Η ανάκληση απόφασης ασφαλιστικού μέτρου ως υποκατάστατο «ένδικο μέσο» στις αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων. Διαφορές ανάκλησης από την έφεση

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 699 ΚΠολΔ «Αποφάσεις που δέχονται ή απορρίπτουν αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων ή αιτήσεις για ανάκληση ή για μεταρρύθμιση των μέτρων αυτών, δεν προσβάλλονται με κανένα ένδικο μέσο, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά».*1,*2

Ωστόσο από τις διατάξεις των άρθρων 696, 697 και 698 του ΚΠολΔ ορίζεται ότι:   

Α) ΑΡΘΡΟ 696 ΚΠολΔ: «1.Αν κάποιος δεν έλαβε μέρος ή δεν κλήθηκε κατά τη συζήτηση αίτησης στην οποία εκδόθηκε απόφαση που διέταξε ασφαλιστικά μέτρα ή μεταρρύθμισε ή ανακάλεσε απόφαση ασφαλιστικών μέτρων και έχει έννομο συμφέρον, δικαιούται να ζητήσει την ανάκληση ή την μεταρρύθμιση της απόφασης από το δικαστήριο που την εξέδωσε.

* Η παρ.2 ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ  ΑΠΟ 1.1.2016 με τα άρθρα πέμπτο και ένατο παρ.4 άρθρου 1  Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87.

3. Το δικαστήριο που διέταξε ασφαλιστικά μέτρα, έως την πρώτη συζήτηση της αγωγής που αφορά την κύρια υπόθεση, έχει δικαίωμα, με αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον, να μεταρρυθμίσει ή να ανακαλέσει ολικά ή εν μέρει την απόφασή του, εφόσον επήλθε μεταβολή των πραγμάτων που δικαιολογεί την ανάκληση ή τη μεταρρύθμισή της». 

Β) ΑΡΘΡΟ 697 ΚΠολΔ: «Το αρμόδιο για την κύρια υπόθεση δικαστήριο όσο διαρκεί η εκκρεμοδικία μπορεί, με αίτηση του διαδίκου που έχει έννομο συμφέρον, η οποία υποβάλλεται και αυτοτελώς, να μεταρρυθμίσει ή να ανακαλέσει ολικά ή εν μέρει την απόφαση που δέχεται ή απορρίπτει αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.  Ο δικαστής, και στα πολυμελή δικαστήρια ο πρόεδρος, ορίζουν τη δικάσιμο και την προθεσμία κλήτευσης».

Γ) ΑΡΘΡΟ 698 ΚΠολΔ: «1. Η απόφαση που διέταξε ασφαλιστικό μέτρο ανακαλείται ολικά ή εν μέρει α) αν εκδοθεί οριστική απόφαση στη δίκη για την κύρια υπόθεση κατά εκείνου ο οποίος είχε ζητήσει το ασφαλιστικό μέτρο και γίνει τελεσίδικη, β) αν εκδοθεί οριστική απόφαση που τον ωφελεί, και εκτελεστεί, γ) αν συμφωνηθεί συμβιβασμός για την κύρια υπόθεση, δ) αν περάσουν τριάντα ημέρες από την κατάργηση ή περάτωση της δίκης με άλλο τρόπο.

2. Η ανάκληση που αναφέρεται στην παρ. 1 γίνεται με αίτηση εκείνου που έχει έννομο συμφέρον, αν η κύρια υπόθεση είναι εκκρεμής, από το δικαστήριο στο οποίο εκκρεμεί, και σε κάθε άλλη περίπτωση από το δικαστήριο που διέταξε το ασφαλιστικό μέτρο». 

Υπό τα δεδομένα αυτά, παρατηρούμε ότι στην περίπτωση των γνήσιων ασφαλιστικών μέτρων, η καθολική απαγόρευση άσκησης ενδίκων μέσων, (βλ. ανωτ α. 699 ΚΠολΔ), αντισταθμίζεται από την εξουσία του Δικαστηρίου που τα εξέδωσε (α. 696, 698 ΚΠολΔ) ή του Δικαστηρίου της κύριας δίκης (ά. 697, 698 ΚΠολΔ), να προβεί σε ανάκληση ή μεταρρύθμιση της απόφασης που τα διέταξε.

Με άλλα λόγια, η ανάκληση αποτελεί το σημαντικότερο ένδικο βοήθημα για τον έλεγχο της ορθότητας της απόφασης στο πλαίσιο της προσωρινής δικαστικής προστασίας.

Οφείλουμε ακόμη να επισημάνουμε τις διαφορές μεταξύ της ανάκλησης και των ενδίκων μέσων:

• Τα ένδικα μέσα προσβάλλουν αποφάσεις οριστικές ή και τελεσίδικες, ενώ η ανάκληση βάλλει εναντίον της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων, η οποία (κατά κανόνα) δεν είναι τελεσίδικη και αμετάκλητη και ούτε και οριστική.

• Τα ένδικα μέσα εκδικάζονται σε ανώτερο δικαστήριο από αυτό που εξέδωκε την προσβαλλόμενη απόφαση, ενώ η ανάκληση κρίνεται από το ίδιο το δικαστήριο που εξέδωκε την υπό ανάκληση απόφαση.

• Τα ένδικα μέσα πλήττουν η ανάκληση δεν σχετίζεται αποκλειστικά με αυτά.

• Τα ένδικα μέσα με τις αποφάσεις τους δημιουργούν δεδικασμένο, ενώ τούτο δεν προκύπτει από την ανάκληση.

• Τα αποτελέσματα των ένδικων μέσων είναι η επαναφορά πραγμάτων στην προγενέστερη κατάσταση και η καταβολή αποζημίωσης, ενώ της ανάκλησης μόνο η καταβολή αποζημίωσης μετά την αναγκαστική εκτέλεση (Ασφαλιστικά Μέτρα, Βασιλείου Κ. Μπρακατσούλα, 2005, σελ.173-174).

*1.Βέβαια, στην προσωρινή δικαστική προστασία της νομής, όπου, κατ’ απόκλιση της απαγόρευσης του άρθρου  699 ΚΠολΔ, επιτρέπεται η άσκηση έφεσης, εντός σύντομης δεκαήμερης προθεσμίας (κατά τους ορισμούς του άρθρου 734§ 3 ΚΠολΔ), το ένδικο βοήθημα της ανάκλησης δείχνει ασυμβίβαστο. Επομένως, παρέκλει και η ανάκλησή τους, από το δικαστήριο της κύριας δίκης, σύφωνα με το προαναφερόμενο άρθρο 697 του ΚΠολΔ, ενώ η ανάκλησή τους από το δικαστήριο, που τα διέταξε, ακόμη και όταν υπάρχει μεταβολή των κρίσιμων πραγματικών περιστατικών, κατ’ άρθρο 696§3 του ΚΠολΔ, επίσης δεν επιτρέπεται.

*2.Αξίζει να σημειωθεί ότι το άρθρο 699 του ΚΠολΔ δεν καταλαμβάνει τα μη γνήσια ασφαλιστικά μέτρα, στα οποία επιτρέπεται η άσκηση ενδίκων μέσων (ενδεικτικώς βλ. ΑΠ 1765/2017, ΤΠΝ Νόμος, ΑΠ 287/2^Ο16, ΤΠΝ Νόμος, ΜΠρΔραμ 18/2018, ΤΝΠ Νόμος).

Ναταλία Κ. Νεραντζάκη, Δικηγόρος

Email: info@efotopoulou. gr