, επιφυλασσομένων των κειμένων διατάξεων, για την αναστολή και διακοπή της παραγραφής – άρθρο 10 παρ. 2 ν. 489/1976.

Η αγωγή κατά του Επικουρικού Κεφαλαίου είναι παραδεκτή, μόνον αν ο ενάγων έχει υποβάλει προ της άσκησής της στο Επικουρικό Κεφάλαιο έγγραφη αίτηση αποζημίωσης, με συνημμένα τα έγγραφα που αποδεικνύουν την απαίτησή του. Το Επικουρικό Κεφάλαιο είναι υποχρεωμένο να απαντήσει αιτιολογημένα στην αίτηση εντός τριών μηνών από την υποβολή της, σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 6 του νόμου αυτού. Μετά τη λήψη της απάντησης του Επικουρικού Κεφαλαίου ή την άπρακτη παρέλευση της ως άνω προθεσμίας, ο παθών δύναται να ασκήσει αγωγή κατά του Επικουρικού Κεφαλαίου”. Κατά δε το άρθρο 262 του ΑΚ ορίζεται ότι, “στις περιπτώσεις που για να εγερθεί η αγωγή απαιτείται προπαρασκευαστική διαδικασία, η διακοπή της παραγραφής θεωρείται ότι έγινε αφότου άρχισε η προπαρασκευαστική διαδικασία, αν η αγωγή εγερθεί μέσα σε τρεις μήνες από τότε που περατώθηκε ή μέσα στην προθεσμία που τάσσει ο νόμος”. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων, προκύπτει ότι θεσπίζεται, ως προϋπόθεση παραδεκτού της άσκησης αγωγής εκ μέρους του παθόντος από αυτοκινητικό ατύχημα, εναντίον του Επικουρικού Κεφαλαίου, η, προηγούμενη της άσκησης της αγωγής, κατάθεση έγγραφης αίτησης αποζημίωσης εκ μέρους του παθόντος, η οποία θα απευθύνεται προς το Επικουρικό Κεφάλαιο, με συνημμένα τα έγγραφα που αποδεικνύουν την απαίτησή του. Επί της αίτησης του παθόντος, θεσπίζεται τρίμηνη προθεσμία, η οποία ξεκινά από την ημερομηνία υποβολής αυτής, εντός της οποίας, το Επικουρικό Κεφάλαιο είναι υποχρεωμένο να απαντήσει αιτιολογημένα. Μόνο μετά τη λήψη της απάντησης του Επικουρικού Κεφαλαίου ή, την άπρακτη παρέλευση της ως άνω προθεσμίας, μπορεί ο παθών να ασκήσει, παραδεκτά, αγωγή εναντίον του Επικουρικού Κεφαλαίου  (ΑΠ 2173/13, 3/21 Μονομελές Εφετείο Λαμίας).

Αγγελική Λιγοψυχάκη, ασκ. δικηγόρος

info@efotopoulou.gr