Ορισμένο της επικουρικής βάσης του αδικαιολόγητου πλουτισμού σε αγωγή για απόδοση δαπανών κοινού πράγματος
Η υπ’ αρ. 251/2014 απόφαση του Αρείου Πάγου (που εκδόθηκε από υπόθεση του γραφείου μας, μετά από πλήρη επιμέλεια αυτής από τη δικηγόρο Μαρία Τζαβέλα), έκρινε το ζήτημα του ορισμένου της αγωγής κατά την επικουρική βάση του αδικαιολόγητου πλουτισμού.
Στη συγκεκριμένη υπόθεση αντικείμενο ήταν, μεταξύ άλλων, η διεκδίκηση δαπανών που έκανε ένας εκ των κοινωνών για κοινό ακίνητο βάσει των διατάξεων για την κοινωνία (788-790 ΑΚ), άλλως βάσει των διατάξεων για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό. Ειδικότερα, ο Άρειος Πάγος απεφάνθη ότι στοιχεία της αγωγής που ασκεί ο κοινωνός βάσει των διατάξεων για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό, με την οποία επιδιώκει έναντι των λοιπών κοινωνών, τα έξοδα που κατέβαλε πέραν της αναλογίας για τη συντήρηση, διοίκηση και χρησιμοποίηση του πράγματος, χωρίς να υπάρξει προηγούμενη απόφαση όλων των κοινωνών ή της πλειοψηφίας αυτών ή του Δικαστηρίου ή χωρίς τη συνδρομή επικείμενου κινδύνου που δικαιολογεί τη λήψη των απαιτούμενων μέτρων για τη συντήρηση του πράγματος, είναι: α) ο πλουτισμός του εναγομένου, β) η επέλευση του πλουτισμού σε βάρος του εναγομένου, γ) η έλλειψη νόμιμης αιτίας. Εφόσον, επομένως, απορριφθεί η αγωγή, που έχει έρεισμα στις διατάξεις περί κοινωνίας, επειδή δεν συντρέχουν οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις για τη νομική βασιμότητα της αγωγής, η επικουρική βάση αυτής από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό είναι νομικά ορισμένη, εφόσον εκτίθενται στην αγωγή μόνο τα παραπάνω αναγκαία στοιχεία για τη θεμελίωση στη διάταξη του άρθρου 904 ΑΚ της αξίωσης του κοινωνού στις δαπάνες που υποβλήθηκε επ’ ωφελεία του κοινού πράγματος για τις οποίες βαρύνονται και οι λοιποί κοινωνοί, χωρίς να είναι αναγκαίο να εκτίθεται σε αυτή, ότι οι άνω δαπάνες που πραγματοποίησε ο ενάγων προς όφελος του κοινού ακινήτου, έγιναν υπό τις προϋποθέσεις των άρθρων 788-790 ΑΚ, προϋπόθεση που είναι αναγκαία για να στηρίξει τη νομική βασιμότητα μόνο της αγωγικής αξίωσης του ενάγοντος στις περί κοινωνίας διατάξεις.
Με την απόφαση αυτή αναιρέθηκε απόφαση του Εφετείου, που έκρινε ότι όταν δεν εκτίθεται αν οι δαπάνες για το κοινό πράγμα έλαβαν χώρα υπό τις προϋποθέσεις των άρθρων 788-790 ΑΚ ή όχι, τότε το Δικαστήριο, αδυνατεί να γνωρίζει σε ποια από τις προαναφερθείσες διατάξεις θα θεμελιώσει τη σχετική αξίωσή του και αν θα πρέπει να επιδικάσει τη σχετική αξίωση στις διατάξεις των άρθρων 904 επ. ΑΚ. Με άλλα λόγια, η αναιρεθείσα απόφαση είχε δεχθεί (κάτι που υιοθέτησε και η Εισηγητική Έκθεση του Εισηγητή Αρεοπαγίτη) ότι στοιχεία της αγωγής που ασκεί ο κοινωνός βάσει των διατάξεων για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό είναι εκτός από τα ανωτέρω υπό α, β και γ, και ένα επιπλέον δ): η λόγω της επικουρικότητας και του επιβοηθητικού χαρακτήρα της από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό αξίωσης αναφορά, αν συντρέχουν ή όχι οι από την κοινωνία προϋποθέσεις των άρθρων 788-790 ΑΚ ή εκείνες από τη διοίκηση αλλοτρίων (άρθρα 730 επ. ΑΚ), οι οποίες αποκλείουν την επιδίωξη των δαπανών που έγιναν στο κοινό αντικείμενο από έναν από τους κοινωνούς κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού ώστε να μην μπορεί να θεμελιωθεί στη διάταξη του άρθρου 904 ΑΚ η αξίωση αυτή του κοινωνού στις δαπάνες που υποβλήθηκε επ’ ωφελεία του κοινού πράγματος για τις οποίες βαρύνονται και οι λοιποί κοινωνοί. Ελλείψει δε αυτού του υπό δ΄ στοιχείου στην αγωγή, είχε απορρίψει το Εφετείο την αγωγή ως νομικά αόριστη, καθόσον αναφέρονταν μεν σε αυτήν ο πλουτισμός των εναγομένων και η επέλευση του πλουτισμού σε αυτούς σε βάρος του ενάγοντος δια της καταβολής των παραπάνω δαπανών επ’ ωφελεία του κοινού ακινήτου των διαδίκων και ότι για την καταβολή του επιπλέον ποσού που αναλογούσε στην ιδανική μερίδα τους καθίστανται υπόχρεοι προς απόδοση σε αυτήν, «δεν εκτίθεται όμως το αναγκαίο για τη θεμελίωση και της επικουρικής αυτής βάσης στις διατάξεις του άρθρου 904 επ. ΑΚ, αν οι ως άνω δαπάνες έγιναν ή όχι υπό τις προϋποθέσεις των άρθρων 788-790 ΑΚ ή εκείνων των άρθρων 730 επ. του ίδιου Κώδικα, εφόσον μόνο αν δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις αυτές θα μπορούσε να θεμελιωθεί αγωγή στην επικουρική βάση της από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό, οι οποίες στην αντίθετη περίπτωση αποκλείουν τη θεμελίωση της άνω αξίωσης της ενάγουσας στις διατάξεις του άρθρου 904 ΑΚ».
Με την ως άνω υπ’ αρ. 251/2014 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έλυσε το ζήτημα κρίνοντας ορισμένη την αγωγή κατά την επικουρική βάση του αδικαιολόγητου πλουτισμού κατ’ επίκληση μόνο των ανωτέρω υπό α, β και γ στοιχείων, θεωρώντας ότι με το να κρίνει το Εφετείο ότι για τη νομική βασιμότητα της αγωγής ως προς την επικουρική βάση της από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό απαιτείτο και η επίκληση του υπό δ΄ στοιχείου, «παραβίασε τη διάταξη του άρθρου 904 ΑΚ, καθόσον αξίωσε περισσότερα στοιχεία απ’ αυτά που απαιτούνται στην προκειμένη περίπτωση για τη νομική βασιμότητα της επικουρικής βάσης της αγωγής».
Ευγενία Φωτοπούλου
info@efotopoulou.gr