Τα χαρακτηριστικά της δήλωσης εκουσίας αναγνώρισης τέκνου και τα επιτρεπτά χρονικά όρια αυτής

Σύμφωνα με τα άρθρα 1475 επ. ΑΚ ο πατέρας μπορεί να αναγνωρίσει ως δικό του το τέκνο του που γεννήθηκε χωρίς γάμο, εφόσον συναινεί σε αυτό και η μητέρα.

Αν η μητέρα μάλιστα έχει πεθάνει ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, η αναγνώριση γίνεται με μόνη τη δήλωση του πατέρα. Αν και καταρχήν δικαίωμα για εκούσια αναγνώριση έχει ο φυσικός πατέρας του τέκνου (ανεξαρτήτως της συναινέσεως της συζύγου του, εάν είναι έγγαμος), φορέας του δικαιώματος αναγνώρισης του τέκνου έχει και ο παππούς ή η γιαγιά της πατρικής γραμμής, στην περίπτωση που ο φυσικός πατέρας έχει πεθάνει ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα.

Για την αναγνώριση δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός. Μπορεί να γίνει οποτεδήποτε, ακόμη και μετά την ενηλικίωση του τέκνου ή και ακόμη και αν αυτό απέκτησε τέκνα (βλ. Παπαδόπουλου Β., Αγωγές Οικογενειακού Δικαίου, Τόμος Α΄, 2001, §513, σελ. 663). Επίσης, παρά τη διατύπωση του άρθρου 1475 παρ.1 που ομιλεί περί «τέκνου που γεννήθηκε χωρίς γάμο», από την πλειοψηφία της θεωρίας υποστηρίζεται, ότι αναγνώριση μπορεί να γίνει και πριν από τη γέννηση του τέκνου, από το χρόνο της κυήσεως (μετά δηλαδή από τη σύλληψή του, αφού χρειάζεται προσδιορισμός του συγκεκριμένου παιδιού), ενώ τα αποτελέσματα της αναγνωρίσεως θα επέλθουν αν το τέκνο γεννηθεί ζωντανό βάσει της διάταξης του άρθρου 36ΑΚ κατά την οποία «το κυοφορούμενο θεωρείται γεννημένο, αν γεννηθεί ζωντανό ως προς τα δικαιώματα που του επάγονται» (βλ. και Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε., Οικογενειακό Δίκαιο, ΙΙ, V 2γ, σελ. 153 με τις εκεί παραπομπές σχετικά με τη δυνατότητα αναγνώρισης πριν τη γέννηση του τέκνου). Άλλο βέβαια είναι το ζήτημα του επωνύμου του αναγνωριζόμενου τέκνου. Σε αυτήν την περίπτωση (που αναγνωρίστηκε πριν τη γέννησή του), κατά τους ορισμούς του 1506ΑΚ, το τέκνο που γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του παίρνει αρχικά το επώνυμο της μητέρας του και μετά (σε προθεσμία ενός έτους από την αναγνώριση) είτε προτίθεται το πατρικό επώνυμο στο μητρικό είτε προσδιορίζεται νέο επώνυμο του αναγνωρισθέντος τέκνου με από κοινού δήλωση των γονέων. Ακόμη εκούσια αναγνώριση χωρεί και στην περίπτωση που το αναγνωριζόμενο τέκνο έχει πεθάνει, δηλαδή και μετά το θάνατο του τέκνου (που προϋποθέτει βέβαια να γεννηθεί ζωντανό), οπότε η εκούσια αναγνώριση ενεργεί υπέρ των κατιόντων του.

Η δήλωση αναγνώρισης είναι εκούσια και μη απευθυντέα και γίνεται με δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου ή με διαθήκη, ενώ η συναίνεση της μητέρας παρέχεται με δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου. Έχει δε αυστηρά προσωποπαγή χαρακτήρα και δε κληρονομείται, οπότε μετά το θάνατο του πατέρα το δικαίωμά του για αναγνώριση δε μεταβιβάζεται στους κληρονόμους του. Οι γονείς του πατέρα που μπορούν να αναγνωρίσουν το τέκνο, όπως προεκτέθηκε, έχουν αυτοτελές δικαίωμα και δεν ενεργούν ως κληρονόμοι του πατέρα.

Επίσης, κατά το άρθρο 1476 ΑΚ οι δηλώσεις της αναγνώρισης και της συναίνεσης γίνονται αυτοπροσώπως, χωρίς αίρεση ή προθεσμία και δε χωρεί ανάκλησή τους, αλλά είναι αμετάκλητες. Δεν είναι δηλαδή δυνατή η νόμιμη αντιπροσώπευση, καθώς και η πληρεξουσιότητα (γενική και ειδική) (βλ. ΓνωμοδΕισΠΠατρ 3/1987 ΕλΔ 29, 422), με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 211 επ. και 216 επ. ΑΚ. Αίρεση ή προθεσμία που τυχόν τεθεί θεωρείται ως μη γεγραμμένη και συνεπώς δεν καθιστούν άκυρη τη δήλωση αναγνώρισης, εκτός αν από το περιεχόμενο της αιρέσεως ή της προθεσμίας αναιρείται η ουσία της δήλωσης αναγνώρισης τότε όλη η δήλωση είναι άκυρη.

Θεώνη Κάδρα, Δικηγόρος

e-mail: info@efotopoulou.gr