Θεσμός Διαμεσολάβησης κατά τον Ν. 4640/2019 – Εξουσία διάθεσης του αντικειμένου της διαφοράς – Τι ισχύει σε περίπτωση αντικειμενικής σώρευσης αγωγών;

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 4640/2019 (ΦΕΚ Α΄ 190/30.11.2019) «υπαγόμενες διαφορές – υποχρέωση ενημέρωσης από τον πληρεξούσιο δικηγόρο»: α) Στη διαδικασία της διαμεσολάβησης μπορούν να υπαχθούν αστικές και εμπορικές διαφορές, εθνικού ή διασυνοριακού χαρακτήρα, υφιστάμενες ή μέλλουσες, εφόσον τα μέρη έχουν την εξουσία να διαθέτουν το αντικείμενο της διαφοράς, σύμφωνα με τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου (παρ. 1), β) Πριν από την προσφυγή στο Δικαστήριο, ο πληρεξούσιος δικηγόρος οφείλει να ενημερώσει τον εντολέα του εγγράφως για τη δυνατότητα διαμεσολαβητικής διευθέτησης της διαφοράς ή μέρους αυτής σύμφωνα με την παράγραφο 1, καθώς και για την υποχρέωση προσφυγής στην υποχρεωτική αρχική συνεδρία και τη διαδικασία αυτής των άρθρων 6 και 7 του παρόντος (παρ. 2).

Εν συνεχεία, το ανωτέρω άρθρο τροποποιήθηκε με το άρθρο 65 του Ν. 4647/2019 (ΦΕΚ Α΄ 204/16.12.2019), με το οποίο το δεύτερο εδάφιο της ως άνω παραγράφου 2 του άρθρου 3 του Ν. 4640/2019 αντικαταστάθηκε ως εξής: «Το ενημερωτικό έγγραφο συμπληρώνεται και υπογράφεται από τον εντολέα και τον πληρεξούσιο δικηγόρο του και κατατίθεται με το εισαγωγικό δικόγραφο της αγωγής που τυχόν ασκηθεί ή με τις προτάσεις το αργότερο μέχρι τη συζήτησή της, επί ποινή απαραδέκτου της συζήτησης της αγωγής. Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται και για τις αγωγές που έχουν κατατεθεί από 30.11.2019 έως σήμερα».

Εκ των ανωτέρω νομοθετικών ρυθμίσεων, είναι σαφές ότι αστικές διαφορές, όπως είναι και οι κληρονομικές διαφορές στις οποίες αμφισβητείται η ύπαρξη, η έκταση, το περιεχόμενο ή τα υποκείμενα του κληρονομικού δικαιώματος, υπάγονται στην ανωτέρω προβλεπόμενη διαδικασία διαμεσολάβησης, ο, δε, πληρεξούσιος δικηγόρος οφείλει να ενημερώσει τον εντολέα του εγγράφως: α) για τη δυνατότητα διαμεσολαβητικής διευθέτησης της διαφοράς ή μέρους αυτής σύμφωνα με την ανωτέρω παράγραφο 1 του άρθρου 3 του Ν. 4640/2019 και β) για την υποχρέωση προσφυγής στην υποχρεωτική αρχική συνεδρία και τη διαδικασία αυτής των άρθρων 6 και 7 του ίδιου νόμου (παρ. 2), δεδομένου ότι δεν υπάγονται όλες οι διαφορές σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης, παρά μόνο εκείνες που ορίζονται στο άρθρο 6 του Ν. 4640/2019, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και όλες οι διαφορές που εκδικάζονται κατά την τακτική διαδικασία και υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Προς τούτο συμπληρώνεται το ήδη προδιατυπωμένο κατά τις ανωτέρω διατάξεις ενημερωτικό έγγραφο, υπογράφεται κατά τα ανωτέρω και κατατίθεται, είτε με την κατάθεση της αγωγής, είτε το αργότερο με τις προτάσεις μέχρι τη συζήτηση της αγωγής, επί ποινή απαραδέκτου της συζήτησης αυτής.

Στην περίπτωση, ωστόσο, υπαγωγής της διαφοράς σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης, πέραν της μνείας στο έντυπο του άρθρου 3 παρ. 2 του Ν. 4640/2019 της ενημέρωσης του εντολέα για την υποχρέωση προσφυγής στην υποχρεωτική αρχική συνεδρία, επιβάλλεται για το παραδεκτό της συζήτησης της αγωγής που έχει κατατεθεί (και ασκηθεί) μετά την 1η Ιουλίου 2020 και η πρόσθετη υποχρέωση κατάθεσης μαζί με τις προτάσεις και του πρακτικού της παραπάνω υποχρεωτικής συνεδρίας.

Ειδικότερα, στην αιτιολογική έκθεση του Ν. 4640/2019, δεν αποσαφηνίζεται το ακριβές νοηματικό περιεχόμενο του όρου «εξουσία διαθέσεως». Ωστόσο, από την αναδρομή στην αιτιολογική έκθεση του προγενέστερου Ν. 4512/2018, σε συνδυασμό με τη σιωπή της αιτιολογικής έκθεσης του Ν. 4640/2019, διαφαίνεται ασφαλής η υπόθεση ότι η εξουσία διάθεσης νοείται υπό την έννοια της ελευθερίας διάθεσης κατά το ουσιαστικό δίκαιο. Ο νόμος δεν καταγράφει συνολικά σε ποιες περιπτώσεις συντρέχει το στοιχείο της εξουσίας διάθεσης, πλην όμως, κατά την κρατούσα άποψη τα μέρη στερούνται εξουσίας διάθεσης όταν η συμφωνία τους αναφέρεται σε ουσιαστικές έννομες σχέσεις, οι οποίες διέπονται από διατάξεις αναγκαστικού δικαίου, ανεπίδεκτες αποκλίνουσας συμβατικής ρύθμισης (βλ. Π. Γιαννόπουλο, Διαμεσολάβηση και Πολιτική Δίκη, έκδ. 2020, σελ. 150-152).

Ένα άλλο ζήτημα, δε, που ανακύπτει, είναι τι συμβαίνει σε περίπτωση αντικειμενικής κατά το άρθρο 218 παρ. 1 του ΚΠολΔ, σωρεύσεως περισσοτέρων αγωγών στο ίδιο δικόγραφο, εάν δηλαδή εξετάζεται αυτοτελώς εάν κάθε μια από αυτές υπάγεται στο ρυθμιστικό πεδίο της διάταξης των άρθ. 3 και 6 Ν. 4640/2019, και σε περίπτωση που κάποια από αυτές υπάγεται και κάποια όχι, εάν κηρύσσεται απαράδεκτη η συζήτηση μόνο της υπαγόμενης, εάν δεν έχουν τηρηθεί οι προβλεπόμενες διατάξεις, ή, εάν η μη έγγραφη ενημέρωση και η μη προσκόμιση του κατ’ άρθρο 7 παρ. 4 εδάφ. α΄ του Ν. 4640/2019 πρακτικού περάτωσης αρχικής υποχρεωτικής συνεδρίας και στην περίπτωση αυτή προκαλεί το απαράδεκτο της συζήτησης του συνόλου των αγωγών. Από τη ρητή διατύπωση των άρθρ. 3 παρ. 2, 6 παρ. 1 τελευταίο εδάδ. και 7 παρ. 4 εδάφ. α΄ του Ν. 4640/2019, προκύπτει ότι η κύρωση του απαραδέκτου της συζήτησης προβλέπεται, χωρίς να γίνεται κάποια διάκριση, σε περίπτωση μη έγγραφης ενημέρωσης του εντολέα από τον συνήγορό του για τη δυνατότητα διαμεσολαβητικής διευθέτησης της διαφοράς ή μέρους αυτής, καθώς και για την υποχρέωση προσφυγής στην υποχρεωτική αρχική συνεδρία και τη διαδικασία αυτής των άρθρων 6 και 7 του ως άνω νόμου, αναφορικά με τις διαφορές που υπάγονται σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης, καθώς και σε περίπτωση που δεν προσκομισθεί το κατ’ άρθρο 7 παρ. 4 εδάφ. α΄ του Ν. 4640/2019 πρακτικό περάτωσης αρχικής υποχρεωτικής συνεδρίας, αναφορικά με τις διαφορές που υπάγονται σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης, και συνεπώς η μη ενημέρωση για τη δυνατότητα διαμεσολαβητικής διευθέτησης έστω μέρους της διαφοράς ή μη προσκόμιση του κατ’ άρθρο 7 παρ. 4 εδάφ. α΄ του Ν. 4640/2019 πρακτικού περάτωσης αρχικής υποχρεωτικής συνεδρίας για κάποια εκ των αντικειμενικά σωρευόμενων αγωγών, οδηγεί στο απαράδεκτο της συζήτησης του συνόλου της διαφοράς (βλ. ΠΠρΗρακ 151/2023, ΠΠρΘεσ 954/2022 – ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Πλεύρη, Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, σελ. 72 επ., Γιαννόπουλος, Διαμεσολάβηση και Πολιτική Δίκη, σελ. 150 επ.) – (ΠΠρΑθ 1248/2025 – ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Αγγελική Πολυδώρου, Δικηγόρος

e-mail: info@efotopoulou.gr