Παραπομπή υπόθεσης στο κατά τόπον αρμόδιο δικαστήριο λόγω έγκυρης ρήτρας παρέκτασης αρμοδιότητας

Από τη διάταξη του άρθρου 42 παρ. 1 εδαφ. α’ του ΚΠολΔ, προκύπτει ότι το πρωτοβάθμιο τακτικό δικαστήριο που δεν είναι κατά τόπον αρμόδιο μπορεί να γίνει αρμόδιο, με ρητή ή σιωπηρή συμφωνία των διαδίκων, εκτός αν πρόκειται για διαφορές που δεν έχουν περιουσιακό αντικείμενο, ενώ από τη διάταξη του άρθρου 43 του ιδίου κώδικα, προκύπτει ότι η συμφωνία των διαδίκων με την οποία τακτικό δικαστήριο γίνεται αρμόδιο για μελλοντικές διαφορές είναι έγκυρη μόνον εάν είναι έγγραφη και αναφέρεται σε ορισμένη έννομη σχέση, από την οποία θα προέλθουν οι διαφορές.

Εξάλλου από τη διάταξη του άρθρου 44 του ΚΠολΔ, προκύπτει ότι συμφωνίες κατά τα άρθρα 42 και 43 δημιουργούν αποκλειστική αρμοδιότητα, εκτός αν από την ίδια σύμβαση προκύπτει το αντίθετο (βλ. ΕφΘεσ 1330/1998, Αρμ 1998.849). Από την ερμηνεία των παραπάνω διατάξεων με την οποία τακτικό δικαστήριο γίνεται αποκλειστικά αρμόδιο για μελλοντικές διαφορές είναι έγκυρη μόνον εάν είναι έγγραφη και αναφέρεται σε ορισμένη έννομη σχέση από την οποία θα προέλθουν οι διαφορές. Η συμφωνία αυτή είναι δικονομικής φύσεως σύμβαση (ΕΑ 1139/2000, ΕλλΔνη 43.189), εφόσον οι παραπάνω διατάξεις προβλέπουν τις περιπτώσεις κατά τις οποίες επιτρέπεται και καθορίζουν τους όρους με την τήρηση των οποίων είναι δυνατή η κατάρτιση της, με την οποία παρατείνεται η τοπική αρμοδιότητα των πολιτικών δικαστηρίων (ΕφΠειρ 364/1998 ΕλλΔνη 39, σελ. 897, ΕΑ 2407/1989 ΕλλΔνη 32. 813, ΠολΠρωτΘεσ 1602/2007 ΕλλΔνη 43. 848).

Εξάλλου κατά τη διάταξη του άρθρου 159 παρ. 1 ΑΚ, δικαιοπραξία για την οποία δεν τηρήθηκε ο τύπος που απαιτεί ο νόμος, εφόσον δεν ορίζεται το αντίθετο, είναι άκυρη. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 160 ΑΚ, αν ο νόμος ή τα μέρη όρισαν για τη δικαιοπραξία έγγραφο τύπο, το έγγραφο αυτό πρέπει να έχει την ιδιόχειρη υπογραφή του εκδότη, ενώ αν πρόκειται για σύμβαση, η υπογραφή των συμβαλλομένων πρέπει να τεθεί στο ίδιο έγγραφο. Αν συνταχθούν για τη σύμβαση περισσότερα πρωτότυπα, αρκεί η υπογραφή του κάθε μέρους στο έγγραφο που προορίζεται για τον άλλο.

Από το συνδυασμό των ανωτέρω ορίζεται ότι ο έγγραφος τύπος αποτελεί συστατικό στοιχείο (και όχι αποδεικτικό) του κύρους της συμφωνίας περί παρέκτασης της τοπικής αρμοδιότητας δικαστηρίου για μελλοντικές διαφορές, η οποία χωρίς αυτόν είναι άκυρη αν το σχετικό έγγραφο που καταρτίστηκε γι’ αυτήν φέρει την υπογραφή του ενός συμβαλλομένου (ΕφΠειρ 944.2007 ΕΝΑΥΤΔ 2008, 15, ΕφΠατρ 861/2007 ΑΧΑΝΟΜ 2008.421, ΕφΘεσ 2092/2003 ΑΡΜ 2005.743).Τέλος, οι καταχωριζόμενες στα δελτία αποστολής – τιμολόγια συμπληρωματικές ρήτρες είναι ισχυρές και υποχρεώνουν τους συμβληθέντες, όταν τα έγγραφα αυτά φέρουν τις υπογραφές τους. Διαφορετικά η σχετική συμφωνία είναι άκυρη και λογίζεται ως μη γενομένη (ΟλΑΠ 4/1992, ΝοΒ 40.707).

Με βάση την ανωτέρω νομική σκέψη, το Ειρηνοδικείο Αθηνών με την υπ’ αριθμ. 6145/2014 απόφασή του (αδημ. νομικό τύπο) έκανε δεκτή ένσταση περί κατά τόπον αναρμοδιότητας της εναγομένης σε αγωγή για καταβολή ποσού (τιμήματος) από αποδείξεις λιανικής πώλησης, στην οποία η ενάγουσα είχε θεμελιώσει την κατά τόπον αρμοδιότητα των δικαστηρίων της Αθήνας σε ρήτρα παρέκταση αρμοδιότητας επί των αποδείξεων λιανικής πωλήσεως, καθώς κρίθηκε, από την αποδεικτική διαδικασία, ότι επί των επίδικων τιμολογίων λιανικής πωλήσεως δεν υφίσταται υπογραφή της εναγομένης ή εξουσιοδοτημένου από αυτή προσώπου προς υπογραφή της σχετικής δικονομικής συμφωνίας και άρα αυτή (δηλ. η ρήτρα περί παρέκτασης της κατά τόπον αρμοδιότητας) δεν είναι έγκυρη. Συγκεκριμένα, το Ειρηνοδικείο Αθηνών έκρινε ότι «στην θέση «Ο ΠΑΡΑΛΑΒΩΝ» υφίστανται υπογραφές διαφορετικών κάθε φορά υπαλλήλων της εργολήπτριας εταιρείας, οι οποίοι είχαν προστηθεί από την τελευταία για να βεβαιώνουν την παραλαβή των εμπορευμάτων εκ μέρους της. Η υπογραφή δε των ανωτέρω υπαλλήλων δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτει και τη ρήτρα παρέκτασης της τοπικής αρμοδιότητας, διότι η ενάγουσα της κύριας αγωγής που είχε και το σχετικό βάρος αποδείξεως, δεν απέδειξε ότι οι παραπάνω υπάλληλοι της εργολήπτριας εταιρείας ήταν εξουσιοδοτημένοι να συνάπτουν και δικονομικές συμβάσεις για λογαριασμό της εναγομένης της κύριας αγωγής».

Ενόψει αυτού, κρίθηκε ότι αρμόδιο κατά τόπο δικαστήριο για την εκδίκαση της διαφοράς είναι το Ειρηνοδικείο του τόπου κατοικίας της εναγομένης της κύριας αγωγής κατά τη διάταξη του άρθρου 22 του ΚΠολΔ.

 

Μαρία Τζαβέλα

Δικηγόρος, LL.M.

E-mail: info@efotopoulou.gr