Ένσταση διακινδύνευσης ιδίας διατροφής. Πότε στοιχειοθετείται και ποια η διαφορά της από την ένσταση συνεισφοράς του άλλου γονέα. Τι λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της διατροφής
Από τις διατάξεις των άρθρων 1485, 1486 παρ. 2 1487, 1489 παρ. 2 και 1493 ΑΚ, προκύπτει ότι τα ανήλικα τέκνα και αν έχουν περιουσία και εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας τους ή το προϊόν της εργασίας τους δεν επαρκεί για την διατροφή τους, έχουν δικαίωμα διατροφής έναντι και των δύο γονέων τους, οι οποίοι έχουν υποχρέωση να τα διατρέφουν από κοινού, ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του και δεν μπορούν να προβάλουν κατ’ αυτών την ένσταση διακινδύνευσης της ιδίας αυτών διατροφής. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από το συνδυασμό των άρθρων 1391, 1392 και 1487 ΑΚ, ο γονέας που ενάγεται για τη διατροφή του ανήλικου τέκνου του, δεν μπορεί να προβάλλει κατ’ αρχήν ένσταση διακινδύνευσης της δικής του διατροφής, εκτός εάν επικαλεστεί ότι το τέκνο μπορεί να στραφεί εναντίον άλλου υπόχρεου ή μπορεί να διατραφεί από την περιουσία του, την οποία στην περίπτωση αυτή οφείλει να αναλώσει (ΑΠ 679/2000, AM 41/1597 Ανδρουλιδάκης στον ΑΚ Γεωργιάδη Σταθόπουλου, άρθρο 1487 αριθμός 47 και 58). Αν ο διάδικος που προβάλλει την ένσταση ιδίας διακινδύνευσης δεν επικαλεστεί τέτοια περιστατικά με σαφή και συγκεκριμένο τρόπο, αρκεσθεί στην καταγραφή των δικών του υποχρεώσεων και την οικονομική υπεροχή του ενάγοντος γονέα και προσδιορίσει το ύψος του ποσού που μπορεί να διαθέσει για τη διατροφή των ανήλικων τέκνων του, τότε αρνείται τους αγωγικούς ισχυρισμούς και τα περιστατικά που επικαλείται μπορούν να στοιχειοθετήσουν την ένσταση συνεισφοράς και όχι διακινδύνευσης δικής του διατροφής. Ειδικότερα, ο γονέας που ενάγεται για τη διατροφή ανηλίκου τέκνου δεν μπορεί να προβάλει, κατ’ αρχήν, την ένσταση διακινδυνεύσεως της δικής του διατροφής, εκτός αν επικαλεστεί ότι το τέκνο μπορεί να στραφεί εναντίον άλλου υπόχρεου ή ότι μπορεί να διατραφεί από την περιουσία του (βλ. ΑΠ 676/2000 ΕλλΔνη 41,1597), την οποία στην περίπτωση αυτή οφείλει να αναλώσει (κατ` εξαίρεση προς τον κανόνα της ΑΚ 1486 παρ. 2, βλ. Ανδρουλιδάκη, στον ΑΚ Γεωργιάδη – Σταθόπουλου, άρθρο 1487, αρ. 47 και 58). Ως άλλος υπόχρεος νοείται και ο άλλος γονέας, προς τον οποίο μπορεί ο εναγόμενος να παραπέμψει το ανήλικο τέκνο, προκειμένου να αναζητηθεί από εκείνον το μέρος της διατροφής που δεν μπορεί να πληρώνει ο εναγόμενος χωρίς να διακινδυνεύσει η δική του διατροφή (βλ. Ανδρουλιδάκη, ό.π., άρθρο 1487, αρ. 51). Σε αναφορά προς τον άλλο γονέα, όμως, υφίσταται και λειτουργεί υπέρ του εναγομένου και η ένσταση συνεισφοράς. Η ένσταση διακινδύνευσης είναι ανεξάρτητη από την ένταση συνεισφοράς του άλλου γονέα στη διατροφή του τέκνου. Έτσι, εάν, μετά την προβολή ένστασης συνεισφοράς και τον, κατόπιν αυτής, υπολογισμό του ποσοστού συμμετοχής εκάστου γονέα στη διατροφή του ανηλίκου τέκνου, προκύπτει ότι ο εναγόμενος δεν είναι σε θέση να καταβάλλει το ποσό συμμετοχής του χωρίς να διακινδυνεύσει η δική του διατροφή, τότε είναι δυνατό με την προβολή της ένστασης διακινδύνευσης και με την προϋπόθεση ότι ο άλλος γονέας είναι σε θέση να πληρώνει το σύνολο της οφειλόμενης διατροφής, να απαλλαγεί πληρώς ο εναγόμενος από τη δική του υποχρέωση (ΕφΘεσ 1439/2005 Nomos, ΕφΘεσ 3172/2004 Nomos, ΕφΑθ 5089/1996 Αρμ 1998,562, βλ. /Ανδρουλιδάκη, ό.π., άρθρο 1487 αρ. 55 επ.).
Η εν λόγω διατροφή προσδιορίζεται στο προσήκον μέτρο με βάση τις ανάγκες των τέκνων, όπως προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής και περιλαμβάνει όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση του δικαιούχου τέκνου (τροφή, στέγαση, ενδυμασία, ψυχαγωγία και κάθε άλλο απαραίτητο για τη διαβίωσή του) και επί πλέον τα έξοδα για την ανατροφή, την επαγγελματική και την εν γένει εκπαίδευσή του (ΑΠ 482/1995, ΝοΒ 44-975).
Κατέστησε δε ο νομοθέτης υπεύθυνους και τους δύο γονείς, ενόψει της ισότητας των δύο φύλων και της αμοιβαίας υποχρεώσεώς τους προς ανατροφή και εκπαίδευση των τέκνων. Για να καθορισθεί το ποσό της δικαιούμενης διατροφής αξιολογούνται κατ΄ αρχήν τα εισοδήματα των γονέων από οποιαδήποτε πηγή και στη συνέχεια προσδιορίζονται οι ανάγκες του τέκνου. Καθοριστικό δε στοιχείο είναι οι συνθήκες της ζωής του, δηλαδή οι όροι διαβιώσεως τούτου, χωρίς όμως να ικανοποιούνται οι παράλογες αξιώσεις. Εκείνος από τους γονείς που έχει την επιμέλεια του ανηλίκου μπορεί να συνυπολογίσει ό, τι συνδέεται με την πραγματική διάθεση χρημάτων για τις ανάγκες του τέκνου, καθώς και την προσφορά προσωπικών υπηρεσιών για την περιποίηση και φροντίδα του, που είναι αποτιμητές σε χρήμα και άλλες παροχές σε είδος που συνδέονται με την συνοίκηση, η αποτίμηση των οποίων μπορεί να συνυπολογισθεί στην υποχρέωσή του για διατροφή του τέκνου (ΕφΑθ 5017/1999, ΕλλΔνη 42-461). Ο εναγόμενος όμως, γονέας για διατροφή του τέκνου του, δικαιούται να επικαλεστεί, ότι και ο άλλος γονέας που ασκεί την αξίωση διατροφής, έχει την οικονομική δυνατότητα να καλύψει μέρος της ανάλογης διατροφής. Η απόδειξη του ισχυρισμού αυτού, έχει ως συνέπεια τον περιορισμό της υποχρεώσεως του εναγομένου γονέα κατά το ποσό που αντιστοιχεί στην οικονομική δυνατότητα του άλλου (ΕφΑθ 10762/1997 Δνη 39- 1354).
Περαιτέρω, για τον προσδιορισμό της συμμετοχής που βαρύνει έκαστο εκ των διαδίκων, πρέπει να γίνει αναγωγή της οικονομικής δυνατότητας του στο σύνολο των εισοδημάτων τους ( 230/2015 ΕφΠειρ).
Λένα Πολύζου, δικηγόρος,
Email : info@efotopoulou.gr