Επώνυμο συζύγου κατά τη διάρκεια και μετά την αμετάκλητη λύση του γάμου που τελέστηκε από την 18η.2.1983
Κατ’ άρθρο 1388 ΑΚ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 15 του ν. 1329/1983, με τον γάμο δεν μεταβάλλεται το επώνυμο των συζύγων, ως προς τις έννομες σχέσεις τους. Στις κοινωνικές σχέσεις ο κάθε σύζυγος μπορεί, εφόσον σ` αυτό συμφωνεί και ο άλλος, να χρησιμοποιεί το επώνυμο του τελευταίου ή να το προσθέτει στο δικό του. Η διάταξη αυτή αποτελεί κανόνα αναγκαστικού δικαίου και οι σύζυγοι δεν δύνανται εγκύρως να ρυθμίσουν άλλως το θέμα του επωνύμου. Συνεπώς, δεν δύνανται να συμφωνήσουν ότι ο σύζυγος αποκτά και για τις έννομες σχέσεις το επώνυμο του άλλου συζύγου.
Κατ` αρχήν η συμφωνία των συζύγων για την χρήση από τον ένα εξ αυτών του επωνύμου του άλλου στις κοινωνικές σχέσεις ισχύει διαρκούντος του γάμου και μέχρι την αμετάκλητη λύση του. Δεν αποκλείεται όμως σύναψη νέας συμφωνία για το μετά την τελευταία διάστημα.
Εξάλλου, το αμετάβλητο του επωνύμου των συζύγων στις έννομες αυτών σχέσεις κατά την ΑΚ 1388 και συνεπώς η αδυναμία διάφορης μεταξύ των συζύγων συμφωνίας είναι ευνόητο ότι ισχύει και μετά το διαζύγιο. Δηλαδή, όπως διαρκούντος του γάμου για τις έννομες σχέσεις δεν επιτρέπεται συμφωνία των συζύγων ρυθμίζουσα άλλως το ζήτημα, το ίδιο ισχύει και για το μετά το διαζύγιο διάστημα.
Έννομες σχέσεις είναι αυτές που διέπονται από το δίκαιο και συνήθως αποτυπώνονται σε έγγραφα, τα οποία εκφράζουν μία πράξη δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, ή δηλώνουν απλώς μια έννομη κατάσταση. Αντίθετα, κοινωνικές σχέσεις (και άρα μη έννομες) είναι εκείνες για τις οποίες το δίκαιο αδιαφορεί, δηλαδή δεν τις υποβάλλει σε οποιαδήποτε ρύθμιση, δεν τις υπάγει σε κανόνες δικαίου. Σ` αυτήν την περίπτωση η χρήση του επωνύμου του άλλου συζύγου είναι επιτρεπόμενη χρήση ξένου ονόματος και άρα δεν συνιστά προσβολή αυτού (ΑΚ 58), όπως θα συνέβαινε χωρίς την ΑΚ 1388 παρ. 2, ενόψει της ΑΚ 1388 παρ. 1. Προϋπόθεση είναι η συναίνεση του άλλου συζύγου (φορέα του ονόματος), που μπορεί να παρασχεθεί και σιωπηρά. Οι επαγγελματικές σχέσεις, εφόσον δεν αναπτύσσονται σε κοινωνικές σχέσεις, υπάγονται στις έννομες, διότι προϋποθέτουν ή σε κάποιο στάδιο συνεπάγονται νομικές ρυθμίσεις (ίδετε 1165/2004 ΑΠ, δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Επομένως, συναίνεση του πρώην συζύγου της να χρησιμοποιεί το επώνυμό του δεν στοιχειοθετεί λόγο για την αλλαγή του επωνύμου της, αφού η δυνατότητα που το άρθρο 1388 του Αστικού Κώδικα παρέχει στον κάθε σύζυγο, εφόσον συμφωνεί σε αυτό και ο άλλος, να χρησιμοποιεί το επώνυμο του τελευταίου ή να το προσθέσει στο δικό του, αφορά αποκλειστικά τις κοινωνικές σχέσεις, ούτε αποτελεί προϋπόθεση για την αλλαγή του κατά τη διοικητική διαδικασία του ν.δ/τος 2573/1953 και της κατ` εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσης υπουργικής αποφάσεως (ίδετε σχετικά 4167/2009 ΣΤΕ, δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Αγγελική Λιγοψυχάκη, δικηγόρος
email: info@efotopoulou.gr