Υπάρχει η δυνατότητα αποκλεισμού εταίρου σε διμελή εταιρεία;
Κατά τη διάταξη του άρθρου 263 του Ν. 4072/2012 «Αν συντρέχει στο πρόσωπο ενός εταίρου περιστατικό που θα δικαιολογούσε τη λύση της εταιρίας σύμφωνα με την περ. δ’ της παρ. 1 του άρθρου 259, το Μονομελές Πρωτοδικείο μπορεί, ύστερα από αίτηση των λοιπών εταίρων, η οποία εκδικάζεται κατά τη διαδικασία της Εκούσιας Δικαιοδοσίας, αντί της λύσης της Εταιρίας, να διατάξει τον αποκλεισμό του εταίρου». Από τη γραμματική διατύπωση της ανωτέρω διάταξης σαφώς συνάγεται ότι προϋπόθεση του αποκλεισμού του εταίρου είναι η ύπαρξη άλλων δύο τουλάχιστον εταίρων με αίτηση των οποίων και υπό τη συνδρομή των λοιπών προϋποθέσεων της ανωτέρω διατάξεως θα προτιμηθεί από το Δικαστήριο η επιλογή του αποκλεισμού του εταίρου αντί της λύσης της Ομορρύθμου Εταιρίας. Στην περίπτωση όμως της διμελούς Ομορρύθμου Εταιρίας, ο αποκλεισμός ενός εκ των δύο μόνο εταίρων ενδέχεται να οδηγήσει στη λύση της Εταιρίας εφόσον μέσα σε τέσσερις μήνες δεν δημοσιευτεί στο ΓΕΜΗ η είσοδος νέου εταίρου (άρθρο 267 του ίδιου Νόμου) διότι δεν είναι ανεκτό το σχήμα της μονοπρόσωπης Ομορρύθμου Εταιρίας για το πέραν του τετραμήνου αυτού χρονικό διάστημα. Επομένως, σε εταιρικό δεσμό Ομορρύθμου Εταιρίας δύο μόνο προσώπων δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής η διάταξη του άρθρου 263, αφού μετά το άπρακτο πέρας του ανωτέρω τετράμηνου, θα ανατρέπονταν εν τοις πράγμασι η προηγηθείσα εναλλακτική επιλογή – απόφαση του Δικαστηρίου να αποκλείσει τον εταίρο αντί να λύσει την Εταιρία. Αντιθέτως σε εταιρικό δεσμό Ομορρύθμου Εταιρίας περισσότερων των δύο προσώπων, η επιλογή του δικαστηρίου που προέκρινε τον αποκλεισμό αντί για τη λύση της Εταιρίας, οδηγεί στη διάσωση της τελευταίας, χωρίς το κύρος και η ισχύς της δικαστικής απόφασης στην περίπτωση αυτή να εξαρτάται από μελλοντικά και αβέβαια γεγονότα ή την ιδιωτική βούληση (π.χ. εύρεση νέου εταίρου σε σύντομο χρόνο, κερδοσκοπικές συμφωνίες εισόδου νέου εταίρου σε βάρος του αποκλεισθέντος παλαιού κ.ά.) και υπό την έννοια αυτή να τελεί (η δικαστική απόφαση) υπό αίρεση ή προθεσμία, συνθήκη μη ανεκτή σε ένα ασφαλές δικαιικό σύστημα, στο οποίο η ανατροπή των δικαστικών αποφάσεων επέρχεται αποκλειστικά με την άσκηση των ενδίκων μέσων. Ουδόλως, επομένως είναι τυχαία στη διάταξη του άρθρου 263, η επιλογή της φράσης «ύστερα από αίτηση των λοιπών εταίρων», που εντάχθηκε συνειδητά στους σκοπούς του νομοθέτη και με την οποία οριοθετείται το πλαίσιο της ενεργητικής νομιμοποίησης της αίτησης με αντικείμενο τον αποκλεισμό εταίρου και κατά λογική ακολουθία δεν αφορά σε εταιρικό δεσμό Ομορρύθμου Εταιρίας δύο μόνο προσώπων. Τα παραπάνω ενισχύονται και από το κείμενο της αιτιολογικής έκθεσης αναφορικά με το άρθρο 263 στην οποία ο Νομοθέτης υπολαμβάνει ότι ο αποκλεισμός εταίρου μπορεί να χωρήσει στην περίπτωση που το Δικαστήριο ενόψει διλήμματος καλείται να αποφασίσει (κατόπιν στάθμισης) τη δικαστική λύση της Εταιρίας σύμφωνα με το άρθρο 259 παρ. 1 περ. δ` για λόγους που ανάγονται στο πρόσωπο ενός των εταίρων, οπότε παρέχεται σ’ αυτό η δυνατότητα, αντί της λύσης της εταιρίας να αποφασίσει τον αποκλεισμό του συγκεκριμένου εταίρου μετά από αίτηση των υπολοίπων. Και ναι μεν προ του ανωτέρω διλήμματος το Δικαστήριο στην περίπτωση του εταιρικού δεσμού με περισσότερα από δύο πρόσωπα οδηγείται μέσω της διάταξης του άρθρου 263 σε ασφαλή λύση διάσωσης της Ομορρύθμου Εταιρίας, αντιθέτως όμως στην περίπτωση του εταιρικού δεσμού με δύο μόνο πρόσωπα η τυχόν εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης δεν δίνει λύση ασφαλή παρά μεταμορφώνει το δίλλημα σε δίλλημα αφενός λύσης της Εταιρίας (σύμφωνα με το άρθρο 259 παρ. 1 περ. δ` για λόγους που ανάγονται στο πρόσωπο ενός των εταίρων) και αφετέρου ενδεχόμενης λύσης αυτής υπό προθεσμία (ΕφΑθ 7196/2014 NΟΜΟΣ).
Η υπ’ αριθ. 6582/2018 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης (Εκουσία Διαδικασία), μάλιστα, απέρριψε ως ΟΥΣΙΑ ΑΒΑΣΙΜΗ, την αίτηση εταίρου, ο οποίος, επικαλούμενος σπουδαίο λόγο, ζήτησε να διαταχθεί ο αποκλεισμός του καθ’ ου από την Ομόρρυθμη Εταιρία, η οποία αποτελούταν από δύο εταίρους (τον αιτούντα τον αποκλεισμό και τον καθ’ ου), οι οποίοι ήταν διαχειριστές και εκπρόσωποι της εταιρίας. Αποφάσισε, συγκεκριμένα, ότι σχετικά με το αίτημα αποκλεισμού του καθ’ ου από την Εταιρία κατ’ άρθρο 263 Ν. 4072/2012, η σχετική διάταξη δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής σε εταιρικό δεσμό Ομορρύθμου Εταιρίας δύο μόνο προσώπων, απορρίπτοντας ως ουσία αβάσιμη τη αίτηση για το λόγο αυτό.
Το ίδιο έκρινε και η υπ’ αριθ. 8320/2009 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης , ήτοι ότι η αξίωση ενός εταίρου για τον αποκλεισμό του άλλου σε διμελή εταιρεία, είναι μη νόμιμη, διότι τούτο συνεπάγεται τη λύση της προαναφερθείσης εταιρίας, αφού, ενόψει του ότι μέλη της εταιρίας αυτής είναι μόνο δύο, πρόκειται περί συγκεντρώσεως όλων των μερίδων συμμετοχής της εν λόγω εταιρίας στα χέρια του ενός, ήτοι περί μετατροπής της σε μονοπρόσωπη εταιρία, ενώ η εταιρία, ως σύμβαση διαρκείας, προϋποθέτει δύο τουλάχιστον πρόσωπα (ΠολΠρΠρεβ 114/1997 Αρμ 1999.803, Μηνούδης, εις Γεωργιάδη – Σταθόπουλου, Αστικός Κώδιξ/ Ειδικό Ενοχικό VI, στο άρθρο 765 αριθμ. 10, Ρόκας, Εμπορικοί Εταιρία, έκδ. 1974, σελ. 58).
Λένα Πολύζου
Δικηγόρος
Email: info@efotopoulou.gr