Η ενδοσυμβατική ευθύνη ιατρού και ιδιωτικής κλινικής από τη σύμβαση παροχής ιατρικών υπηρεσιών
Εκτός της αδικοπρακτικής ευθύνης του ιατρού και της ιδιωτικής κλινικής από τα ιατρικά σφάλματα του πρώτου για την ανόρθωση της ζημίας του ασθενούς και την αποκατάσταση της ηθικής του βλάβης, παράλληλα υφίσταται και ενδοσυμβατική ευθύνη αυτών λόγω πλημμελούς εκπλήρωσης της σύμβασης ιατρικών υπηρεσιών που συνήψαν με τον ασθενή.
Μεταξύ ιατρού και ασθενούς συνάπτεται σύμβαση ιατρικής αγωγής, η οποία ανήκει στην γενική κατηγορία των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών και συγκεκριμένα σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, που αποτελεί είδος της σύμβασης εργασίας και διέπεται από τις διατάξεις των ΑΚ 648-680, εκτός από εκείνες που εφαρμόζονται αποκλειστικά στη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Έτσι, η πλημμελής ή η μη εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων γεννά υποχρέωση προς αποζημίωση της ζημίας που υπέστη ο ασθενής-αντισυμβαλλόμενος. Συνεπώς, τα ιατρικά σφάλματα αποτελούν νόμιμο λόγο ενδοσυμβατικής ευθύνης εξαιτίας πλημμελούς εκπλήρωσης της αναληφθείσας υπηρεσίας παροχής των ιατρικών υπηρεσιών (συρρέουσα νομική βάση με την αδικοπρακτική ευθύνη θεμελιώνοντας την αυτή αξίωση αποζημίωσης για αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας, βλ. και ΠολΠρΘεσσαλ 24582/2008, ΠολΠρΑθ 189/2010).
Η αναληφθείσα δηλαδή υποχρέωση στο πλαίσιο της σύμβασης ιατρικής αγωγής με ασθενή συνίσταται στην εκτέλεση της συμφωνηθείσας χειρουργικής επέμβασης ή θεραπείας σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και του ιατρικού επαγγέλματος, χωρίς να ενδιαφέρει το επιδιωκόμενο με την εγχείρηση ή θεραπεία αποτέλεσμα για το οποίο και συμφωνήθηκε η παροχή των υπηρεσιών αυτών. Ο ιατρός έχει υποχρέωση «παροχής μέσων» και όχι αποτελέσματος, ήτοι την ίαση του ασθενούς. Υποχρεούτο να παράσχει τις υπηρεσίες του lege artis σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης και δεοντολογίας, χωρίς να έχει την υποχρέωση για την επιτυχία αυτών. Γι’ αυτό άλλωστε και η σύμβαση ιατρού-ασθενή χαρακτηρίζεται ως σύμβαση εργασίας (παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών) και όχι ως σύμβαση έργου (βλ. αναλυτικά Κ.Φουντεδάκη, Αστική Ιατρική Ευθύνη,2003, σελ. 267-270 και 296επ.).
Ζήτημα γεννάται για τη θεμελίωση της ενδοσυμβατικής ευθύνης της ιδιωτικής κλινικής όπου παρασχέθηκαν οι πλημμελείς υπηρεσίες του θεράποντος ιατρού. Εδώ θα πρέπει να διακρίνουμε αφενός την περίπτωση που ο ασθενής συμβάλλεται κατευθείαν με την ιδιωτική κλινική, οπότε η κλινική είναι ο αντισυμβαλλόμενος του ασθενούς και αναλαμβάνει την ιατρική αγωγή συνολικά, επιλέγοντας εκείνη το θεράποντα ιατρό του ασθενούς («σύμβαση ενιαίας ή συνολικής νοσοκομειακής περίθαλψης»), και αφετέρου την περίπτωση στην οποία ο ασθενής συμβάλλεται με συγκεκριμένο ιατρό στις ιδιαίτερες ικανότητες του οποίου προσβλέπει και ο οποίος είναι εξωτερικός συνεργάτης της ιδιωτικής κλινικής όπου θα παράσχει τις αναληφθείσες ιατρικές υπηρεσίες του προς τον αντισυμβαλλόμενό του (βλ. για τη σαφή διάκριση και τις εκεί παραπομπές Κ.Φουντεδάκη, Ανθρώπινη Αναπαραγωγή και αστική ιατρική ευθύνη, 2007, σελ.308-309 και Φουντεδάκη, ΚριτΕ 1996/2, σελ.201-202).
Στην πρώτη περίπτωση η κλινική και μόνον υπέχει συμβατική ευθύνη βάσει του άρθρου 334ΑΚ για τα ιατρικά σφάλματα του ιατρού που λειτουργεί ως βοηθός εκπλήρωσης των υπηρεσιών που ανέλαβε η κλινική να παράσχει στον ασθενή, χωρίς να έχει προσωπική ευθύνη απέναντι στον ασθενή ο ιατρός που προξένησε τη βλάβη / ζημία και παρέσχε πλημμελώς τις ιατρικές υπηρεσίες του κατά παράβαση των κοινώς αναγνωρισμένων κανόνων της ιατρικής επιστήμης.
Στη δεύτερη όμως περίπτωση, η σύμβαση ιατρικής αγωγής συνάπτεται κατά κύριο λόγο μεταξύ του ιατρού και του ασθενούς και η κλινική αναλαμβάνει μόνο την υποχρέωση να παράσχει τον αναγκαίο χώρο, τα φάρμακα, τα μηχανήματα, τα εργαλεία καθώς και το κατώτερο μη ιατρικό ή παραϊατρικό προσωπικό για την πραγματοποίηση των υπηρεσιών του ιατρού- εξωτερικού συνεργάτη της και τη διαμονή και τη νοσηλεία του ασθενούς με αμοιβή που εισπράττει κατευθείαν από τον πελάτη- ασθενή, άσχετα με την αμοιβή του ιατρού που καταβάλλεται από τον ασθενή απευθείας σε αυτόν (βλ. και ΠΠρΘεσσαλ 8413/2005, ΠΠρΘεσσαλ 24772/2010, ΠΠρΧαν 226/2009, ΠΠρΘεσσαλ 33096/2007). Πρόκειται δηλαδή για «τμηματική σύμβαση νοσοκομειακής περίθαλψης» με σαφώς διαχωρισμένες τις υποχρεώσεις του ιατρού και της κλινικής, αφού κάθε μέρος αναλαμβάνει να παράσχει διαφορετικές υπηρεσίες προς τον ασθενή. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μην ευθύνεται η κλινική στην περίπτωση αυτή βάσει του 334ΑΚ για τα ιατρικά σφάλματα του ιατρού-εξωτερικού συνεργάτη της κατά την παροχή των ιατρικών του υπηρεσιών, διότι μόνο ο ιατρός ως αντισυμβαλλόμενος του ασθενούς έχει αναλάβει την υποχρέωση να διεξάγει επιμελώς την χειρουργική επέμβαση ή να τον υποβάλλει σε lege artis θεραπευτική αγωγή, οπότε και μόνο αυτός ευθύνεται απέναντί του για την αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη λόγω πλημμελούς εκπλήρωσης.
Θεώνη Κάδρα, Δικηγόρος
e-mail: info@efotopoulou.gr