Προϋποθέσεις άρθρου 224 παρ. 1 του ΠΚ του εγκλήματος της ψευδούς κατάθεσης
Από τη διάταξη του άρθρου 224 παρ. 1 του ΠΚ, προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της ψευδούς κατάθεσης απαιτείται: α) ο μάρτυρας να καταθέτει ενόρκως ενώπιον αρχής, η οποία είναι αρμόδια για την εξέτασή του, β) τα πραγματικά περιστατικά τα οποία κατέθεσε να είναι ψευδή και γ) να υφίσταται άμεσος δόλος του, που συνίσταται στη γνώση αυτού ότι αυτά που κατέθεσε είναι ψευδή ή ότι έχει γνώση των αληθινών αλλά σκοπίμως τα αποκρύπτει ή αρνείται να τα καταθέτει. Η ένορκη κατάθεση του δράστη αυτού του εγκλήματος πρέπει να αναφέρεται σε γεγονότα αντικειμενικώς αναληθή και όχι σε κρίσεις, γνώμες ή πεποιθήσεις, εκτός αν αυτές είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένες προς τα γεγονότα που κατέθεσε. Θεωρείται δε, αντικειμενικώς ψευδές το περιστατικό που κατατίθεται, όχι μόνον όταν αυτό είναι αντίθετο προς την αντικειμενική πραγματικότητα, αλλά και προς εκείνα που ο μάρτυρα αντιλήφθηκε ή από διηγήσεις τρίτων πληροφορήθηκε και ως εκ τούτου γνώριζε. Εκτός από τα στοιχεία αυτά, που συγκροτούν την αντικειμενική του υπόσταση, απαιτείται υποκειμενικώς άμεσος δόλος του δράστη, που συνίσταται στη γνώση αυτού, ότι τα στοιχεία που κατέθεσε σχετικά με την κρινόμενη υπόθεση είναι ψευδή ή ότι έχει γνώση των αληθινών, αλλά σκοπίμως τα αποκρύπτει ή αρνείται να τα καταθέσει. Υπάρχει, όμως, αιτιολογία του δόλου, όταν, σύμφωνα με τις παραδοχές της απόφασης, το ψευδές των κατατεθέντων θεμελιώνεται σε προσωπική πεποίθηση ή αντίληψη του δράστη ή σε δική του πράξη ή παράλειψη, οπότε είναι αυτονόητη η σχετική γνώση, χωρίς να απαιτείται παράθεση άλλων σχετικών με τη γνώση αυτή περιστατικών (ΑΠ 150/2023, ΑΠ 941/2022, ΑΠ 1044/2021, ΑΠ 587/2020). Τέλος η ψευδής κατάθεση πρέπει να αναφέρεται σε γεγονότα, τα οποία, ανεξαρτήτως αν είναι ουσιώδη ή επουσιώδη, πρέπει να έχουν σχέση με την υπόθεση και να αναφέρεται προκειμένου μεν για αστική διαφορά στο αποδεικτέο θέμα, ή σε άλλα περιστατικά που συνδέονται αναποσπάστως με τα γεγονότα αυτά. Μπορεί δε, τα περιστατικά που κατατέθηκαν να σχετίζονται ουσιαστικά ή διαδικαστικά με εκκρεμή υπόθεση, αλλά πρέπει και να μπορούν να ασκήσουν, έστω και μικρή, επιρροή στην αναμενόμενη δικαστική κρίση, άσχετα αν πράγματι άσκησαν η όχι. Ειδικότερα, πρέπει τα περιστατικά αυτά, αν πρόκειται για πολιτική δίκη, είτε να εμπίπτουν στο αποδεικτέο θέμα, είτε να συνδέονται αναπόσπαστα με περιστατικά που εμπίπτουν στο αποδεικτέο θέμα (ΑΠ 387/2016, ΑΠ 696/2015, ΑΠ 106/2014)[1].
Η ανωτέρω διάταξη (ψευδής κατάθεση) του νέου ΠΚ, στην οποία έχουν ενωθεί οι διατάξεις των άρθρων 224 (ψευδορκία) και 225 (ψευδής ανώμοτη κατάθεση) του προηγούμενου ΠΚ, είναι ευμενέστερη ως προς την ποινική μεταχείριση του κατηγορουμένου έναντι της αντίστοιχης διάταξης (224 παρ. 2, 1) του προηγούμενου ΠΚ, καθόσον για την πράξη αυτή της ψευδούς κατάθεσης προβλέπεται ποινή φυλάκισης με μικρότερο όριο, ελάχιστο και ανώτατο και συγκεκριμένα φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών έως τριών (3) ετών, ενώ με την προϊσχύσασα διάταξη του άρθρου 224 παρ. 2, 1 ΠΚ προβλεπόταν φυλάκιση με ελάχιστο όριο 1 έτος και ανώτερο 5 έτη (ΑΠ 811/2022, ΑΠ 48/2020, ΑΠ 1887/2019)[2].
Αγγελική Λιγοψυχάκη, δικηγόρος
[1] Βλ. 211/2024 ΑΠ (ΠΟΙΝ) ( 875741), δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ
[2] Βλ. 814/2023 ΑΠ, δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ