Για τα ζητήματα που εντάσσονται στον πυρήνα της επιμέλειας του ανηλίκου, προβλέπεται η υποχρεωτική συναπόφαση των γονέων, ανεξάρτητα από το ποιος ασκεί την επιμέλειά του κατά τη συμφωνία των γονέων ή βάσει δικαστικής απόφασης – Διαφωνία γονέων σχετικά με τον εμβολιασμό του ανήλικου τέκνου τους

Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1513, 1514, 1518, 1519 ΑΚ, όπως ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους με τα άρθρα 7, 5, 6, 8 και 10 του Ν. 4800/202, η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων, την οποία ασκούν από κοινού και εξίσου και περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση, δικαιοπραξία ή δίκη που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. Η επιμέλεια του τέκνου, σύμφωνα με το άρθρο 1518 παρ. 1 ΑΚ, περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του. Ο καθένας από τους γονείς επιχειρεί και μόνος του πράξεις αναφερόμενες στην άσκηση της γονικής μέριμνας, όταν πρόκειται για συνήθεις πράξεις επιμέλειας του προσώπου του τέκνου ή για την τρέχουσα διαχείριση της περιουσίας του ή για πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα, καθώς και όταν πρόκειται για τη λήψη δήλωσης της βούλησης που είναι απευθυντέα προς το τέκνο (άρθρο 1516 § 1 ΑΚ). Συνακόλουθα το νέο άρθρο 1513 ΑΚ αποκλίνει από το προϊσχύον δίκαιο, εισάγοντας, κατά το πρότυπο άλλων σύγχρονων νομοθεσιών, τον κανόνα ότι η γονική μέριμνα σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή λύσης ή ακύρωσης του συμφώνου συμβίωσης ή διακοπής της συμβίωσης των συζύγων ή των μερών του συμφώνου συμβίωσης, συνεχίζει να ασκείται και από τους δύο γονείς από κοινού, όπως συμβαίνει και κατά τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης ή του συμφώνου συμβίωσης των γονέων (βλ. ΜΠρΑθ 1620/2022, ΜΠρΘ 915/2022, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Κατά την άσκηση της γονικής τους μέριμνας οι γονείς καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων προς το συμφέρον των τέκνων τους, σε περίπτωση, δε, διαφωνίας αποφασίζει το δικαστήριο (άρθρο 1512 ΑΚ). Η διάταξη αυτή είναι γενική και ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις που οι γονείς διαφωνούν και καθιερώνει την αρχή της επικουρικότητας του ρόλου του Δικαστηρίου, το οποίο επιλαμβάνεται μόνο κατ’ εξαίρεση και μόνο για την επίλυση διαφωνιών των γονέων σε επιμέρους ζητήματα που αφορούν την άσκηση της γονικής μέριμνας των τέκνων τους (βλ. Γ. Λέκκα, Η επιμέλεια του παιδιού κατά τον Αστικό Κώδικα μετά τον ν. 4800/ 2021, 2021, σ. 174, ΜΠρΘ 915/2022, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Περαιτέρω, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1519 παρ. 1 ΑΚ, ορισμένα ζητήματα επιμέλειας, που έχουν βαρύτητα και μοναδικότητα στη ζωή του παιδιού, πρέπει να είναι αντικείμενο συναπόφασης των γονέων, ανεξάρτητα από το ποιος ασκεί την επιμέλειά του κατά τη συμφωνία των γονέων ή βάσει δικαστικής απόφασης. Τα επιμέρους ζητήματα που εντάσσονται στον πυρήνα της επιμέλειας του ανηλίκου, για τα οποία προβλέπεται η υποχρεωτική συναπόφαση των γονέων του, είναι: α) η ονοματοδοσία του ανηλίκου, β) η επιλογή θρησκεύματος, γ) ζητήματα της υγείας του ανηλίκου εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα και δ) ζητήματα εκπαίδευσης με αποφασιστική επιρροή στο μέλλον του ανηλίκου. Ειδικότερα, υποχρεωτικά πλέον συναποφασίζονται από τους γονείς του ανηλίκου όλα τα ζητήματα που αφορούν την υγεία του τέκνου (και όχι π.χ. μόνο σοβαρές ιατροχειρουργικές επεμβάσεις), εκτός από τα εντελώς τρέχοντα και τα επείγοντα. Η αιτιολογία για την πρόβλεψη τόσο διευρυμένης συναπόφασης των γονέων είναι ότι οι επιλογές σε θέματα υγείας, ακόμη και όταν δεν αφορούν περιστάσεις ιδιαίτερης βαρύτητας, έχουν τη γενική τάση να επιδρούν αποφασιστικά, ενδεχομένως και κατά τρόπο μη αναστρέψιμο, στη ζωή και την εξέλιξη του ανθρώπου. Όσον αφορά, δε, το ειδικότερο ζήτημα του εμβολιασμού του παιδιού, δεν αποτελεί τρέχον ζήτημα, λόγω του αναπτυσσόμενου αντιεμβολιαστικού κινήματος, αλλά και της συζήτησης σε σχέση με τα εμβόλια για τη νόσο Covid-19. Επομένως, εφόσον ο γονέας στον οποίο έχει ανατεθεί αποκλειστικά η επιμέλεια, είναι αντίθετος στον εμβολιασμό του παιδιού, ενώ ο άλλος γονέας διαφωνεί με αυτό, θα αποφασίσει το Δικαστήριο με βάση το συμφέρον του παιδιού, κατ’ άρθρο 1512 ΑΚ (βλ. Φουντεδάκη, Το νέο δίκαιο των σχέσεων γονέων και παιδιών, Οι αλλαγές που επέφερε στον Αστικό Κώδικα ο ν. 4800/2021, σ. 71-72, ΜΠρΑθ 5763/2022 – ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Αγγελική Πολυδώρου, Δικηγόρος

e-mail: info@efotopoulou.gr