Εξουσίες του ανακριτή ως προς την επέκταση/μεταβολή του αντικειμένου της ποινικής δίωξης
Σύμφωνα με το άρθρο 250 παρ. 1 ΚΠΔ ο ανακριτής έχει το δικαίωμα και οφείλει να επεκτείνει τη δίωξη σε όλους όσους συμμετείχαν στην ίδια πράξη. Δεν μπορεί όμως να επεκτείνει την ποινική δίωξη και σε άλλη πράξη, έστω και αν είναι συναφής. Η διάταξη αυτή αποτελεί συνέπεια της αρχής ότι η ποινική δίωξη ασκείται in rem και όχι personam, σύμφωνα με την οποία η παραγγελία του Εισαγγελέα αφορά την πράξη και όχι τους πράξαντες. Επομένως, αν κατά την διάρκεια της ανάκρισης αποκαλυφθεί ότι στην πράξη συμμετείχαν και άλλα πρόσωπα πέραν των τυχόν αναφερομένων στην εισαγγελική παραγγελία, ο ανακριτής έχει όχι μόνο τη δυνατότητα αλλά και την υποχρέωση να επεκτείνει και επ`αυτών τη δίωξη, χωρίς να απαιτείται γι`αυτό η άσκηση συμπληρωματικής διώξεως, ούτε φυσικά και η διενέργεια νέας προκαταρκτικής εξετάσεως κατά το άρθρο 43 παρ. 1 εδ. β` ΚΠΔ, αφού η κίνηση της ποινικής δίωξης, με παραγγελία για κυρία ανάκριση, γίνεται από τον Εισαγγελέα με βάση τα στοιχεία που έχει από την προκαταρκτική εξέταση ή από την αυτεπάγγελτη προανάκριση ή από την ένορκη διοικητική εξέταση.
Δεν συντρέχει περίπτωση ακυρότητας όταν ο ανακριτής, που έχει την ιδιότητα ανεξάρτητου οργάνου με ξεχωριστή δικαιοδοσία, μεταβάλλει σε σχέση με τη δίωξη το χαρακτήρα της συμμετοχής του κατηγορουμένου, π.χ. από αυτουργία σε ηθική αυτουργία (βλ. ΕφΑθ 1399/1988 ΠοινΧρ ΛΗ`, 799), ή όταν αυτός επεκτείνει την κατηγορία σε επιβαρυντική περίπτωση του εγκλήματος για το οποίο έχει ασκηθεί ποινική δίωξη (βλ. ΑΠ 562/1997 ΝοΒ 46, 255, ΣυμβΠλημΡοδ 15/2006 ΠοινΔικ 2006, 738). Εξ αυτού συνάγεται ότι και αντιστρόφως ο ανακριτής έχει την εξουσία να μην απαγγείλει κατηγορία για την επιβαρυντική περίσταση, ακόμα και αν η ποινική δίωξη ασκήθηκε για την επιβαρυντική περίσταση του εγκλήματος, εφόσον, κατά την κρίση του, δεν υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις συνδρομής της επιβαρυντικής περίπτωσης του αδικήματος, χωρίς να επάγεται οποιαδήποτε ακυρότητα μεταγενέστερη παραπομπή του κατηγορουμένου εν τέλει από το αρμόδιο Συμβούλιο για την επιβαρυντική περίσταση του εγκλήματος (Βλ. ΑΠ 387/1990 ΠοινΧρ Μ`, 1104, ΑΠ 1108/1988 ΠοινΧρ Λθ`, 74), ακόμα και όταν ο διαφορετικός χαρακτηρισμός μεταβάλλει την πράξη από πλημμέλημα σε κακούργημα (Βλ. ΑΠ 1602/1987 ΕλλΔνη 29, 1265). Επιπλέον επιχείρημα σχετικά με την ανωτέρω δυνατότητα του ανακριτή προσφέρει και το ότι παγίως γίνεται δεκτό ότι παρέχεται στον ανακριτή η δυνατότητα να περαιώσει τη δικογραφία χωρίς πραγματική κλήτευση του κατηγορουμένου, εφόσον κρίνει ότι δεν προκύπτουν αποχρώσες ενδείξεις σε βάρος του, χωρίς να θεωρείται ότι ο ανακριτής κρίνει κυριαρχικώς κατ’ ουσίαν (Βλ. ΑΠ 8/2002 ΠοινΧρ ΝΒ`, 785, ΑΠ 2/1996 ΝΟΜΟΣ, ΣυμΕφθεσ 811/2002 ΑρχΝ 2006,710, ΣυμΕφθεσ 1086/2000 ΠοινΧρ 2001, 364, ΣυμΠλημΤρικ 14/2004 ΠοινΔικ 2005, 299). Κατ` ακολουθίαν, εφόσον, επιτρέπεται το μείζον, είναι προφανές ότι επιτρέπεται και το έλασσον, δηλαδή μπορεί ο ανακριτής να απαγγείλει κατηγορία για το βασικό έγκλημα, χωρίς, όμως, την επιβαρυντική περίπτωση (γενικά για τις εξουσίες του ανακριτή σε σχέση με τις κατηγορίες που θα απαγγείλει βλ. ΕφΘρακ 70/2001 ΑρχΝ 2004, 434) ((ΣυμβΑΠ 860/2009, ΣυμΠλημΒερ 94/2011).
Λαμπρινή Σταμέλου, δικηγόρος