Παράβαση καθήκοντος: Σκοπός παράνομης ωφέλειας ή βλάβης

Για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος της παράβασης καθήκοντος απαιτείται, ως προς την αντικειμενική υπόσταση αυτού, ο υπαίτιος να έχει την ιδιότητα του υπαλλήλου κατά τους όρους του άρθ. 13α ΠΚ σε συνδυασμό με το άρθ. 263α ΠΚ και κατά τη λειτουργία του ως υπηρεσιακού οργάνου να παραβεί τα υπηρεσιακά του καθήκοντα. Ως προς την υποκειμενική υπόσταση απαιτείται δόλος, ο οποίος πρέπει να καλύπτει όλα τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος. Ειδικότερα, ο δράστης θα πρέπει να γνωρίζει, ως υπάλληλος, ότι παραβιάζει με μια συγκεκριμένη υπηρεσιακή ενέργεια, το καθήκον της υπηρεσίας του και να θέλει, υπό την υπαλληλική του ιδιότητα αυτή, να παραβιάσει το υπηρεσιακό του καθήκον. Ο δόλος μπορεί να είναι οποιουδήποτε βαθμού, άρα αρκεί και ο ενδεχόμενος (άρθ. 26 § 1, 27 ΠΚ και 259 ΠΚ). Κρίσιμο, όμως, στοιχείο της υποκειμενικής υπόστασης του αδικήματος, συνιστά ο επιπρόσθετος σκοπός που πρέπει να υφίσταται στον υπαίτιο υπάλληλο (δόλος σκοπού – επιδίωξη – άμεσος δόλος α` βαθμού – άρθ. 27 § 2 εδ. β` ΠΚ – έγκλημα με υπερχειλή υποκειμενική υπόσταση), προκειμένου είτε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο όφελος είτε να βλάψει το κράτος ή κάποιον άλλον[1].

Σκοπός παράνομης ωφέλειας ή βλάβης υπάρχει όταν ο δράστης επιδιώκει με την παράβαση των υπηρεσιακών του καθηκόντων να επιφέρει την παράνομη ωφέλεια ή τη βλάβη και συγχρόνως όταν η υπηρεσιακή παράβαση είναι αντικειμενικά πρόσφορη να οδηγήσει στην ωφέλεια ή τη βλάβη με τον συγκεκριμένο τρόπο που σχεδιάστηκε και τελέστηκε από τον δράστη, ο οποίος πρέπει να γνωρίζει την εν λόγω προσφορότητα. Τέτοια προσφορότητα υπάρχει όταν η ωφέλεια ή η βλάβη που επιδιώκει ο δράστης μπορεί να πραγματωθεί μόνο με την παράβαση του συγκεκριμένου καθήκοντος ή και με την παράβαση αυτού. Ενώ, αν η παράβαση καθήκοντος έγινε για άλλον σκοπό ή με κανέναν σκοπό ή η ωφέλεια ή η βλάβη επέρχεται ως συμπτωματική συνέπεια της παράβασης, τότε το έγκλημα της παράβασης καθήκοντος δεν στοιχειοθετείται.

Προσέτι, η αιτιολογία της καταδικαστικής απόφασης πρέπει να εκτείνεται και στον πρόσθετο σκοπό, με παράθεση των πραγματικών περιστατικών που δικαιολογούν το σκοπό αυτό, διαφορετικά η απόφαση στερείται της ειδικής και εμπεριστατωμένης κατά την ανωτέρω έννοια αιτιολογίας. Έτσι, για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας ως προς τον πρόσθετο υπερχειλή δόλο του παραπάνω εγκλήματος της παράβασης καθήκοντος απαιτείται να εκτίθενται τα πραγματικά περιστατικά που δικαιολογούν τον άνω σκοπό, διαφορετικά η καταδικαστική απόφαση καθίσταται αναιρετέα για τον προεκτεθέντα λόγο (ΑΠ 1180/2019, ΑΠ 1634/2019) [2].

Αγγελική Λιγοψυχάκη, δικηγόρος

email: info@efotopoulou.gr

[1] Βλ. 740/2019 ΕΣ (ΟΛΟΜ), δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ

[2] Βλ. 1123/2020 ΑΠ, δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ