Η παραίτηση και επανάσκηση αγωγής εντός του εξαμήνου για τρίτη φορά μπορεί να αποκρουσθεί ως καταχρηστική κατά το άρθρο 281 ΑΚ όταν γίνεται σκόπιμα για την επιμήκυνση της παραγραφής
Κατά το άρθρο 261 ΑΚ, την παραγραφή διακόπτει η έγερση της αγωγής, η δε παραγραφή, που διακόπηκε με τον τρόπο αυτό, αρχίζει και πάλι από την τελευταία διαδικαστική πράξη των διαδίκων ή του δικαστηρίου. Επίσης, κατά το άρθρο 263 ΑΚ, κάθε παραγραφή, που διακόπηκε με την έγερση της αγωγής, θεωρείται ως να μη διακόπηκε, αν ο ενάγων παραιτηθεί από την αγωγή ή η αγωγή απορριφθεί τελεσίδικα για λόγους μη ουσιαστικούς. Αν ο δικαιούχος εγείρει και πάλι την αγωγή εντός έξι μηνών, η παραγραφή θεωρείται ότι έχει διακοπεί με την προηγούμενη αγωγή.
Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται με σαφήνεια ότι η διακοπή της παραγραφής με την άσκηση της αγωγής επέρχεται υπέρ του πραγματικού δικαιούχου και κατά του πραγματικού υποχρέου της διαγνωστέας οφειλής τόσο όταν την αγωγή ασκεί ο πραγματικός δικαιούχος της αξιώσεως, όσο και όταν ασκεί αυτή μη δικαιούχος διάδικος, ο οποίος νομιμοποιείται στην άσκηση αυτής. Στην περίπτωση που η διακοπή της παραγραφής επέρχεται με την άσκηση της αγωγής, η νέα παραγραφή, ακόμη και στις αξιώσεις του άρθρου 250 ΑΚ, αρχίζει από την άσκηση αυτής, διακοπτόμενη δε μετά από κάθε νέα διαδικαστική πράξη, αρχίζει εκ νέου απ’ αυτή. Η αναγνωριστική αγωγή, με την οποία διώκεται η αναγνώριση της έννομης σχέσεως, διακόπτει την παραγραφή της αξιώσεως μόνο όταν η διαγνωστέα έννομη σχέση ταυτίζεται με την πραγματική βάση της αξιώσεως, που αποτελεί το αντικείμενο της μη ασκηθείσης καταψηφιστικής αγωγής. Εξάλλου, ο νόμος ρυθμίζει ειδικά την παραίτηση από την αγωγή ή την απόρριψη αυτής για λόγους μη ουσιαστικούς, επαναλαμβάνοντας διάταξη του προϊσχύοντος δικαίου, ότι με την παραίτηση ή απόρριψη αυτή ματαιούται μεν η διακοπή και λογίζεται πως δεν έγινε, πλην όμως, αν ο δικαιούχος επανεγείρει την αγωγή εντός έξι μηνών από την παραίτηση ή την τελεσίδικη απόρριψη, η διακοπή της παραγραφής λογίζεται ότι χώρησε από την πρώτη αγωγή. Κατά την έννοια του νόμου, απόρριψη της αγωγής για λόγους μη ουσιαστικούς υπάρχει σε κάθε περίπτωση, κατά την οποία απορρίπτεται η αγωγή για λόγο, που δεν ανάγεται στη νομική και ουσιαστική βασιμότητα της υπό διάγνωση απαιτήσεως. Τέτοιοι λόγοι μπορεί να είναι η μη συνδρομή των διαδικαστικών προϋποθέσεων της δίκης, η έλλειψη ικανότητας δικαστικής παραστάσεως, η αοριστία της αγωγής και γενικότερα, οι λόγοι εκείνοι, που, κατά βασική δικονομική αρχή, ερευνώνται πριν από την αξιολόγηση της υπάρξεως και του περιεχομένου της ουσιαστικής αξιώσεως και των οποίων η θετική ή αρνητική συνδρομή παρεμποδίζει τη διάγνωση αυτής. Ως επανέγερση δε της αγωγής νοείται η άσκηση νέας αγωγής από τον ίδιο ενάγοντα κατά του ίδιου εναγομένου, που βασίζεται στην ίδια με την προηγούμενη νομική και ιστορική αιτία. Το διακοπτικό αποτέλεσμα της παραγραφής δεν επηρεάζεται από τον περιορισμό του αιτήματος της νέας αγωγής, ούτε από την υποβολή με αυτή προσθέτου ή διαφόρου αιτήματος, το οποίο συνάπτεται με τη δικαστική νομιμοποίηση των διαδίκων και δεν διαφοροποιεί την ταυτότητα της διαγνωστέας αξιώσεως.
Τέλος, η απόρριψη και της επανασκηθείσης αγωγής για μη ουσιαστικούς λόγους παρέχει στον ενάγοντα δικαίωμα ασκήσεως και νέας (τρίτης) αγωγής πριν παρέλθει εξάμηνο από την τελεσίδικη απόρριψη της δεύτερης αγωγής, οπότε η παραγραφή λογίζεται ότι διακόπηκε με την άσκηση της πρώτης αγωγής, εκτός αν αυτό γίνεται σκόπιμα για την επιμήκυνση της παραγραφής, οπότε μπορεί να αποκρουσθεί ως καταχρηστική κατά το άρθρο 281 ΑΚ. [1].
Ειδικότερα, κατά τον Βαθρακοκοίλη [2], η διαδοχική άσκηση αγωγών με σκοπό την επιμήκυνση της παραγραφής αποτελεί καταχρηστική άσκηση δικαιώματος υπό την παραδοχή της εφαρμογής της ΑΚ 281 και στο δικονομικό δίκαιο, ανεξάρτητα από την αντίθεση στην ΚΠολΔ116 και την καταδίκη του ενάγοντος στα δικαστικά έξοδα, αφού αυτόν βαρύνει η υπαιτιότητα των διαδοχικών δικών.
Άννα Ρεγκούτα, Δικηγόρος
e-mail: info@efotopoulou.gr
[1]. Ίδετε ΑΠ 190/2008 δημοσιευμένη σε www.areiospagos.gr
[2]. Ίδετε Βαθρακοκοίλη, άρθρο 263 σε ΕρμΑΚ, τόμος Α σελ. 1080 παρ. 3