Ερμηνεία διαθήκης και αληθινής βούλησης του διαθέτη. Τι λαμβάνεται υπόψη

Είναι ζήτημα ερμηνείας της διαθήκης κάθε φορά πότε, από τον τρόπο διατύπωσης της τελευταίας βούλησης, ενυπάρχει σε αυτή σύσταση καθολικού καταπιστεύματος. Περαιτέρω από τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 173 και 1781 επ. ΑΚ, προκύπτει ότι κατά την ερμηνεία των διαθηκών αναζητείται μόνο η αληθινή βούληση του διαθέτη, σκοπούμενη από άποψη υποκειμενική και όχι αντικειμενική, υπό την οποία θα την αντιλαμβάνονται οι τρίτοι, κατά τη συναλλακτική καλή πίστη, χωρίς προσήλωση στις λέξεις, ενώ δεν έχουν εφαρμογή τα κριτήρια του άρθρου 200 ΑΚ, αφού αυτά αναφέρονται όχι σε μονομερείς δικαιοπραξίες, αλλά σε συμβάσεις. Για την άρση δε, των γενομένων αμφιβολιών επιτρεπτά λαμβάνονται υπόψη από τον ερμηνευτή και στοιχεία εκτός του κειμένου της διαθήκης, όπως άτυπες δηλώσεις του διαθέτη προς τρίτους, το κοινωνικό του περιβάλλον, οι τυχόν προσωπικές (γλωσσικές ή επαγγελματικές) συνήθειες αυτού και γενικά, δικαστικά τεκμήρια προκύπτοντα από οποιοδήποτε αποδεικτικό μέσο. Για την ερμηνεία της διάταξης τελευταίας βούλησης, με τα κριτήρια του άρθρου 173 ΑΚ, λαμβάνονται υπόψη, ένορκες καταθέσεις μαρτύρων οι οποίοι καταθέτουν για τη συγκεκριμένη βούληση του κληρονομουμένου οι οποίοι γνώριζαν, εξ ιδίας αντιλήψεως, από συζητήσεις που είχαν κάνει με τον κληρονομούμενο, την τελευταία του βούληση (1222/2018 ΑΠ).

Όπως έχει κριθεί και από τη νομολογία, κατά τις διατάξεις των άρθρων 173 και 1781 ΑΚ, για την ερμηνεία των διατάξεων της τελευταίας βουλήσεως του διαθέτη, αναζητείται μόνο η αληθινή βούλησή του χωρίς προσήλωση στις λέξεις και δεν έχουν εφαρμογή τα κριτήρια του άρθρου 200 ΑΚ. Αποσκοπείται δηλαδή η ανεύρεση της υποκειμενικής απόψεως του διαθέτη, χωρίς να ερευνάται η αντικειμενική έννοια της δηλώσεώς του (αυτή που θα αντιλαμβάνονταν οι τρίτοι κατά τη συναλλακτική καλή πίστη). Στις περιπτώσεις αυτές, η ανεύρεση της βούλησης του διαθέτη, μπορεί να γίνει και με προσφυγή σε στοιχεία που βρίσκονται έξω από τη διαθήκη, εφόσον βοηθούν στη διασάφηση της έννοιάς της, και με τη διάταξη ακόμη και μαρτυρικών αποδείξεων, να αναζητηθεί η αληθής βούληση, με το δεδομένο πάντως ότι, σε κάθε περίπτωση, η βούληση του διαθέτη, πρέπει, να περιέχεται, έστω και με την πιο πάνω ερμηνευτική συμπλήρωσή της, στο περιεχόμενο της διαθήκης (6474/2011 ΑΠ, πρβλ. ΑΠ 339/1999 Αδημ.), [ΑΠ 1561/2005, Ηλεκτρονική Βάση Νομικών Δεδομένων, Νόμος].

Λένα Πολύζου

Δικηγόρος

Email: info@efotopoulou.gr