Σύμφωνο συμβίωσης με στοιχεία αλλοδαπότητας το οποίο καταρτίζεται στην Ελλάδα – Περιουσιακές σχέσεις των συζύγων
Σύμφωνα με το άρθρο 5 του Ν. 4356/2015 (Σύμφωνο Συμβίωσης): «1. Στις προσωπικές σχέσεις των μερών του συμφώνου μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή άλλο νόμο. 2. Στις μη προσωπικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εκτός αν τα μέρη τις ρυθμίσουν διαφορετικά κατά τη σύναψη του συμφώνου με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Τα μέρη δεν μπορούν να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα πριν από τη γέννησή της». Σύμφωνα, δε, με το άρθρο 13 του ίδιου νόμου: «1. Ο νόμος αυτός εφαρμόζεται σε κάθε σύμφωνο συμβίωσης, εφόσον τούτο καταρτίζεται στην Ελλάδα ή ενώπιον ελληνικής προξενικής αρχής. 2. Οι προϋποθέσεις σύναψης, οι σχέσεις των μερών μεταξύ τους και οι προϋποθέσεις και συνέπειες της λύσης των συμφώνων συμβίωσης, που δεν υπάγονται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, διέπονται από το δίκαιο του τόπου όπου καταρτίστηκαν. Για την κληρονομική διαδοχή εφαρμόζονται οι σχετικοί κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Κατά τα λοιπά, τα σύμφωνα συμβίωσης της παρούσας παραγράφου δεν αναπτύσσουν στην ελληνική έννομη τάξη περισσότερα αποτελέσματα από αυτά που προβλέπονται στον παρόντα νόμο.»
Σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο καταρτίζεται ενώπιον ελληνικής Αρχής (και Προξενικής στην αλλοδαπή) διέπεται από τον Ν 4356/2015 δυνάμει του άρθρου 13 παρ. 1 αυτού. Το πεδίο εφαρμογής του εφαρμοστέου ελληνικού δικαίου είναι ευρύ και διέπει καταρχήν τα ζητήματα εγκυρότητας ή και ακυρότητας του συμφώνου (δηλαδή τις τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις), τις προσωπικές σχέσεις των συντρόφων (ιδίως το επώνυμο), θέματα σχέσεων με τυχόν τέκνα (όπως το επώνυμο και τη γονική μέριμνα). Οι περιουσιακές σχέσεις των συζύγων σε σύμφωνα συμβίωσης με στοιχεία αλλοδαπότητας θα ρυθμίζονται κατά τον Κανονισμό 2016/1104 [για τη θέσπιση ενισχυμένης συνεργασίας στον τομέα της διεθνούς δικαιοδοσίας, του εφαρμοστέου δικαίου και της αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεων σε ζητήματα περιουσιακών σχέσεων των καταχωρισμένων συντρόφων] (που είναι πανομοιότυπος προς τον 2016/1103 για τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων). Άλλα ζητήματα, όπως εκείνο της δικαιοπρακτικής ικανότητας των προσώπων που επιθυμούν την κατάρτιση του συμφώνου διέπονται από την οικεία lex causae, εν προκειμένω από τις ΑΚ 7 και 9, ενώ λοιπά σημαντικά ζητήματα επί συμφώνων συμβίωσης με στοιχεία αλλοδαπότητας ρυθμίζονται από ενωσιακούς κανόνες (οι περιουσιακές σχέσεις των καταχωρημένων συντρόφων από τον Κανονισμό 2016/1104 κατά τα προεκτεθέντα, το δικαίωμα διατροφής από τον Κανονισμό 4/2009 που παραπέμπει ως προς το εφαρμοστέο δίκαιο στο Πρωτόκολλο της Χάγης της 23ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με τις υποχρεώσεις διατροφής και η κληρονομική διαδοχή από τον Κανονισμό 650/2012) [Χ. Παμπούκης, Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο, Νομική Βιβλιοθήκη, 2020, σελ. 546].
Σύμφωνα με το άρθρο 22 του Κανονισμού, οι σύντροφοι ή οι μελλοντικοί σύντροφοι μπορεί να συμφωνήσουν να ορίσουν ή να μεταβάλουν το εφαρμοστέο στις περιουσιακές σχέσεις τους δίκαιο, εφόσον αυτό το δίκαιο αναγνωρίζει περιουσιακές σχέσεις βάσει του θεσμού της καταχωρισμένης συμβίωσης το οποίο είναι ένα από τα ακόλουθα: εκείνο της συνήθους διαμονής και των δύο ή ενός εξ αυτών κατά τον χρόνο σύναψης της συμφωνίας είτε εκείνου της ιθαγένειας ενός εξ αυτών κατά τον χρόνο πάντα σύναψης της συμφωνίας. Εκτός εάν συμφωνήσουν διαφορετικά οι σύντροφοι, η μεταβολή του εφαρμοστέου στις περιουσιακές σχέσεις των καταχωρισμένων συντρόφων δικαίου που πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της συμβίωσης παράγει αποτελέσματα μόνο για το μέλλον. Ελλείψει δε επιλογής, το διαδοχικό σύστημα του Κανονισμού (άρθρ. 26) ορίζει στη σειρά: α) το δίκαιο της πρώτης κοινής συνήθους διαμονής μετά την τέλεση του γάμου, β) τι δίκαιο της κοινής ιθαγένειάς τους κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμο και γ) το δίκαιο προς το οποίο συνδέονται στενότερα οι σύζυγοι κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμου.
Ελένη Μακροδημήτρη, ασκ. δικηγόρος
info@efotopoulou.gr