Θεσμός επιτροπείας ανηλίκου κατά τον ΑΚ – Αποσκοπεί στην προστασία των συμφερόντων του ανηλίκου – Ποιο πρόσωπο διορίζεται ως επίτροπος και με ποια κριτήρια;

Η επιτροπεία ανηλίκων ανήκει στους θεσμούς που επιδιώκουν να προστατεύσουν τον ανήλικο, όταν αυτός δεν «προστατεύεται» από τους γονείς του (ΜΠρΧαλκ 102/2013, Αρμ 2014. 77), δεν είναι, δε, στην κυριολεξία οικογενειακή σχέση, αλλά «οιονεί» οικογενειακή σχέση, αφού στόχος της είναι να υποκαταστήσει την οικογένεια (ΜΠρΣερ 256/2008, «Αστικός Κώδικας», Νικ. Τριάντος, ερμηνεία κατ’ άρθ., Τόμος ΙΙ, σ. 873 επόμ.).

Μεταξύ των περιπτώσεων που ένας ανήλικος τίθεται υπό επιτροπεία, συγκαταλέγεται και αυτή της απουσίας της γονικής μέριμνας, είτε διότι και οι δύο (2) γονείς έχουν πεθάνει ή έχουν κηρυχθεί άφαντοι ή έχουν εκπέσει από τη γονική μέριμνα, είτε διότι έχει πεθάνει, κηρυχθεί άφαντος ή εκπέσει ο μοναδικός φορέας της γονικής μέριμνας. Μάλιστα, για τους συγγενείς, η περίπτωση παράλειψης γνωστοποίησης της επιτροπείας αποτελεί αδικοπραξία, εφόσον συντρέχουν οι όροι της.

Η επιτροπεία, άλλωστε, είναι πάντοτε δοτή και πλέον, μετά τις τροποποιήσεις του Ν. 2447/1996, εφαρμόζεται η αρχή της «ενιαίας επιτροπείας», ενόψει της ρύθμισης του άρθρου 1603 ΑΚ που προβλέπει ότι ο επίτροπος έχει «το καθήκον και το δικαίωμα να επιμελείται του προσώπου του ανηλίκου, να διοικεί την περιουσία του και να τον εκπροσωπεί σε κάθε δικαιοπραξία ή δίκη που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του». Το άρθρο 1594 ΑΚ καθιερώνει, δε, τον διορισμό ενός (1) επιτρόπου, με τον οποίο η επιτροπεία θα λειτουργεί ενιαία, ταχύτερα και θα αποφεύγονται οι διαφωνίες, ωστόσο, κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται ο διορισμός συνεπιτρόπων, αν το επιβάλλουν ιδιαίτεροι λόγοι που ανάγονται στο συμφέρον του ανηλίκου. Ακόμη, όργανα της επιτροπείας είναι το Δικαστήριο, ο επίτροπος και το εποπτικό συμβούλιο (άρθρα 1590 ΑΚ), το, δε, εποπτικό συμβούλιο συγκροτείται από συγγενείς του ανηλίκου ή φίλους των γονέων ή του επιτρόπου.

Περαιτέρω βασικό κριτήριο για τον διορισμό του κατάλληλου προσώπου ως επιτρόπου είναι το συμφέρον του ανηλίκου, ενώ κρίσιμο στοιχείο για τον προσδιορισμό του συμφέροντος του ανηλίκου είναι πρωτίστως ο συναισθηματικός δεσμός του με τα άλλα πρόσωπα και δευτερευόντως η περιουσιακή κατάσταση των τελευταίων (ΕφΑθ 5399/1990 ΑρχΝ 1992. 121). Σύμφωνα, τέλος, με το άρθρο 1592 ΑΚ, εάν ο ανήλικος δεν είναι έγγαμος και δεν έγινε υπόδειξη από κάποιον γονέα, το Δικαστήριο αναζητεί τον καταλληλότερο επίτροπο αρχικά μεταξύ των πλησιέστερων συγγενών του ανηλίκου, καθόσον ο νομοθέτης προέκρινε, εφόσον είναι δυνατό, να διατηρείται ο οικογενειακός χαρακτήρας της επιτροπείας (ΜΠρΠειρ 3498/2022 – ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

 

Αγγελική Πολυδώρου, Δικηγόρος

e-mail: info@efotopoulou.gr