Ένσταση συντρέχοντος πταίσματος (άρθ. 300 ΑΚ) – Προϋποθέσεις – Δύναται να προβληθεί και στην περίπτωση αδικοπραξίας
Το άρθρο 300 παρ. 1 εδάφ. α΄ ΑΚ ορίζει ότι αν εκείνος που ζημιώθηκε συνετέλεσε με δικό του πταίσμα στη ζημία ή την έκτασή της, το Δικαστήριο μπορεί να μην επιδικάσει αποζημίωση ή να μειώσει το ποσό της. Ως πταίσμα νοείται, κατά τη γενικής εφαρμογής διάταξη του άρθρου 330 ΑΚ, ο δόλος και η αμέλεια, η οποία υπάρχει όταν δεν καταβάλλεται η επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές. Πότε συντρέχει τέτοια περίπτωση κρίνεται κάθε φορά από το σύνολο των περιστατικών, καθώς και από τις κρατούσες ηθικές και κοινωνικές αντιλήψεις. Ειδικότερα, πρώτα εξετάζεται αν ο συνηθισμένος επιμελής άνθρωπος μπορούσε με κατάλληλη ενέργεια ή παράλειψη να αποφύγει στη συγκεκριμένη περίπτωση τη ζημία ή να την περιορίσει και δεύτερο αν εκείνος που ζημιώθηκε όφειλε, ως έντιμος και επιμελής κοινωνικός άνθρωπος, να προβεί στη δυνατή αυτή ενέργεια ή παράλειψη. Χωρίς τέτοια δε επιμέλεια συμπεριφέρεται ο ζημιωθείς που παραλείπει να λάβει μέτρα τα οποία, περιέχοντα εξ αντικειμένου τη δυνατότητα αποτροπής ή περιορισμού της ζημίας, είναι σε θέση να προβλέψει και λαμβάνει, χωρίς να εκτεθεί σε κίνδυνο, ο μέσης εντιμότητας και επιμέλειας άνθρωπος της ίδιας με το ζημιωθέντα δραστηριότητας. Το συντρέχον πταίσμα του ζημιωθέντος, κατά την έννοια του παραπάνω άρθρου 300 ΑΚ, παρέχει στο Δικαστήριο την ευχέρεια να μην επιδικάσει ή να μειώσει την αξιούμενη αποζημίωση.
Το πταίσμα, όμως, του ζημιωθέντος ως προς την γέννηση ή την έκταση της ζημίας, και η υπαίτια συμπεριφορά πρέπει να τελεί σε αιτιώδη σύνδεσμο προς τη ζημία και το γεγονός που την επέφερε.
Περαιτέρω, παράνομη, κατά την έννοια του άρθρου 914 ΑΚ, είναι και η συμπεριφορά με την οποία κάποιος παραβαίνει το γενικό καθήκον να μη προκαλεί σε άλλον ζημία, η εκ του άρθρου, δε, 300 ΑΚ ένσταση για το συντρέχον πταίσμα του ζημιωθέντος παρέχεται αδιακρίτως του λόγου ευθύνης του υποχρέου σε αποζημίωση, επομένως και συνεπεία αδικοπραξίας (ΑΠ 75/2001, αδημοσίευτη σε νομικά περιοδικά, ΑΠ 979/1994 ΕπΣυγκΔ 1995.310].
Τέλος, να σημειωθεί ότι επί αγωγής αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας, ο ισχυρισμός του εναγομένου ότι στην επέλευση της ζημίας ή την έκτασή της συνετέλεσε εξ οικείου πταίσματος και ο ζημιωθείς ενάγων, συνιστά ένσταση εκ του άρθρου 300 ΑΚ καταλυτική της αγωγής (ΠΠρΙωανν 31/2022 – ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Αγγελική Πολυδώρου, Δικηγόρος
e-mail: info@efotopoulou.gr