Δικαίωμα στο θάνατο;
Το δικαίωμα στο θάνατό είναι ένα ζήτημα που εγείρει έντονες συζητήσεις. Μάλιστα το εν λόγω θέμα είναι ιδιαίτερα συχνό εάν αναλογιστούμε ότι η ιατρική επιστήμη έχει εξελιχθεί τόσο που επιτρέπει την παράταση της ζωής ακόμα και σε κωματώδη κατάσταση για πολλά χρόνια.
Εν προκειμένω ιδιαίτερα κρίσιμες για να προσδιοριστεί το δικαίωμα στο θάνατο είναι οι αποφάσεις του ΕΔΔΑ Pretty κατά Ηνωμένου Βασιλείου και Lambert και άλλοι κατά Γαλλίας.
Στην πρώτη απόφαση το Δικαστήριο δε θεώρησε ότι το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ, που προστατεύει το δικαίωμα στη ζωή εγγυάται ταυτόχρονα και το δικαίωμα στο θάνατο, ενώ στη δεύτερη διακρίνοντας μεταξύ ευθανασίας – υποβοηθούμενης αυτοκτονίας και θεραπευτικής αποχής θεώρησε ότι η γαλλική νομοθεσία που επέτρεπε στον γιατρό να απέχει από «life-sustaining treatment» δεν προσκρούει στα άρθρα και στο πνεύμα της ΕΣΔΑ, καθώς με την θεραπευτική αποχή στόχος είναι να επιτρέψεις στο θάνατο να καταλήξει στη φυσική του εξέλιξη και να ανακουφίσει από τον πόνο. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους γιατρούς που σκοπός τους είναι να μην αφαιρούν ζωή.
Η ως άνω απόφαση είναι ιδιαίτερα πρωτοπόρα, αλλά είναι αμφίβολο το κατά πόσο θα είχε εφαρμογή στην Ελλάδα, λόγω του ότι στην νομοθεσίας μας δεν αναγνωρίζεται ούτε ατομικό δικαίωμα στο θάνατο ούτε επιτρέπεται στο γιατρό η θεραπευτική αποχή. Ειδικότερα, το άρθρο 29 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας ορίζει ότι «Ο ιατρός, σε περίπτωση ανίατης ασθένειας που βρίσκεται στο τελικό της στάδιο, ακόμη και αν εξαντληθούν όλα τα ιατρικά θεραπευτικά περιθώρια, οφείλει να φροντίζει για την ανακούφιση των ψυχοσωματικών πόνων του ασθενή. Του προσφέρει παρηγορητική αγωγή και συνεργάζεται με τους οικείους του ασθενή προς αυτήν την κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, συμπαρίσταται στον ασθενή μέχρι το τέλος της ζωής του και φροντίζει ώστε να διατηρεί την αξιοπρέπειά του μέχρι το σημείο αυτό. Ο ιατρός λαμβάνει υπόψη τις επιθυμίες που είχε εκφράσει ο ασθενής, ακόμη και αν, κατά το χρόνο της επέμβασης, ο ασθενής δεν είναι σε θέση να τις επαναλάβει. Ο ιατρός οφείλει να γνωρίζει ότι η επιθυμία ενός ασθενή να πεθάνει, όταν αυτός βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο, δεν συνιστά νομική δικαιολόγηση για τη διενέργεια πράξεων οι οποίες στοχεύουν στην επίσπευση του θανάτου».
Μάλιστα εν προκειμένω ιδιαίτερα χρήσιμο είναι και το άρθρο 300ΠΚ, όπου ορίζεται «Όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίμονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο γι’ αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια τιμωρείται με φυλάκιση». Με άλλα λόγια, όποιος βοηθήσει κάποιον να αυτοκτονήσει διαπράττει άδικη και καταλογιστή πράξη, η οποία διώκεται ποινικά.
Από τα ως άνω προκύπτει ότι το δικαίωμα στο θάνατο δεν αναγνωρίζεται στην Ελλάδα. Όμως η νομολογία του ΕΔΔΑ δείχνει ότι ενδεχόμενη αλλαγή της νομοθεσίας θα έβρισκε αρνητικό το Δικαστήριο.
Ελένη Κλουκινιώτη
info@efotopoulou.gr