Χρηματική οφειλή σε ξένο νόμισμα πληρωτέα στην Ελλάδα – Κρίσιμος χρόνος ισοτιμίας

Σύμφωνα με το άρθρο 291 του Αστικού Κώδικα που ορίζει σχετικά με την «Παροχή σε ξένο νόμισμα»

«Όταν πρόκειται για χρηματική οφειλή σε ξένο νόμισμα που πρέπει να πληρωθεί στην Ελλάδα, ο οφειλέτης, αν δεν συμφωνήθηκε το αντίθετο, έχει δικαίωμα να πληρώσει σε εγχώριο νόμισμα με βάση την τρέχουσα αξία του ξένου νομίσματος στο χρόνο και τον τόπο της πληρωμής».

Το άρθρο 6 παρ. 1 Ν 5422/1932, που εξακολουθεί να ισχύει και μετά την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα (άρθρο 20 ΕισΝΑΚ), επί χρηματικής οφειλής σε αλλοδαπό νόμισμα πληρωτέας στην Ελλάδα, ορίζει επίσης τα εξής: «1. Αι πάσης φύσεως εις συνάλλαγμα οφειλαί αι πληρωτέαι εν Ελλάδι εξοφλούνται εις δραχμάς επί τη τρεχούση τιμή της ημέρας της εξοφλήσεως. Επί τη ούτη τιμή αποδίδονται και οι εις συνάλλαγμα παρά τραπέζης καταθέσεις, πλην των καταθέσεων των ανηκουσών εις μονίμως κατοικούντος εν τη αλλοδαπή προ της ισχύος να αποδίδωνται και εις αυτούσιον συνάλλαγμα».

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 291 ΑΚ και 6 παρ. 1 Ν 5422/1932, επί χρηματικής οφειλής σε αλλοδαπό νόμισμα πληρωτέας στην Ελλάδα, η υπ’ αρ. 678/2010 απόφαση του Άρειου Πάγου συνήγαγε σχετικά με τον τρόπο άσκησης της αξίωσης από οφειλή σε αλλοδαπό νόμισμα, αλλά και με τον κρίσιμο χρόνο υπολογισμού της ισοτιμίας ότι «όταν συνομολογήθηκε νόμιμα οφειλή σε ξένο νόμισμα, ο δανειστής ενασκώντας με την αγωγή την αξίωση του, μπορεί να ζητήσει να του καταβληθεί το ισάξιο σε δραχμές (ήδη ευρώ) του αλλοδαπού νομίσματος κατά την ημέρα, κατά την οποία πράγματι γίνεται η πληρωμή, όχι δε και κατά τον χρόνο της λήξεως ή κάποιον άλλον χρόνο. Μετά την αντικατάσταση της δραχμής, ως εθνικού νομίσματος, με το ευρώ, η οποία έλαβε χώρα την 1η Ιανουαρίου 2002, σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν. 2842/2000, οι ανωτέρω οφειλές εξοφλούνται σε ευρώ με την συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ και αλλοδαπού νομίσματος κατά την ημέρα της εξοφλήσεως. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται στις αξιώσεις που στηρίζονται απευθείας στο νόμο και στις έγκυρες συμβατικές οφειλές σε ξένο νόμισμα, ενώ δεν έχουν εφαρμογή στις περιπτώσεις των αξιώσεων αποζημιώσεως από αδικοπραξία, που διέπονται από το Ελληνικό δίκαιο».

Η υπ’ αρ. 1381/1997 απόφαση του Άρειου Πάγου, επίσης έκρινε ότι η διατύπωση του αιτήματος καταβολής του ισάξιου σε δραχμές οφειλομένου αλλοδαπού νομίσματος κατά το χρόνο πληρωμής, αντί κατά το χρόνο της καταψηφίσεως, δεν αποτελεί ανεπίτρεπτη μεταβολή της βάσης της αγωγής, καθώς και ότι η υποβολή του ανωτέρω αιτήματος είναι επιτρεπτή και με την προσθήκη επί των προτάσεων.

Αλλά και η υπ’ αρ. 145/2011 απόφαση του Εφετείου Πειραιώς διαπιστώνει ότι «ο οφειλέτης υποχρεούται να την καταβάλει και ο δανειστής δικαιούται να την ζητήσει από 1.1.2001 μόνο σε ευρώ (μετά την αντικατάσταση της δραχμής ως εθνικού νομίσματος με το κοινό αυτό ευρωπαϊκό νόμισμα, σύμφωνα με το άρθρο 1 Ν 2842/2000), με τη συναλλαγματική ισοτιμία αυτού (ευρώ) προς το αλλοδαπό νόμισμα κατά την ημέρα εξοφλήσεως. Οι διατάξεις αυτές, που προϋποθέτουν έγκυρη σε ξένο νόμισμα συμβατική οφειλή, εφαρμόζονται και στις αποζημιωτικές από ενδοσυμβατική ευθύνη αξιώσεις. Αντιθέτως, επί διεπόμενων από το ελληνικό ουσιαστικό δίκαιο αξιώσεων από αδικοπραξία, η αποζημίωση από τη γενόμενη (προς αποκατάσταση της ζημίας) δαπάνη αλλοδαπού νομίσματος είναι εκφραστέα μόνο σε ευρώ, κατά την ισοτιμία που ίσχυε στο χρόνο επαγωγής της ζημίας (ΑΠ Ολ 14/1997,15-16/1996 ΕφΑΘ 773/1999 ΕλλΔνη 38,1036, 38,25 και ΔΕΕ 10,1043 αντιστοίχως), σε περίπτωση δε που δεν έχει αποκατασταθεί αυτή (ζημία), κρίσιμος χρόνος της ισοτιμίας είναι ο της πρώτης συζήτησης της αγωγής στο ακροατήριο (ΕφΠειρ 145/2009 ΕλλΔνη 51,216)». Στην εν λόγω απόφαση του Εφετείου Πειραιώς κρίθηκε μη νόμιμη η αγωγή διότι η ενάγουσα δικαιούταν, κατά νόμο, να ζητήσει μόνο το κατά το χρόνο της πληρωμής ισάξιο σε ευρώ της ως άνω σε δολλάρια οφειλής εκ συμβάσεως των εναγομένων και όχι στο ισότιμο του οφειλόμενου ποσού σε ευρώ κατά το χρόνο επαγωγής της ζημίας, όχι δηλαδή με την ισοτιμία του προγενέστερου χρόνου επαγωγής της ζημίας ή εκείνη του χρόνου άσκησης της αγωγής.

Στην ως άνω απόφαση δε παρατηρήθηκαν τα εξής σχετικά με τη δυνατότητα εκτίμησης του αιτήματος από το Δικαστήριο : «Σημειώνεται ότι δυνατότητα του Δικαστηρίου να εκτιμήσει ότι στο αγωγικό αιτητικό εμπεριέχεται, εμμέσως ή σιωπηρώς, και το νόμιμο αίτημα για υπολογισμό της ισοτιμίας κατά το χρόνο της πληρωμής της οφειλής -υπό την έννοια ότι στο μείζον περιέχεται το έλασσον, κατ’ άρθρο 223 εδ. β` ΚΠολΔ- θα υπήρχε, μόνο αν ήταν δεδομένο ότι κατ’ αυτόν (χρόνο της πραγματικής πληρωμής) η έναντι του ευρώ αξία του δολλαρίου θα είναι μικρότερη από εκείνη που ίσχυε κατά το χρόνο της επαγωγής της ζημίας ή της άσκησης της αγωγής, το οποίο όμως είναι αβέβαιο (βλ. ΑΠ 1381/1997 ΕλλΔνη 39,325)».

Θεώνη Κάδρα, Δικηγόρος

e-mail:info@efotopoulou.gr