Η νομική αξιολόγηση της δυνατότητας ή μη εγκατάστασης σταθμών βάσεως και κεραιών κινητής τηλεφωνίας σε κατοικημένες περιοχές

Παρά το γεγονός ότι για το ζήτημα της έκθεσης των πολιτών στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και κατά πόσο αυτή επηρεάζει την υγεία τους μακροπρόθεσμα, υπάρχουν διάφορες επιστημονικές απόψεις, εντούτοις, δεν μπορεί να παρορά κανείς, τουναντίον οφείλει να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικός, δεδομένης της ως άνω επιστημονικής διχόνοιας, ότι συντρέχουν εύλογα δικαιολογημένες ανησυχίες για την υγεία των πολιτών των περιοχών αυτών, τη στιγμή που κανένας δεν μπορεί να διατυπώσει με βεβαιότητα το αντίθετο. Πιο συγκεκριμένα, στην παρούσα δημοσίευση γίνεται προσπάθεια σε νομικό επίπεδο, να δοθεί μία στέρεη και ασφαλής βάση σκέψης, προκειμένου να στοιχειοθετηθεί πράγματι η αξίωση των πολιτών – κατοίκων περιοχών που έχουν εγκατεστημένες σε κεντρικά σημεία αυτών, είτε σταθμούς βάσης είτε κεραίες κινητής τηλεφωνίας, για άρση της προσβολής και παράλειψης της στο μέλλον, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 24 του Συντάγματος και 57 του ΑΚ και παρατίθενται ενδιαφέρουσες απόψεις στηριζόμενες στην ευρωπαϊκού δικαίου κατοχυρωμένη αρχή της προφύλαξης, τις οποίες έχουν υιοθετήσει κατά καιρούς τα Ελληνικά Δικαστήρια.

Σύμφωνα με το άρθρ. 57 ΑΚ, όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει το δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Με τη διάταξη αυτή προστατεύεται η προσωπικότητα και κατ` επέκταση η αξία του ανθρώπου ως ατομικό δικαίωμα κατοχυρωμένο από το άρθρ. 2 § 1 του Συντάγματος (ΑΠ 1735/2009), αποτελεί δε η προσωπικότητα πλέγμα αγαθών που συνθέτουν την υπόσταση του προσώπου και είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα μαζί του. Τα αγαθά αυτά δεν αποτελούν μεν αυτοτελή δικαιώματα, αλλά επί μέρους εκδηλώσεις – εκφάνσεις (πλευρές) του ενιαίου δικαιώματος επί της προσωπικότητας, όμως η προσβολή της προσωπικότητας σε σχέση με οποιαδήποτε από τις εκδηλώσεις αυτές συνιστά προσβολή της συνολικής έννοιας της προσωπικότητας (ΑΠ 195/2007, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΑΘ 219/2007, ΕΦΑΔ 2008, 67, ΠΠρΑΘ 29/2007, ΝοΒ 2007, 626, ΜΠρΧαλκ. 91/2004, ΝοΒ 2005, 320)], ο δε νόμος καθιερώνει αντικειμενική ευθύνη εκείνου που προσβάλλει, ως προς την αξίωση για την άρση της προσβολής και την παράλειψή της στο μέλλον (ΑΠ 1143/2003, ΕλλΔνη 46, 394, ΕφΑΘ 12154/1990, ΕλλΔνη 32, 1673, ΕφΑΘ 1688/1998, ΕλλΔνη 39, 667, ΕφΑΘ 2750/2006, ΝοΒ 2006, 1008).

Προϋποθέσεις για την προστασία της προσωπικότητας με τις διατάξεις των παραπάνω άρθρων είναι: α) η ύπαρξη προσβολής της προσωπικότητας με πράξη ή παράλειψη άλλου που διαταράσσει μία ή περισσότερες εκδηλώσεις της σωματικής, ψυχικής, πνευματικής και κοινωνικής ατομικότητας του βλαπτόμενου κατά τη στιγμή της προσβολής, β) η προσβολή να είναι παράνομη που συμβαίνει όταν γίνεται χωρίς δικαίωμα ή με βάση δικαίωμα, το οποίο όμως είτε είναι μικρότερης σπουδαιότητας στο πλαίσιο της έννομης τάξης είτε ασκείται καταχρηστικά κατά την έννοια των άρθρ. 281 ΑΚ και 25 § 3 του Συντάγματος και γ) πταίσμα του προσβολέα (ΟλΑΠ 2/2008, ΑΠ 271/2012, 532/2011, 356/2010, 1007/2010).

Στην έννοια της προσωπικότητας εξάλλου, περιέχονται όλες εκείνες οι αστάθμητες αξίες, που απαρτίζουν την ουσία του ανθρώπου και προστατεύονται όλα τα αγαθά που τη συγκροτούν, ήτοι, μεταξύ άλλων, α) στοιχεία αναφορικά με τη ζωή, σωματική ακεραιότητα και την υγεία του προσώπου (σωματικά αγαθά), β) στοιχεία αναγόμενα στον ψυχικό και συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου (ψυχικά αγαθά), γ) στοιχεία σχετικά με την ελευθερία προς ανάπτυξη της προσωπικότητας, δ) στοιχεία συνδεόμενα με την τιμή του προσώπου, ε) στοιχείο του ιδιωτικού βίου και της σφαίρας του απορρήτου (βλ. και ΑΠ 543/2009, ΑΠ 1095/2009, ΑΠ 261/2008 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Στην έννοια δε του δικαιώματος επί της προσωπικότητας περιλαμβάνονται όλα τα άϋλα αγαθά, το οποία είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με το πρόσωπο και ανήκουν σ` αυτό, όπως είναι και η κοινωνική ατομικότητα του ανθρώπου, αλλά και η δυνατότητα απόλαυσης των περιβαλλοντικών αγαθών τα οποία συνιστούν τόσο προϋπόθεση ζωής, όσο και στοιχεία για την εξασφάλιση ποιότητας ζωής. Συνεπώς, το δικαίωμα χρήσεως των κοινόχρηστων πραγμάτων αποτελεί αυτοτελή εκδήλωση του δικαιώματος της προσωπικότητας, όπως προσδιορίζεται από τη διάταξη του άρθρου 57 ΑΚ (βλ. και ΑΠ 718/2001 Δνη 42.942, Καράκωστα, Περιβάλλον και Αστικό Δίκαιο, 1986, σ. 28, σημ. Καράκωστα υπό την ΜονΠρΒολ 1097/1969 ΝοΒ 38.308 και υπό την ΜονΠρΝαυπλ 163/1991 ΝοΒ 39.786).

Περαιτέρω, στο προστατευόμενο από το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος φυσικό περιβάλλον θα πρέπει να θεωρηθεί ότι περιλαμβάνεται, ως στοιχείο αυτού, και το πόσιμο νερό. Η συνταγματική αυτή διάταξη, σύμφωνα με την οποία, η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα καθενός πολίτη, έχει αναγάγει το φυσικό περιβάλλον σε αυτοτελώς προστατευόμενο αγαθό (ΟλΣτΕ 1672/2005, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), για τη διαφύλαξη του οποίου το Κράτος έχει υποχρέωση να λαμβάνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Η αναγωγή του φυσικού περιβάλλοντος σε αυτοτελώς προστατευόμενο κοινόχρηστο αγαθό, καθιερώνει κοινωνικό δικαίωμα επί του περιβάλλοντος και η παράνομη παραβίαση του δικαιώματος απόλαυσης των περιβαλλοντικών αγαθών συνιστά παράνομη προσβολή της προσωπικότητας του προσώπου που παρεμποδίζεται, η οποία παρέχει σε αυτόν τις προβλεπόμενες από τα άρθρα 57 και 59 του ΑΚ αξιώσεις για άρση της προσβολής και παύση αυτής στο μέλλον, καθώς και, αν υφίστανται οι σχετικές προϋποθέσεις, αποζημίωσης και χρηματικής ικανοποίησης (ΑΠ 1731/2006, ΝοΒ 2007, 353).

Η ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΕΙΔΙΚΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ ΑΚ 57 ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το δικαίωμα επί της προσωπικότητας προσδιορίζεται εννοιολογικά και με τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1, 5 παρ. 1, 2 & 5, και 24 παρ. 1 του ισχύοντος Συντάγματος, ενώ η συμπεριφορά με την οποία διαταράσσεται από τρίτους στοιχείο περιβαλλοντικά κατά τέτοιο τρόπο, ώστε είτε να αλλοιώνεται ή να καταργείται η κοινή ωφέλεια που πηγάζει από τη χρήση του συγκεκριμένου πράγματος, είτε να καθίσταται αδύνατη η χρήση του στοιχείου αυτού, συνιστά παράνομη προσβολή κατά τις διατάξεις των άρθρων 57, 59 του ΑΚ, όπως αυτές εμπλουτίζονται από το άρθρο 24 του Συντάγματος (βλ. Καράκωστα, Η προστασία των περιβαλλοντικών αγαθών μέσα από τη νομολογία των πολιτικών δικαστηρίων, ΝοΒ 41.45). Επομένως, το δικαίωμα του ανθρώπου στη χρήση και την απόλαυση της ωφέλειας του ζωτικού χώρου του αποτελεί την ιδιωτικού δικαίου έκφανση της κατοχυρώσεως από το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος, του κοινωνικού δικαιώματος στο περιβάλλον, που τριτενεργεί στις ιδιωτικές έννομες σχέσεις μέσω των διατάξεων των άρθρων 57 και 967 επ. ΑΚ (βλ. και Καράκωστα, Ένδικα μέσα προστασίας των περιβαλλοντικών αγαθών, ΕΔΔΔ 1990.178, Δεληγιάννη, Η προστασία της προσωπικότητας κατά τον Αστικό Κώδικα από την άποψη των σχετικών συνταγματικών ρυθμίσεων, ΕλλΔνη 38,389).

Η με οποιοδήποτε τρόπο προσβολή στοιχείου ζωτικού χώρου του ανθρώπου (ακτινοβολία, ρύπανση της ατμόσφαιρας) συνιστά προσβολή θεμελιώδους συνταγματικού του δικαιώματος, της αξίας του προσώπου, την οποία δεν μπορεί να νομιμοποιήσει οποιαδήποτε κανονιστική διάταξη της κοινής νομοθεσίας, αφού μια τέτοια διάταξη θα είναι αντισυνταγματική και παράνομη (ΟλΑΠ 40/1998 Ελλ.Δνη 1999.46). Η αξίωση που απορρέει από την προσβολή του πιο πάνω δικαιώματος συνίσταται, εκτός των άλλων, στην άρση της τελευταίας και την παράλειψή της στο μέλλον, εφόσον υπάρχει βάσιμη απειλή επικείμενης προσβολής (προληπτική αξίωση για παράλειψη). Για την άσκηση των παραπάνω αξιώσεων νομιμοποιείται ο χρήστης του συγκεκριμένου πράγματος ή το πρόσωπο (ως προς τα σωματικά ή ψυχικά αγαθά) που υπέστη την προσβολή, ο οποίος στην πρώτη περίπτωση θα πρέπει να βρίσκεται σε ορισμένη τοπική σχέση με το αντίστοιχο περιβαλλοντικό αγαθό (βλ. Καράκωστα, Η προστασία των περιβαλλοντικών αγαθών κλπ., ό.π., ΝοΒ 41.45). Τούτο, δε, διότι η παραδεκτή άσκηση αγωγής με αίτημα της προστασία της προσωπικότητας από το χρήστη του συγκεκριμένου στοιχείου του ζωτικού χώρου, το οποίο υφίσταται προσβολή, προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, την ύπαρξη έννομου συμφέροντος.

Με δεδομένο ότι κάθε πρόσωπο, ως φορέας του δικαιώματος της προσωπικότητας, νομιμοποιείται να ζητήσει δικαστική προστασία για την προσβολή του δικαιώματος χρήσης και απόλαυσης των κοινών σε όλους και κοινόχρηστων πραγμάτων και προκειμένου να αποφευχθεί η άσκηση λαϊκής αγωγής (actio popularis), η καθιέρωση της οποίας δεν βρισκόταν στους σκοπούς του νομοθέτη του αστικού δικονομικού δικαίου, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι ο ενάγων πρέπει να βρίσκεται σε ορισμένη τοπική σχέση με το βλαπτόμενο περιβαλλοντικό αγαθό.

Συνήθως, όμως, μια σημαντική προσβολή του ζωτικού χώρου διαχέεται σε ευρύτερη περιοχή, με συνέπεια να διαθέτουν έννομο συμφέρον να ζητήσουν δικαστική προστασία όλοι οι κάτοικοι της περιοχής. Έννομο συμφέρον για την έγερση αγωγής και για την παρέμβαση σε εκκρεμή δίκη με αντικείμενο την προστασία του ζωτικού χώρου με βάση τη διάταξη του άρθρου 57 του ΑΚ, θα πρέπει να αναγνωριστεί και στα νομικά πρόσωπα (συλλογικούς φορείς), στο καταστατικό των οποίων προβλέπεται αντίστοιχος σκοπός, τα οποία βρίσκονται επίσης σε τοπική σχέση με το θιγόμενο περιβαλλοντικό αγαθό και ενεργούν ως εκπρόσωποι των ατομικών δικαιωμάτων των μελών τους (για όλα τα προαναφερόμενα ζητήματα, βλ. ΠΠρΛαρ. 100/2007, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΠΠρΣαμ. 58/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΠΠρΗρακλ. 109/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΚορινθ. 2449/2008, ΧρΙΔ 2009, 122, ΜΠρΚορινθ. 449/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΗρακλ. 3064/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΧαν. 34/2009, ΝοΒ 2009, 513, ΜΠρΗρακλ. 2835/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, όπου και άλλες παραπομπές στη σύμφωνη, με τις θέσεις αυτές, θεωρία και νομολογία). Ειδικότερα, οι αρμοδιότητες των Δήμων-ΟΤΑ (102 Σ και Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονομίας που κυρώθηκε με τον ν. 1850/1989) και οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται εντός αυτών, αφορούν, σύμφωνα με το ν. 3463/06 που αναφέρεται ενδεικτικά στις αρμοδιότητες των ΟΤΑ και στις δραστηριότητες που τούτες περιλαμβάνουν, και τους τομείς του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής και εύρυθμης λειτουργίας των πόλεων και των οικισμών (75&1 ν, 3463/06), στις οποίες σαφώς εμπίπτει και βάσει της αρχής της εγγύτητας, η μέριμνα περί της λειτουργίας εντός των ορίων του Δήμου και στο οικιστικό συγκρότημα, κεραιών κινητής τηλεφωνίας, που έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν νόμιμα και μετά την έκδοση των απαραιτήτων αδειών από τις αρμόδιες αρχές (βλ. σχετ. ΜΠρΘεσ 19510/2014, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Επομένως, έχει παγιωθεί πλέον στη νομολογία η άποψη ότι το δικαίωμα προστασίας του περιβάλλοντος με αίτηση στο αρμόδιο δικαστήριο παροχής εννόμου προστασίας, πρέπει να αναγνωρισθεί όχι μόνο στα φυσικά αλλά και στα νομικά πρόσωπα ή άλλους συλλογικούς φορείς, όταν αυτοί ενεργούν ως εκπρόσωποι των ατομικών δικαιωμάτων των μελών τους (βλ. και ΜΠρΑθ 4531/2004, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ=Αρμ 2005, 467).

Όσον αφορά στο παραδεκτό της ανωτέρω αγωγής, έχει κριθεί ότι σύμφωνα με το παραπάνω περιεχόμενο και αίτημα είναι, σύμφωνα με το άρθρο 216 Κ.Πολ.Δ., πλήρως ορισμένη, δεδομένου ότι περιέχει όλα τα στοιχεία που την θεμελιώνουν και δικαιολογούν την άσκησή της από τον αιτούντα της δικαστικής προστασίας εναντίον της εκάστοτε εταιρείας και πιο συγκεκριμένα στηρίζεται κυρίως, στη συνεπεία της παραβίασης της αρχής της προφύλαξης προσβολή της προσωπικότητας των δημοτών και κατοίκων του εκάστοτε Δήμου. Προκύπτει, δε είναι ορισμένη μία τέτοια αγωγή όταν εκτίθενται με επαρκή πληρότητα και σαφήνεια όλα τα πραγματικά περιστατικά, που απαιτούνται, κατά νόμο (αρθρ. 57 επ. ΑΚ), για τη νομική θεμελίωση της καταγόμενης σε δίκη αξίωσης και δικαιολογούν την αξιούμενη δικαστική προστασία, χωρίς να απαιτείται, όπως αβάσιμα υποστηρίζουν πολλές φορές οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, η αναφορά στην ιστορική της βάση των τεχνικών χαρακτηριστικών του επίμαχου σταθμού της και του εκάστοτε επιπέδου ακτινοβολίας της επίδικης κεραίας της, το οποίο ο εκάστοτε ενάγων κατά τεκμήρια δεν γνωρίζει ούτε μπορεί να γνωρίζει (βλ.σχετ. Εφ Θεσ 481/2010, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Επίσης, στο άρθρο 5 παρ.1 του Συντάγματος ορίζεται ότι ο κάθε ένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητα του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη. Η διάταξη προστατεύει, εκτός των άλλων και την οικονομική ελευθερία, εφόσον βέβαια με αυτήν δεν προσβάλλονται τα δικαιώματα των άλλων, δεν παραβιάζεται το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη. Έτσι η επιχειρηματική δραστηριότητα, ως οικονομική ελευθερία, πρέπει να ασκείται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μη προσβάλλει την προσωπικότητα των άλλων, στην οποία περιλαμβάνεται και η αξίωση να ζει και να κινείται σε καθαρό και υγιές περιβάλλον. Για το λόγο αυτό το σύγχρονο κράτος υποβάλλει σειρά επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε προηγούμενη λήψη άδειας και σε έλεγχο τηρήσεως των όρων της. Η υποβολή της άσκησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε προηγούμενη άδεια της διοίκησης αποτελεί εκδήλωση της εγγυητικής λειτουργίας του κράτους και βέβαια δεν αποκλείει την δικαστική εξέταση της προσβολής της προσωπικότητας από την άσκηση της οικονομικής ελευθερίας.

Ειδικότερη έκφανση της οικονομικής ελευθερίας αποτελούν οι εφαρμογές των σύγχρονων τεχνολογιών (όπως σε γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, φάρμακα, κεραίες κινητής τηλεφωνίας). Η γνώση των κινδύνων που προκύπτουν από τις δραστηριότητες αυτές είναι ακόμη ανολοκλήρωτη και ελλιπής, με αποτέλεσμα ο κοινός νομοθέτης και η διοίκηση να ρυθμίζουν τις δραστηριότητες αυτές με βάση όχι αποδεδειγμένους κινδύνους αλλά με βάση ενδείξεις επικινδυνότητας τους. Ο κοινός νομοθέτης δεν είναι ελεύθερος να μην λάβει μέτρα για τις δραστηριότητες αυτές. Η υποχρέωση του αυτή επιβάλλεται από το υπερνομοθετικής ισχύος κοινοτικό δίκαιο (Συντ.28 παρ.2), ως υποχρέωση ανάπτυξης πολιτικών προφύλαξης, για την οποία θα γίνει μνεία κατωτέρω.

Η ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΩΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ ΟΡΘΗΣ ΔΙΚΑΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Σύμφωνα με το άρθρο 174 (πρώην 130-Ρ) της Συνθήκης της Ε.Ε. (όπως τροποποιήθηκε με τη Συνθήκη του Μάαστριχ, το έτος 1992 και τη Συνθήκη του Άμστερνταμ της 2.10.1997 και ενσωματώθηκε με την τελική της μορφή στο εθνικό δίκαιο με το Ν. 2691/1999) ορίσθηκε ότι η πολιτική της Κοινότητας στον τομέα του περιβάλλοντος, α) συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων : αα) της διατηρήσεως, προστασίας και βελτιώσεως του περιβάλλοντος, ββ) της προστασίας της υγείας του ανθρώπου, γγ) της συνετής και ορθολογικής χρήσεως των φυσικών πόρων και δδ) της προωθήσεως, σε διεθνές επίπεδο, μέτρων για την αντιμετώπιση των περιφερειακών ή παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων, β) αποβλέπει σε υψηλό επίπεδο προστασίας και στηρίζεται στις αρχές της προφυλάξεως και της προληπτικής δράσεως, της επανορθώσεως των καταστροφών του περιβάλλοντος, κατά προτεραιότητα στην πηγή, καθώς και στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Περαιτέρω, οι γενικές αρχές του άρθρου 174 -μεταξύ των οποίων και η αρχή της προφυλάξεως- ενισχύονται: α) Με το άρθρο 6 της Συνθήκης ΕΚ, που προβλέπει ότι οι απαιτήσεις της περιβαλλοντικής πολιτικής πρέπει να ενταχθούν στον καθορισμό και την εφαρμογή των κοινοτικών πολιτικών και δράσεων, β) με το άρθρο 152 1 της Συνθήκης ΕΚ για την υποχρέωση επιτεύξεως υψηλού επιπέδου προστασίας στις διάφορες κοινοτικές πολιτικές και δράσεις, όπως η υγεία του ανθρώπου, γ) με το άρθρο 95 παρ. 3 της Συνθήκης ΕΚ, που ορίζει ότι η Επιτροπή στις προτάσεις της που προβλέπει η παρ. 1 στους τομείς της υγείας, της ασφάλειας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της προστασίας των καταναλωτών, λαμβάνει ως βάση ένα υψηλό επίπεδο προστασίας, σε σχέση κυρίως με κάθε νέα εξέλιξη που βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα.

 Με τις διατάξεις αυτές διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής και στην προστασία της υγείας του ανθρώπου και συνακόλουθα η αρχή της προφυλάξεως εφαρμόζεται σε κάθε πράξη, από την οποία προέρχεται έστω και πιθανός κίνδυνος για πρόσωπα και πράγματα, ώστε μπορεί να λεχθεί ότι το περιβάλλον και η υγεία διατηρούν έναν προνομιακό δεσμό για προσφυγή στην αρχή της προφυλάξεως (βλ. Γ. Δελλή, Το περιβάλλον ως στοιχείο της κοινοτικής έννομης τάξης και η Συνθήκη του Άμστερνταμ, Περιβάλλον και Δίκαιο 1997. 295 επ., Ph. Icard, Le principe de prιcaution: exception Ζ l`application du droit communautaire, Revue trimestrielle de troit europιen (RTDE) 2000, σ. 471-397, 475).

Αξίζει δε να αναφερθεί ότι την 2.2.2000 η Επιτροπή εξέδωσε Ανακοίνωση για την αρχή της προφυλάξεως, με σκοπό την καθιέρωση κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή της, που να επιτρέπει τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας των ανθρώπων, των ζώων ή των φυτών, στις περιπτώσεις που τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα δεν επιτρέπουν πλήρη αξιολόγηση του κινδύνου. Σύμφωνα με την Επιτροπή, μπορεί να γίνει προσφυγή στην αρχή της προφυλάξεως, όταν τα πιθανώς επικίνδυνα αποτελέσματα ενός φαινομένου, ενός προϊόντος ή μιας δραστηριότητας έχουν προσδιορισθεί βάσει επιστημονικής και αντικειμενικής αξιολογήσεως, αλλά η αξιολόγηση αυτή δεν επιτρέπει να προσδιορισθεί ο κίνδυνος με επαρκή βεβαιότητα. Η προσφυγή στην αρχή της προφυλάξεως εντάσσεται συνεπώς στο γενικό πλαίσιο της αναλύσεως του κινδύνου (που περιέχει, εκτός από την αξιολόγηση του κινδύνου, τη διαχείριση του κινδύνου και την κοινοποίηση του κινδύνου) και ειδικότερα στο πλαίσιο της διαχειρίσεως του κινδύνου που αντιστοιχεί στη λήψη αποφάσεων (βλ. Ανακοίνωση της Επιτροπής για την προσφυγή στην αρχή της προφυλάξεως της 2.2.2000, COM (2000) 1 final).

 Η αρχή της προφυλάξεως έχει ύψιστη σημασία για την Επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα προληπτικά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημοσίας υγείας μπορούν να περιορίσουν, σε πολλές δε περιπτώσεις να απαγορεύσουν ορισμένες οικονομικές δραστηριότητες (βλ. ενδεικτ. γεν. βιβλιογρ. Α, Σηφάκη, Η αρχή της προφύλαξης στο διεθνές δίκαιο του περιβάλλοντος, Νόμος και Φύση 2000.53, Γ. Κρεμλή, Η ευρωπαϊκή πολιτική και το δίκαιο του περιβάλλοντος. Το κοινοτικό κεκτημένο, Νόμος και Φύση 1998.554, Τ. Νικολόπουλου, Οι αρχές του κοινοτικού δικαίου περιβάλλοντος, Νόμος και Φύση 2000.271, D. Freestone, The Pre-cautionary Principle, in R. Churchill and D. Freestone (eds.), International Law and Global Climate Change, 1991, P. Beckman et V. Mansuy, Le principe de prιcaution, 2003, J.-M. Favret, Le principe de prιcaution ou la prise en compte par le droit de l`in-certitude scientifique et du risque virtuel, Recueil Dalloz Sirey, no 43, 6.12.2001, σ. 3462-3469, J. Koechlin, K. Von Moltke, C. Weil, Les pratiques europιennes de la prι-caution, 2002, C. Leben, J. Verhoeven (sous la direction de), Le principe de prιcaution. Aspects de droit international et de droit europιen, 2002, O. Godard, E. Henry, P. La-gadec, E. Michel-Kerjan, Traitι de nouveaux risqes, Prι-caution, crise, assurance, 2002, Le Monde της 26.5. 2004, σ. 8-9, editorial σ. 17, για τη συνταγματοποίηση και τη σημασία της αρχής της προφυλάξεως στο άρθρο 5 του σχεδίου νόμου για τον Χάρτη Περιβάλλοντος ενόψει της συζητήσεώς του στη γαλλική εθνοσυνέλευση).

 Ως προς τη νομολογιακή αξιολόγηση εκ μέρους του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕυρΚ) και του Πρωτοδικείου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΠΕΚ) για τους όρους εφαρμογής της αρχής της προφυλάξεως λεκτέα τα εξής: α. Σχετικά με τη σημασία της αρχής της προφυλάξεως και της διακρίσεώς της από την αρχή της προλήψεως το ΠΕΚ θεωρεί ότι σύμφωνα με το άρθρο 174 παρ. 2 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, η αρχή της προφυλάξεως συνιστά μια από τις αρχές στις οποίες στηρίζεται η πολιτική της Κοινότητας στον τομέα του περιβάλλοντος, προσθέτοντας ότι από τις παραγράφους 1 και 2 του ίδιου άρθρου προκύπτει ότι η προστασία της υγείας των ατόμων ανάγεται στους σκοπούς της πολιτικής της Κοινότητας στον τομέα του περιβάλλοντος, ότι αυτή η πολιτική, η οποία αποβλέπει σε ένα υψηλό επίπεδο προστασίας, βασίζεται κυρίως στην αρχή της προφυλάξεως και ότι οι απαιτήσεις αυτής της πολιτικής πρέπει να ενταχθούν στον καθορισμό και στην εφαρμογή των άλλων πολιτικών της Κοινότητας (βλ. ΠΕΚ απόφαση της 11 Σεπτεμβρίου 2002, Pfizer Animal Health SA/Conseil, υπόθ. Τ-13/99, Σ. 2002, σ. ΙΙ-3305, σκ. 114, ΠΕΚ απόφαση της 11 Σεπτεμβρίου 2002, Alpharma Inc./Conseil, υποθ. Τ-70/99, Σ. 2002, σ. ΙΙ-3495, σκ. 135). β. Για την εφαρμογή της αρχής της προλήψεως και τη λήψη ή μη οποιασδήποτε αποφάσεως ή ενός μέτρου, πρέπει να συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις: αα) Αξιολόγηση των κινδύνων, δηλαδή μια διαδικασία επιστημονική που συνίσταται στην αναγνώριση και στο χαρακτήρα ενός κινδύνου, στην εκτίμηση της εκθέσεως στον κίνδυνο και στο χαρακτηρισμό του (βλ. ΠΕΚ Pfizer Animal Health SA/Conseil, ό.π., σκ. 156, ΠΕΚ Alpharma Inc./Conseil, ό.π., σκ. 151). Η έννοια του κινδύνου στο πλαίσιο της αρχής της προφυλάξεως χρησιμοποιείται με ευρύτερη έννοια και περιλαμβάνει κάθε προϊόν ή δραστηριότητα που μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου. Στο καθεστώς αυτό η αξιολόγηση των κινδύνων έχει ως αντικείμενο την εκτίμηση του βαθμού της πιθανότητας των αρνητικών επιδράσεων ενός συγκεκριμένου προϊόντος ή δραστηριότητας στην υγεία του ανθρώπου και τη σοβαρότητα αυτών των εν δυνάμει επιδράσεων (βλ. ΠΕΚ Alpharma Inc./Conseil, ό.π., σκ. 160 και 161). ββ. Επιστημονική αβεβαιότητα ως προς την ύπαρξη ή την έκταση κινδύνων για την υγεία των προσώπων, χωρίς να οφείλουν τα αρμόδια όργανα να προσδοκούν να αποδειχθεί πλήρως το υπαρκτό και η σοβαρότητα των εν λόγω κινδύνων (βλ. ΔΕυρΚ απόφαση της 5 Μαϊου 1998, National Farmer`s Union, υπόθ. C-157/96, Σ. 1998, σ. Ι-2211, σκ. 63, ΔΕυρΚ απόφαση της 5 Μαϊου 1998, United King-dom/Commission, υπόθ. C-180/96, Σ. 1998, σ. Ι-2265, σκ. 99, ΠΕΚ απόφαση της 16 Ιουλίου 1998, Bergaderm/Commission, υποθ. Τ- 199/96, Σ. 1998, σ. ΙΙ-2805, σκεψ. 66). Σε περίπτωση δε επιστημονικής αβεβαιότητας δεν μπορεί να προσδοκάται ότι από την αξιολόγηση των κινδύνων θα προκύψουν υποχρεωτικώς επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις ως προς το υποστατό και τη σοβαρότητα των πιθανών αρνητικών επιδράσεων, αν επέλθει ο εν λόγω κίνδυνος (βλ. ΔΕυρΚ απόφαση της 24 Νοεμβρίου 1993, Etablissements Armand Mondiet SA/Armement Islais SARL, υπόθ. C-405, Σ. 1993, σ. Ι-6133, σκ. 29-31, ΔΕυρΚ απόφαση της 5 Οκτωβρίου 1999, Espagne/Commission υπόθ. C-179,95, Σ. 1999, σ. Ι-6475, σκ. 31).

Βάσει των ανωτέρω η αρχή της προφυλάξεως μπορεί να ορισθεί ως η αρχή σύμφωνα με την οποία επιβάλλεται η λήψη μέτρων προφυλάξεως, εφόσον η έλλειψη επιστημονικής βεβαιότητας δημιουργεί κίνδυνο (απειλή) βλάβης στην ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον εξαιτίας μιας δραστηριότητας ή ενός προϊόντος, ακόμη και αν δεν αποδεικνύεται με επιστημονική πληρότητα η αιτιώδης σχέση αιτίας και αποτελέσματος (βλ. Wingspread Statement on the Pre-cautionary Principe, Rachel`s Environment & Health Weekly, Feb. 1998, P. Kourilsky, G. Viney, Rapport au Premier ministre sur le principe de prιcaution, La documentation franηaise, 2000, σ. 83). Η ιδέα της αρχής της προφυλάξεως οφείλεται στη γερμανική κοινωνικο- νομική παράδοση (Vorsorgeprinzip) για μια δημιουργική συνεργασία μεταξύ του ατόμου, της οικονομίας και του κράτους για να επιτευχθεί αλλαγή ή βελτίωση της προοπτικής της κοινωνίας και του φυσικού κόσμου, από τον οποίο εξαρτάται η επιβίωση, αναγνωρίσθηκε δε και προβλήθηκε στη Γερμανία ως μία από τις βασικές αρχές περιβαλλοντικής πολιτικής (ιδίως στην προστασία κατά του αφανισμού των δασών Waldsterben από την τοξική βροχή) ήδη από τη δεκαετία του 1970 (βλ. S. Boehmer- Christiansen, The Precautionary Principle in Germany-enabling Dovernment, in T. O`Riordan – J. Cameron, Interpreting the Precautionary Principle, 1994, σ. 35, N. de Sadeleer, Les principes du pollueur-payeur, de prιvention et de prιcaution, σ. 152-158) (βλ. σχετ. ΜΠρΑθ 4531/2004, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Ενιαίος νομοθετικός ορισμός της αρχής της προφύλαξης, που εισήχθη στο κοινοτικό δίκαιο με τη ως άνω Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, δεν υπάρχει, καθόσον έχουν διατυπωθεί τουλάχιστον δέκα εννέα (19) ορισμοί. Και ακόμη δεν υπάρχει ομοφωνία για το αν η αρχή αυτή είναι δεσμευτικός νομικός κανόνας ή πολιτική αρχή (Βλ. Μαντζούφα Συνταγματική Προστασία των δικαιωμάτων στην κοινωνία της διακινδύνευσης σελ. 341 σημ. 192, Ν. Παπασπύρου Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου σελ-686). Η αρχή αυτή αφορά τη διαχείριση της επιστημονικής αβεβαιότητας, ως προς την ύπαρξη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κινδύνων που μπορούν να προκληθούν, ιδίως από την κυκλοφορία αγαθών ή την ανάπτυξη έργων ή δραστηριοτήτων και εφαρμόζεται όταν υπάρχει αληθής αβεβαιότητα, ως προς την διακινδύνευση και όχι σε περιπτώσεις όπου υφίσταται επαρκής επιστημονική βάση για την αξιολόγηση της διακινδύνευσης και για την ύπαρξη και το βαθμό του κινδύνου.

Στο διεθνές δίκαιο ως γενική αρχή δεσμευτικού χαρακτήρα η αρχή της προφυλάξεως έχει ενσωματωθεί (ως αρχή 15) στη Διακήρυξη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (1992). Έκτοτε έχει αναγνωρισθεί από όλα τα διεθνή κείμενα για την προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. Σύμβαση του 1992 για τις κλιματικές αλλαγές, Πρωτόκολλο του 2000 για τη βιοασφάλεια κλπ.).

Στη διακήρυξη του Ρίο 1992 ορίσθηκε ότι όταν υπάρχουν απειλές σοβαρής ή ανεπανόρθωτης ζημιάς, η έλλειψη πλήρους επιστημονικής βεβαιότητας δεν θα χρησιμοποιείται ως λόγος για την αναβολή λήψης αποδοτικών μέτρων που προλαμβάνουν την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Με αυτό το πνεύμα το ΔΕΚ (νυν ΔικΕΕ) (Μονσάντο, Agricoltura Italia SpA, C-236/2001 (2003), ECR-08105, παρ. 11) απεφάνθη ότι «οσάκις υφίστανται αμφιβολίες ως προς την συνδρομή ή τη σημασία κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία, μπορούν να λαμβάνονται μέτρα προστασίας, χωρίς να αναμένεται να αποδειχθεί πλήρως το υπαρκτό και η σοβαρότητα των εν λόγω κινδύνων».

Υπό την αυστηρότερη εκδοχή της, η αρχή της προφύλαξης θεωρεί ότι μόνη η ύπαρξη ενδείξεων ως προς πιθανούς κινδύνους σοβαρής βλάβης, μη δυναμένους να αποκλεισθούν, με βάση τα επιστημονικά πορίσματα, επιβάλλει τη λήψη περιοριστικών μέτρων στη κυκλοφορία αγαθών ή στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων και υπό προϋποθέσεις δημιουργεί τεκμήριο ύπαρξης κινδύνου. Αλλά και στην περίπτωση αυτή δεν ορίζεται ποιος βαθμός κινδύνου πρέπει να τεκμαίρεται.

Η ΟΡΘΟΤΕΡΗ ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΥΣΤΗΡΟΤΕΡΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ

Κατά την άποψη που μέρος της ελληνικής νομολογίας (Εφ Θεσ 481/2010, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Εφ Πατρ 182/2001, ΠερΔικ 2001, 249, ΜΠρ Χαλκ 1158/2010, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΘες 13776/2002, ΜΠρΘες 4598/2003, Αρμ 57, 626, ΜΠρΗρ 802/2003, αδημ. ΜΠρΑθ 4531/2004, Αρμ 2005, 467) υιοθετεί και θεωρεί ορθότερη, η αρχή της προφύλαξης δεν πρέπει να καθίσταται εργαλείο άλογης ανάσχεσης της έρευνας και της ανάπτυξης, αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με την αρχή της αναλογικότητας, ως εργαλείο ορθολογικής διαχείρισης του κινδύνου. Η συναγωγή της αρχής αυτής στηρίζεται, όπως προειπώθηκε, στη σοβαρότητα και το δυσεπανόρθωτο της βλάβης για την υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον και στο ενδεχόμενο οι βλάβες αυτές να προκαλούνται από δραστηριότητα για την οποία υπό τα εκάστοτε διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα καταλείπεται επιστημονική αβεβαιότητα (Ν. Παπασπύρου σε Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου 2006, σελ. 689 επ.).

Επομένως, δραστηριότητες για τα αποτελέσματα των οποίων υπάρχει επιστημονική αβεβαιότητα, λόγω έλλειψης επαρκούς επιστημονικής γνώσης, ελέγχονται από το Δικαστή, ως προς το εάν κατά την άσκηση τους λαμβάνουν τα μέτρα προφύλαξης που εξαλείφουν ή μειώνουν τους κινδύνους, έτσι ώστε να προστατεύεται η αξία και η υγεία του προσώπου, που αποτελούν μείζονα και Συνταγματικώς προστατευόμενα ατομικά δικαιώματα. Η ύπαρξη άδειας της αρχής δεν εμποδίζει το Δικαστή να εξετάζει κάθε φορά αν αλλοιώνεται ή καταργείται η κοινή ωφέλεια, δηλαδή η απόλαυση ενός υγιούς περιβάλλοντος και ο Δικαστής δεν υπερβαίνει τη δικαιοδοσία του ούτε υποκαθιστά το νομοθέτη κατά παράβαση του άρθρου 26 Συντάγματος (βλ. (για όλα τα προαναφερόμενα ζητήματα, ΠΠρΛαρ. 100/2007, ΠΠρΣαμ. 58/2008, ΠΠρΗρακλ. 109/2009, ΜΠρ Χαλκ 1158/2010, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ=ΧρΙΔ 2011, 90, ΜΠρΚορινθ. 2449/2008, ΜΠρΗρακλ. 3064/2008, ΜΠρΧαν. 34/2009, ΜΠρΗρακλ. 2835/2009, όπου και άλλες παραπομπές στη σύμφωνη, με τις θέσεις αυτές, θεωρία και νομολογία και Μπάλια, Ηλεκτρομαγνητικά πεδία Περιβάλλον και Δίκαιο, 2002, σελ.44 επ. – 65, Καλαβανίδου, Προληπτικοί Μηχανισμοί προστασίας του Περιβάλλοντος, Επισκόπηση Εμπ. Δικαίου σελ.370, 381).

Έχει κριθεί δικαστικά (βλ. Εφ Θεσ 481/2010, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ότι «η επιστημονική αυτή αβεβαιότητα, σύμφωνα και με όσα εκτενώς αναπτύσσονται στην προηγηθείσα νομική σκέψη, δημιουργεί τεκμήριο υπέρ της υγείας και του περιβάλλοντος, με βάση την προαναφερόμενη αρχή της προφύλαξης, η οποία, όπως διαλαμβάνεται στην προηγηθείσα νομική σκέψη, έχει θεσπισθεί στο Κοινοτικό Δίκαιο (βλ. και Τ. Νικολόπουλο, ενημερωτικό σημείωμα υπό την ΕΠατρ 182/2001). Σύμφωνα με την αρχή αυτή, ακόμη κι αν δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι τα παραπάνω επιβλαβή αποτελέσματα θα επέλθουν, πράγματι, στους ενάγοντες, λόγω της εγκατάστασης και λειτουργίας του επίδικου σταθμού, πρέπει να λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα προφύλαξης για να μην επέλθει το χειρότερο, δεδομένης μάλιστα, όπως προεκτίθεται και της προκληθείσας αναστάτωσης και έντονης ανησυχίας σ` αυτούς για την υγεία των ιδίων, των ανηλίκων παιδιών τους και των μαθητών των ως άνω σχολείων από τις βλαπτικές συνέπειες της ακτινοβολίας της επίμαχης κεραίας. Ειδικότερα, το γεγονός ότι δεν έχει ακόμη αποδειχθεί, με πλήρη βεβαιότητα, πως η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των κεραιών κινητής τηλεφωνίας προκαλεί σοβαρές βλάβες στην υγεία, επιβάλλεται για την προστασία της υγείας των πολιτών να μην βρίσκονται οι κεραίες αυτές σε μεγάλη γειτνίαση με τις κατοικίες τους, αφού οι αντίστοιχες εταιρίες κινητής τηλεφωνίας, οι οποίες είναι, συνήθως, επιχειρήσεις με σημαντικά οικονομικά έσοδα και κέρδη, λόγω της ραγδαίας εξάπλωσης στην εποχή μας, της χρήσης των κινητών τηλεφώνων σε κάθε οικογένεια, ανά τον κόσμο και πολύ περισσότερο στη χώρα μας, αλλά και της παρατηρούμενης τεράστιας και ολοένα αυξανόμενης εμπορικής ανάπτυξης του κλάδου των επιχειρήσεων, που ασχολούνται με την πώληση κινητών τηλεφώνων, με τη συνδρομή και της σημαντικότατης τεχνολογικής προόδου στο συγκεκριμένο τομέα, έχουν τη δυνατότητα, με ένα επιπλέον κόστος, να κατασκευάζουν τις σχετικές εγκαταστάσεις τους σε απόσταση μεγαλύτερη των εκατό (100) μέτρων, τουλάχιστον, από κατοικίες, σχολεία, νοσοκομεία κ.λ.π., χρησιμοποιώντας (σύμφωνα με την αρχή των βέλτιστων διαθεσίμων τεχνικών) ευαίσθητες κεραίες μεγάλης απολαβής (βλ. και Τ. Νικολόπουλο, ό.ττ., με παραπομπές στη νομολογία και σε συγγραφείς). Και τούτο διότι το αγαθό της υγείας του ανθρώπου είναι ανεκτίμητο, αφού η σωματική και η ψυχική υγεία του ανθρώπου αποτελεί το υπέρτατο προστατευόμενο αγαθό της ζωής και της προσωπικότητας του ατόμου, παρά την οποιαδήποτε εξέλιξη της τεχνολογίας, που σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να διακινδυνεύεται, ενώ περαιτέρω η υγεία, ως ύψιστο αγαθό, δεν επιδέχεται οποιοδήποτε, πειραματισμό ή σύγκριση ή αντιπαράθεση με τα υλικά αγαθά της σύγχρονης τεχνολογίας, των οποίων η εξασφάλιση, όχι σπάνια, προϋποθέτει τη διακινδύνευση της (της υγείας). Ο ισχυρισμός της εναγομένης περί του ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για την υγεία των εναγόντων, των μελών των οικογενειών τους και των μικρών παιδιών και μαθητών που φοιτούν στα ως άνω σχολεία, παιδικό σταθμό, νηπιαγωγείο, φροντιστήριο και γυμναστήριο, αντίστοιχα, γιατί τηρούνται τα ισχύοντα σήμερα όρια ασφαλείας και η εκπεμπόμενη από την επίδικη κεραία της ακτινοβολία είναι πολύ χαμηλότερη απ` αυτά, όπως προκύπτει και από τα αποτελέσματα της επιτόπιας μέτρησης που πραγματοποιήθηκε από την Ε.Ε.Α.Ε, στις […] (βλ. και την προσαγόμενη και επικαλούμενη υπ` αριθμ. […] σχετική έκθεση), έχει σχετική μόνον αξία, αφού, όπως προελέχθη, πρόκειται για ζήτημα ανοιχτό στην επιστημονική έρευνα, χωρίς οριστική, ασφαλή και βέβαιη απάντηση, όχι τόσο ως προς την επικινδυνότητα της συγκεκριμένης ακτινοβολίας, ως προς την οποία συγκλίνουν σήμερα οι περισσότερες επιστημονικές απόψεις, αλλά ως προς τα όρια και τις τιμές αυτής. Ειδικότερα, τα όρια προφύλαξης του κοινού από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπει μια τέτοιου είδους κεραία, ορίστηκαν αρχικά με το άρθρο 6 της ΚΥΑ 53571/3839/2000 (ΦΕΚ Β` 1105), κατά την οποία ανώτερο όριο ασφαλείας είναι τα 4,5 \Λ//ιτι2, ενώ με τον πρόσφατο νόμο 3431/2006 «περί Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (άρθρο 31 παρ. 9 και 10) τα όρια εκπομπής μειώθηκαν ακόμη περισσότερο και συγκεκριμένα σε ποσοστό 70% των ανωτέρω ορίων, ενώ ρητά ορίστηκε ότι αν υπάρχει βρεφονηπιακός σταθμός, νοσοκομείο ή γηροκομείο σε απόσταση 300 μέτρων από την κεραία, τα όρια εκπομπής μειώνονται σε ποσοστό 60% των ορίων της προαναφερομένης ΚΥΑ. Παρά ταύτα όμως, είναι προφανές ότι και με το νέο αυτό νόμο δεν καθορίζονται αποστάσεις ασφαλείας από τις κατοικημένες εν γένει περιοχές. Η αναφορά στις προαναφερθείσες ευπαθείς ομάδες είναι περιοριστική, με αποτέλεσμα να αφήνονται εκτός ρυθμιστικού πεδίου του άλλες ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι μαθητές των σχολείων, των φροντιστηρίων, των παιδιών που συχνάζουν σε χώρους αναψυχής, πάρκα κ.λ.π., εκτός του ότι δεν περιέχεται πρόβλεψη για την τήρηση ελάχιστων αποστάσεων από τον τόπο που κατοικούν, διαμένουν ή συχνάζουν οι ως άνω διάφορες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού (βλ. και τη σχετική υπ” αριθμ. 1264/2005 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας). Ανεξάρτητα όμως από τα παραπάνω, είναι τουλάχιστον αντιφατικό το ότι, ενώ ο νομοθέτης έχει θεσπίσει προ πολλού με το Π.Δ. 43/2002, ως προϋπόθεση (τη μοναδική στο θετικό δίκαιο μέχρι τον ως άνω πρόσφατο ισχύοντα νόμο) για τη ανέγερση ξενοδοχείου, να βρίσκεται αυτό σε απόσταση τουλάχιστον 500 μέτρων από κεραία κινητής τηλεφωνίας, να μην καθορίζει με το νεότερο νόμο ασφαλή απόσταση από κατοικίες (βλ. και Βαρελά σε ΔΙΜΕΕ 2006 σελ. 35). Εξάλλου, τα θεσπιζόμενα όρια εκπομπής ποικίλουν από έννομη τάξη σε έννομη τάξη και πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα όρια του νέου αυτού νόμου είναι αυθαίρετα, ότι θα έπρεπε να ισχύσουν τα αυστηρότερα όρια που έχουν θεσπίσει άλλες χώρες (Αυστρία, Γαλλία, Βέλγιο, Κίνα κ.α.), καθώς και ότι τα όρια που θέτει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν είναι ασφαλή, γιατί έχουν τεθεί πριν από πολλά χρόνια (βλ. και Μαργαρίτη, Καθημερινή 29-3-2006). Έτσι, με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο η έκδοση της προαναφερόμενης κοινής υπουργικής απόφασης, αλλά και του ως άνω μεταγενέστερου νόμου, με τα προρρηθέντα κενά, ελλείψεις και αντιφατικότητες, να υπαγορεύτηκαν, κυρίως, από την ανάγκη κάλυψης των τεχνολογικών απαιτήσεων της κινητής τηλεφωνίας, σε εκπλήρωση και των υποχρεώσεων που το Ελληνικό Δημόσιο έχει αναλάβει, τόσο απέναντι στις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας, με τους όρους παραχωρήσεως των σχετικών (προς αυτές) αδειών, όσο και απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για ταχεία λειτουργία του δικτύου κινητής τηλεφωνίας σ` όλη την επικράτεια της. Ωσαύτως, με βάση την κατά τα άνω, οφειλόμενη στην επιστημονική αβεβαιότητα, κατάσταση, τα υπάρχοντα, θεσπισθέντα με τον ανωτέρω νόμο και κοινή υπουργική απόφαση, μέτρα (αποκλειστικά και μόνον αναφορικά με τα ασφαλή όρια έκθεσης) δεν μπορούν να θεωρηθούν, ως επαρκή μέτρα προφύλαξης που μπορούν να εξαλείψουν ή να περιορίσουν ικανοποιητικά τον κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων από την καθημερινή έκθεση τους στην παραπάνω ακτινοβολία. Πέραν τούτων, όμως, δεν έχει έστω διασφαλιστεί πλήρης (επαρκώς αποτελεσματικός και ασφαλής) έλεγχος τήρησης των ισχυόντων έστω σήμερα ορίων έκθεσης του γειτονικού πληθυσμού στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, που εκπέμπουν παρόμοιες κεραίες, όπως εν προκειμένω η επίδικη κεραία κινητής τηλεφωνίας, γιατί η εκπομπή τους μπορεί να μεταβληθεί με ευχέρεια, χωρίς, προσέτι, να υπάρχει δυνατότητα συχνών και επισταμένων ελέγχων και μετρήσεων από ειδικούς επιστήμονες (και μάλιστα, απροειδοποίητα, χωρίς να γνωρίζουν οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας τον ακριβή χρόνο των εκάστοτε μετρήσεων), αφού η υπάρχουσα ειδική υπηρεσία, που εδρεύει στην Αθήνα, δεν έχει τη σχετική δυνατότητα προς τούτο, ενώ η επιμέλεια και η αντίστοιχη δαπάνη των αναγκαίων μετρήσεων είναι βέβαιον ότι θα βαρύνει, αναίτια, τους ενάγοντες, οι οποίοι, όπως είναι ευνόητο, κάτω απ` αυτές τις συνθήκες, εύλογα, αισθάνονται ανήσυχοι και ανασφαλείς με επιπτώσεις που μπορεί να έχει στο μέλλον, στην υγεία τους, η διαρκής έκθεση τους στην εκπομπή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από την επίδικη κεραία, αλλά και στην πιθανή, καθ` υπέρβαση των ορίων, εκπομπή αυτής, η οποία (εκπομπή) διαχέεται στο περιβάλλον που καθημερινά ζουν και κινούνται. Την ως άνω πραγματική κατάσταση δεν διαφαίνεται ότι έλαβε σοβαρά υπόψη της η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, όταν συνέταξε τις προρρηθείσες υπ` αριθμ. […] και […], αντίστοιχα, γνωματεύσεις της για το ενδεχόμενο έκθεσης των περιοίκων στην ακτινοβολία της επίδικης κεραίας και ιδιαίτερα, την ύπαρξη των ως άνω σχολείων, νηπιαγωγείου, γυμναστηρίου και παιδικού σταθμού, καίτοι τα παιδιά που φοιτούν σ` αυτά, αλλά και οι λοιποί περίοικοι έχουν άμεση έκθεση στην εκπεμπόμενη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, με Γ “κίνδυνο για την υγεία τους […]Πέραν τούτου, όπως ήδη προεκτίθεται, η κρίση του παρόντος Δικαστηρίου δεν εξαρτήθηκε από το εάν η ακτινοβολία που εκπέμπεται από την επίδικη κεραία είναι εντός ή εκτός των ισχυόντων ορίων ασφαλείας, εκτός του ότι, όπως ήδη κρίθηκε, η εκπεμπόμενη ακτινοβολία δημιουργεί, για όλους τους ανωτέρω λόγους, βάσιμο κίνδυνο για την υγεία των εναγόντων, εκτός της διαρκούς αβεβαιότητας και ανησυχίας που τους προκαλεί, ακόμη κι αν δεν υπερβαίνει, καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας της μάλιστα, τα ισχύοντα σήμερα όρια της ασφαλούς έκθεσης. Επομένως, ενόψει των ανωτέρω, το Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, που με την εκκαλουμένη απόφαση του, έστω και με ελλιπείς αιτιολογίες, οι οποίες συμπληρώνονται μ` αυτές της παρούσας, κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα και δέχθηκε την ένδικη αγωγή των εφεσίβλητων – εναγόντων, διατάσσοντας την άρση της ανωτέρω προσβολής, με την απαγόρευση της λειτουργίας του επιδίκου σταθμού βάσης κινητής τηλεφωνίας της εναγομένης – εκκαλούσας και την απομάκρυνση των εγκαταστάσεων της από το συγκεκριμένο δώμα, με την απειλή χρηματικής ποινής σε βάρος της, ύψους 5.000 ευρώ, για κάθε παράβαση της, ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε τις παραπάνω νομικές διατάξεις και ορθά επίσης εκτίμησε τις αποδείξεις και κατά συνέπεια, οι συναφείς λόγοι της κρινόμενης έφεσης, με τους οποίους υποστηρίζονται τ` αντίθετα, πρέπει να απορριφθούν, ως αβάσιμοι».

Περαιτέρω, έχει κριθεί (βλ. σχετ. ΜΠρΑθ 4531/2004, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) ότι: α. Το ζήτημα των επιπτώσεων της μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον παραμένει εριζόμενο στην επιστημονική κοινότητα και συνακόλουθα αμφισβητείται (και δικαιολογεί μεγάλη επιφυλακτικότητα), αν είναι δυνατή η εγκατάσταση σταθμών βάσεως κινητής τηλεφωνίας σε κατοικημένες περιοχές ή ακόμη και σε χώρους που διαμένουν ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού (π.χ. παιδιά προσχολικής ή σχολικής ηλικίας κλπ.), χωρίς να διακινδυνεύει η υγεία των κατοίκων των ως άνω περιοχών από την έκθεσή τους στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία εκ μέρους των εν λόγω σταθμών και συνακόλουθα να υποβαθμίζεται το περιβάλλον. Η πραγματοποίηση των ως άνω κινδύνων και η βαρύτητα των συνεπειών τους δεν απαιτεί υποχρεωτικώς επιστημονικές αποδείξεις. Τα προβλεπόμενα από το νόμο και ισχύοντα όρια ασφαλείας έχουν σχετική μόνον αξία, αφού, κατά τα προεκτεθέντα, υπάρχει ανά χώρα σημαντική διακύμανση των ορίων ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην οποία επιτρέπεται να εκτίθεται ο γενικός πληθυσμός εξαιτίας της προαναφερόμενης αξιολογήσεως των κινδύνων και της επιστημονικής αβεβαιότητας.  β. Επομένως, θεωρώντας ότι, αφενός η σωματική και ψυχική υγεία αποτελούν υπέρτατο προστατευόμενο αγαθό της προσωπικότητας του ατόμου, αφετέρου ότι το περιβάλλον ως ζωτικός χώρος εντός του οποίου αναπτύσσεται, κινείται και δημιουργεί ο άνθρωπος, αποτελεί ένα από τα αγαθά που απαρτίζουν την προσωπικότητα του ατόμου, η αξιολόγηση όχι μόνον των αποδεδειγμένων κινδύνων (που προσήκει στην αρχή της προλήψεως), αλλά και των πιθανών που προέρχονται από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των σταθμών βάσεως κινητής τηλεφωνίας και μπορούν να δημιουργήσουν αρνητικές επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου (αφού από τις επιδημολογικές μελέτες υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις, όχι αποδείξεις των επιπτώσεων της ενλόγω ακτινοβολίας για τη δημιουργία όγκων, λευχαιμίας, νευρολογικών διαταραχών κλπ.), σε συνδυασμό με την προπαρατεθείσα επιστημονική αβεβαιότητα, δημιουργεί τεκμήριο υπέρ της υγείας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, με βάση την αρχή της προφυλάξεως (βλ. ΕφΠατρ 182/2001 ΠερΔικ 2/2001.249, με σημ. Τ. Νικολόπουλου, ΜονΠρΘεσ 13776/2002, ό.π., Μον ΠρΘεσ 4598/2003 Αρμ 57.626, ΜονΠρΗρ 802/2003 αδημ.), η οποία συνιστά γενική αρχή του κοινοτικού δικαίου. Σύμφωνα με την εν λόγω αρχή, πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προφυλάξεως, όταν υπάρχουν επαρκείς λόγοι να θεωρείται ότι η εγκατάσταση των σταθμών βάσεως κινητής τηλεφωνίας σε περιοχή, πλησίον σχολείων και χώρων συγκεντρώσεως κοινού δημιουργεί κινδύνους ανεπανόρθωτης βλάβης στη σωματική και ψυχική υγεία των κατοίκων της εν λόγω περιοχής, καθώς και στο περιβάλλον, ακόμη και αν δεν μπορεί να αποδειχθεί πλήρως η αιτιώδης σχέση μεταξύ της επίμαχης εγκαταστάσεως και των επιβλαβών συνεπειών από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των σταθμών βάσεως. Επιπλέον, η αξιολόγηση των κινδύνων και η επιστημονική αβεβαιότητα -κατά τα προεκτεθέντα- ως προς τις ως άνω συνέπειες επιβάλλει για την προστασία της υγείας των πολιτών να μη βρίσκονται οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας σε μεγάλη γειτνίαση από κατοικίες, πρέπει δε να κατασκευάζονται πύργοι (με την ανάλογη δαπάνη εκ μέρους των εταιριών) τουλάχιστον 500 μέτρα μακρά από κατοικίες και να χρησιμοποιούνται κεραίες μεγάλης απολαβής, δηλαδή περισσότερο ευαίσθητες, σύμφωνα με την περιβαλλοντική αρχή της βέλτιστης διαθέσιμης τεχνολογίας (Best Available Technology or Techniques), η οποία εννοείται ως το σύνολο των περισσότερο αποτελεσματικών και σύγχρονων τεχνικών που μπορούν πρακτικώς να υιοθετηθούν, ώστε να προλαμβάνονται επιβλαβείς εκπομπές και άλλες περιβαλλοντικές βλάβες, ή να περιορίζονται αυτές σε ανεκτά επίπεδα (βλ. σχετ. άρθρο Γ. Δήμου, στο περιοδικό Σύγχρονη Τεχνολογία, Νικολόπουλο, ό.π., σ. 255, D. Berger, Setting Standards: The best available option, 1991, Μον ΠρΠατρ 1558/1998 ΠερΔικ 2/2001.217, ΜονΠρΘεσ 13776/ 2002 ό.π., ΜονΠρΘεσ 4598/2003, ό.π.).

Τα ως άνω λεχθέντα, αναμφίβολα θα πρέπει να συνδυαστούν με τη γενικότερη και άκρως δικαιολογημένη ανησυχία των πολιτών όσον αφορά στις βιολογικές επιπτώσεις που μπορεί να υπάρξουν λόγω της έκθεσης του ανθρώπινου σώματος στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, θέμα, για το οποίο έχουμε ήδη αναφέρει ότι δεν έχει κατασταλάξει η επιστημονική κοινότητα. Όπως προκύπτει και από τη σχετική ιστοσελίδα της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων:http://www.eett.gr/opencms/opencms/EETT/Electronic_Communications/Antennas_EMR/health/EMRadiation/EMFHuman_result/ για το ζήτημα αυτό αναρτάται διαδικτυακά ότι: «Ηλεκτρικά ρεύματα υπάρχουν στο ανθρώπινο σώμα και είναι απαραίτητα για τις φυσιολογικές σωματικές λειτουργίες. Όλες οι δομές του νευρικού συστήματος λειτουργούν μέσω ηλεκτρικών σημάτων. Οι περισσότερες βιοχημικές αντιδράσεις, από εκείνες που σχετίζονται με την πέψη μέχρι εκείνες που σχετίζονται με την εγκεφαλική λειτουργία, περιλαμβάνουν ηλεκτρικές διεργασίες. Οι βιολογικές επιπτώσεις λόγω έκθεσης του ανθρώπινου σώματος και των κυττάρων του σε εξωτερικά πεδία ΡΣ εξαρτώνται κυρίως από τη συχνότητα και την ένταση των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Στις ραδιοσυχνότητες, η ακτινοβολία απορροφάται μερικώς και διεισδύει μόνο σε μικρό βάθος μέσα στο σώμα. Η ενέργεια που απορροφάται προκαλεί την κίνηση των βιολογικών μορίων. Οι συγκρούσεις μεταξύ των ταχέως κινουμένων μορίων έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας. Δύο όργανα του σώματος, τα μάτια και οι όρχεις, είναι ιδιαιτέρως ευπαθείς στη θέρμανση ΡΣ διότι χαρακτηρίζονται από χαμηλή αιματική κυκλοφορία και, κατά συνέπεια, ανεπαρκή απαγωγή της αυξημένης θερμότητας. Τα επίπεδα των πεδίων ΡΣ στα οποία συνήθως εκτίθεται το κοινό κατά την καθημερινή δραστηριότητά του είναι πολύ ασθενέστερα σε σχέση με αυτά που είναι ικανά να προκαλέσουν αξιοσημείωτη τοπική θέρμανση ή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος. Εκτός από τα γνωστά θερμικά αποτελέσματα, υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για τη διερεύνηση και άλλων, μη θερμικών, μηχανισμών αλληλεπίδρασης των ραδιοκυμάτων με τους βιολογικούς ιστούς. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπό συγκεκριμένες συνθήκες τα ραδιοκύματα μπορούν να προκαλέσουν μη θερμικές βιολογικές επιπτώσεις σε καλλιέργειες κυττάρων ή πειραματόζωα, χωρίς, ωστόσο, οι επιδράσεις αυτές να σχετίζονται άμεσα με την πρόκληση κάποιας βλάβης στον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον, σε μερικές από τις μελέτες αυτές τα αποτελέσματα εμφανίζονται αντιφατικά, ενώ σε κάποιες άλλες δεν μπόρεσαν να επαναληφθούν. Είναι φανερό ότι υπάρχει αβεβαιότητα και ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση των μηχανισμών που σχετίζονται με μη θερμικά φαινόμενα και τη συσχέτισή τους με επιβλαβείς βιολογικές επιδράσεις και ενδεχόμενες επιπτώσεις στην υγεία. Η έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο συνεχίζεται υπό το συντονισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας». Αλλά και άλλη σχετική ενημέρωση από την ίδια Ανεξάρτητη Αρχή, στην ιστοσελίδα της οποίας http://www.eett.gr/opencms/opencms/EETT/Electronic_Communications/Antennas_EMR/health/EMRadiation/BioHealth/ παρατηρεί κανείς ότι: «Τα βιολογικά αποτελέσματα αποτελούν μετρήσιμες αποκρίσεις του οργανισμού ή των κυττάρων σε κάποια διέγερση ή αλλαγή του περιβάλλοντος. Τέτοιου είδους αποκρίσεις, όπως η ταχυκαρδία μετά την κατανάλωση καφέ ή η υπνηλία μέσα σε ένα αποπνικτικό περιβάλλον, δεν είναι απαραίτητα επιβλαβείς για την υγεία. Η αντίδραση του οργανισμού σε μεταβολές του περιβάλλοντος είναι απολύτως φυσιολογική. Ωστόσο, ο οργανισμός ενδέχεται να μη διαθέτει επαρκείς μηχανισμούς ελέγχου ώστε να ανταποκρίνεται σε όλο το φάσμα των περιβαλλοντικών μεταβολών. Διαρκής περιβαλλοντική έκθεση, ακόμα και ασθενής, μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για την υγεία. Στον ανθρώπινο οργανισμό, ένα αρνητικό αποτέλεσμα για την υγεία προέρχεται από ένα βιολογικό αποτέλεσμα το οποίο προκαλεί ανιχνεύσιμη βλάβη στην υγεία ή στην καλή φυσική κατάσταση των εκτιθεμένων ατόμων. Η συμμόρφωση με τα όρια έκθεσης στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (βασικούς περιορισμούς και επίπεδα αναφοράς) που προτείνονται από τις εθνικές και τις διεθνείς οδηγίες συντελεί στον έλεγχο του κινδύνου από την έκθεση σε ραδιοκύματα τα οποία μπορεί να είναι επιβλαβή για την υγεία του ανθρώπου. Ωστόσο, σημαντικό μέρος του πληθυσμού εξακολουθεί να έχει ερωτήματα σχετικά με τα πιθανά αποτελέσματα στην υγεία από την έκθεση σε χαμηλής έντασης πεδία ΡΣ. Είναι γενικώς αποδεκτό ότι απαιτείται περαιτέρω επιστημονική έρευνα τόσο για τα αποτελέσματα που πραγματικά παρατηρούνται όσο και για το αν αυτά είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο. Στο διάστημα αυτό, οι διεθνείς οργανισμοί και οι κυβερνητικοί φορείς προτυποποίησης συνεχίζουν να παρακολουθούν τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις για να αποφανθούν αν η μακροπρόθεσμη έκθεση σε πεδία επιπέδου χαμηλότερου από τα όρια των οδηγιών μπορεί να προκαλέσει επιβλαβή αποτελέσματα στην υγεία ή να επηρεάσει την καλή φυσική κατάσταση του ανθρώπου».

ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΕΡΑΙΑΣ ΣΤΑΘΜΟΥ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΞΗΡΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 24α παρ. 1 του ν. 2075/1992, όπως το άρθρο αυτό προστέθηκε με το άρθρο 41 παρ. 2 του ν. 2145/1993, τροποποιήθηκε με τα άρθρα 34 του ν. 2166/1993 και 5 του ν. 2181/1994 και διατηρήθηκε σε ισχύ με τα άρθρα πέμπτο παρ. 3 περ. β και έκτο του ν. 2246/1994, για την εγκατάσταση κεραίας σταθμού κινητής τηλεφωνίας στην ξηρά, απαιτείται άδεια, η οποία χορηγείται από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών και έγκριση των απαραίτητων δομικών κατασκευών που χορηγείται από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία και ισοδυναμεί με οικοδομική άδεια.

Περαιτέρω, με την παρ. 5 του αυτού άρθρου 24Α ορίσθηκε ότι: «α. Επιτρέπεται ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών η κατασκευή οικίσκου στέγασης μηχανημάτων σταθμών ραδιοεπικοινωνίας … για την τοποθέτηση κεραιών εκπομπής ή και λήψης ραδιοηλεκτρικών σημάτων … ε. Για την κατά τα ανωτέρω τοποθέτηση των εν λόγω εγκαταστάσεων δεν απαιτείται η έκδοση οικοδομικής αδείας, αλλά έγκριση που χορηγείται από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία … ζ. Στις δημιουργούμενες ως άνω εγκαταστάσεις λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης του κοινού που καθορίζονται με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Μεταφορών και Επικοινωνιών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως … 7. Με κοινές αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μπορούν να τροποποιούνται οι διατάξεις της παραγράφου 5 του παρόντος άρθρου και να καθορίζονται οι εφαρμοζόμενοι τεχνικοί κανονισμοί και οι λεπτομέρειες της διαδικασίας έκδοσης των εγκρίσεων».

Στη συνέχεια με το ν. 2801/2000 ρυθμίστηκε εκ νέου το καθεστώς των κεραιών κινητής τηλεφωνίας και κατ’ επίκληση του εδαφίου Δ` της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 2801/2000 εκδόθηκε ο 236/79/23.11.2001 «κανονισμός αδειών κατασκευών στην ξηρά» (ΕΓ 1649/2001) από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), στην οποία είχε παραχωρηθεί, δυνάμει της παρ. 14 του άρθρου 3 του ν. 2867/2000 (Α` 273), η αρμοδιότητα έκδοσης των κανονιστικών και ατομικών πράξεων που αφορούσαν την έκδοση αδειών κατασκευής κεραιών κινητής τηλεφωνίας κατ’ άρθρο 1 του ν. 2801/2000. Ακολούθως, με την Η.Π. 15393/2332/5.8.2002 Κ.Υ.Α. (ΕΓ 1022), που εκδόθηκε κατ’ επίκληση των διατάξεων του ν. 3010/2002 (που τροποποίησε το ν. 1650/1986 για την προστασία του περιβάλλοντος) και σε συμμόρφωση προς τις οδηγίες 96/61/ΕΚ και 97/11 /ΕΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, συμπληρώθηκε δε με την Κ.ΥΑ. ΕΥΠΕ/οικ. 126880/2.3.2007 (ΕΓ 435), κατατάχθηκαν ως ειδικά έργα (δεύτερης κατηγορίας), για τα οποία απαιτείται εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και έγκριση περιβαλλοντικών όρων, οι σταθμοί βάσης και οι αναμεταδότες κινητής τηλεφωνίας.

Ακολούθησε ο ν. 3431/2006 (Α` 13/3.2.2006) ο οποίος ρύθμισε εξ υπαρχής τα ζητήματα χορήγησης αδειών εγκατάστασης κεραιών κινητής τηλεφωνίας και προέβλεψε στην παρ. 17 του άρθρου 31 ότι η περιβαλλοντική αδειοδότηση προηγείται της χορήγησης άδειας εγκατάστασης κατασκευών κεραιών από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων και στην παρ. 19 ότι για τους προϋφιστάμενους της ισχύος του παρόντος σταθμούς, διατηρούνται σε ισχύ οι χορηγηθείσες πολεοδομικές εγκρίσεις.

Πιο συγκεκριμένα, κατά τις διατάξεις του άρθρου 31 του ως άνω ν. 3431/2006: «1…, 2. Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (Ε.Ε.Α.Ε.) είτε δια των οργάνων της ή με συνεργεία που έχουν ειδικά προς τούτο εξουσιοδοτηθεί από αυτήν, υποχρεούται να ελέγχει την τήρηση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από κάθε κεραία: α) αυτεπαγγέλτως και κατά τρόπο δειγματοληπτικό, ετησίως σε ποσοστό 20% τουλάχιστον των αδειοδοτημένων από την Ε.Ε.Τ.Τ. κεραιών, που λειτουργούν εντός σχεδίου πόλεως, β) κατόπιν αίτησης εκ μέρους της Ε.Ε.Τ.Τ. ή οποιουδήποτε φυσικού ή νομικού προσώπου που έχει έννομο συμφέρον, εντός είκοσι εργασίμων ημερών από την υποβολή του σχετικού αιτήματος. Στην περίπτωση αυτή η Ε.Ε.Α.Ε. υποχρεούται να γνωστοποιεί αμέσως τα αποτελέσματα του ελέγχου στον αιτούντα και στον κάτοχο της κατασκευής κεραίας. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Μεταφορών και Επικοινωνιών, κατόπιν εισήγησης της Ε.Ε.Α.Ε. καθορίζεται ο τρόπος διενέργειας των μετρήσεων και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια…. 9. Από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου απαγορεύεται η εγκατάσταση κατασκευής κεραίας, για την οποία δεν έχει υποβληθεί και εγκριθεί από τον E.Ε.A.Ε. μελέτη, που αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν χώροι γύρω από την κεραία ελεύθερα προσπελάσιμοι από το γενικό πληθυσμό, στους οποίους τα όρια έκθεσης υπερβαίνουν το 70% των τιμών, που καθορίζονται στα άρθρα 2-4 της υπ` αριθ. 53571/3839/6-9-2000 κοινής υπουργικής απόφασης ή στην εκάστοτε ισχύουσα αντίστοιχη κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Μεταφορών και Επικοινωνιών. 10. Σε περίπτωση εγκατάστασης κεραίας σε απόσταση μέχρι 300 μέτρων από την περίμετρο κτιριακών εγκαταστατών, βρεφονηπιακών σταθμών, σχολείων, γηροκομείων και νοσοκομείων, το όρια έκθεσης του κοινού απαγορεύεται να υπερβαίνουν το 60% των τιμών που καθορίζονται στα άρθρα 2-4 της υπ` αριθ. 53571/3839/6-9-2000 κοινής υπουργικής απόφασης ή στην εκάστοτε, ισχύουσα αντίστοιχη κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και δημοσίων Έργων, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Μεταφορών και Επικοινωνιών…. 17. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση προηγείται της χορήγησης άδειας εγκατάστασης κατασκευών κεραιών από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων. Η Περιβαλλοντική Μελέτη κατατίθεται από τον κάτοχο του σταθμού ή τον εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπό του, που μπορεί να είναι και νομικό πρόσωπο, στην οικεία Γενική Γραμματεία της Περιφέρειας, σύμφωνα με το ν. 1650/1986, η οποία, εντός προθεσμίας δέκα ημερών από της καταθέσεώς της, την αποστέλλει για γνωμοδότηση στην Ε.Ε.Α.Ε. Η οικεία Γενική Γραμματεία Περιφέρειας αποφαίνεται περί της υποβληθείσας Μελέτης, μετά τη σύμφωνη γνώμη της Ε.Ε.Α.Ε. και η σχετική απόφαση κοινοποιείται και στον αιτούντα».

Με την απόφαση αυτή τέθηκαν βασικοί περιορισμοί και «αυστηρά» επίπεδα αναφοράς για την έκθεση των ατόμων σε ηλεκτρομαγνητικό πεδία, ο προσδιορισμός των οποίων, όπως σαφώς αναφέρεται σε αυτήν, έγινε με στόχο να μηδενιστούν οι κίνδυνοι βλάβης της υγείας ακόμη και σε μακροχρόνια έκθεση και ύστερα από διεξοδική ανασκόπηση όλης της δημοσιευμένης επιστημονικής βιβλιογραφίας, ενώ ως βάσεις για τους προτεινόμενους περιορισμούς έκθεσης χρησιμοποιήθηκαν μόνο οι αποδεδειγμένες επιδράσεις (κι εδώ έρχεται ευλόγως η εκφρασμένη ανησυχία για πολλούς επιστήμονες).

Όμως στο σημείο αυτό είναι αναγκαίο να γίνει μνεία στο ότι τα όρια αποδεκτής έκθεσης έχουν καθοριστεί, διεθνώς και συνακόλουθα και στην ημεδαπή, με βάση αποτελέσματα σχετικά με τη βραχυπρόθεσμη έντονη έκθεση και όχι τη μακρόχρονη έκθεση, διότι η διαθέσιμη επιστημονική πληροφορία για τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της έκθεσης σε χαμηλής έντασης ηλεκτρομαγνητικά πεδία θεωρείται ανεπαρκής για τη θέσπιση ποσοτικών ορίων (βλ. σχετ. το φυλλάδιο που εξέδωσε η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και την κινητή τηλεφωνία – τα επιστημονικά δεδομένα).

Συγκεκριμένα, τα όρια προφύλαξης του κοινού θεσπίζονται με την προαναφερθείσα Κ.Υ.Α. σύμφωνα με την συχνότητα εκπομπής της κεραίας για τα 900 MHZ, εν γένει σε κατοικημένες ή μη περιοχές στα 0,315 mw/cm2, 0,7mw/cm2 για τα 1800 MHz, για περιοχές σε απόσταση 300 μέτρων από σχολεία, γηροκομεία κλπ, 0,27 mw/cm2 για τα 900 MHZ, 0,54mw/cm2 γιο το 1800 και 0,67mw/cm2 για τα 2100 MHz. Αυτό ακριβώς είναι το επίπεδο αναφοράς, δηλαδή το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που έχει γίνει δεκτό παγκοσμίως ότι παρέχει το μέγιστο βαθμό προστασίας για τον γενικό πληθυσμό στον οποίο, σύμφωνα με τη διάταξη του όρθρου ΙΓ` της ίδιας κοινής απόφασης, περιλαμβάνονται όλοι οι άνθρωποι (παιδιά, έγκυες γυναίκες, υπερήλικες κλπ.) πλην των απασχολούμενων επαγγελματικά στις εγκαταστάσεις του αντιστοίχου σταθμού. Ας σημειωθεί ότι με την ανωτέρω Κ.Υ.Α (αρθρ. 6 παρ. 5), απαιτείται η ένταση ακτινοβολίας που επάγεται από σταθμούς να είναι μικρότερη του 80% του ανωτέρω ορίου ασφαλείας, όταν οι χώροι γύρω από την κεραία είναι ελεύθερα προσπελάσιμοι από τον γενικό πληθυσμό, δηλαδή με άλλα λόγια θεσπίζονται πλαίσια αυστηρότερα και από αυτό ακόμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας ενώ παράλληλα η εν λόγω απόφαση λαμβάνει υπόψη, όπως προαναφέρθηκε, την προστασία όλων των ανθρώπων, ευπαθών και μη ομάδων αλλά και ειδικών ομάδων του πληθυσμού (π.χ. βρέφη, υπερήλικες, καρδιοπαθείς με βηματοδότη) με αποτέλεσμα να υφίσταται στην Ελλάδα ένα, από τα αυστηρότερα διεθνώς, σύστημα προσδιορισμού ορίων ασφαλείας.

Τέλος η Ε.Ε.Α.Ε είναι η μόνη αρμόδια για την προστασία του πληθυσμού και του περιβάλλοντος τόσο οπό τις ιοντίζουσες όσο και από τις τεχνητά παραγόμενες μη ιοντίζουσες ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες.

Όμως, ο ν. 3431/2006 καταργήθηκε τελικά με το άρθρο 80 παρ. 2α του ν. 4070/2012 (Α` 82/10. 4.2012), ο οποίος στην παρ. 17 του άρθρου 30, προβλέπει ότι: «17. Για την αδειοδότηση κατασκευών κεραιών ακολουθούνται τα εξής: Α. Πριν την εγκατάσταση κατασκευής κεραίας ή τροποποίηση υφιστάμενης κατασκευής κεραίας, ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει ολοκληρωμένο φάκελο, μέσω Συστήματος Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (ΣΗΛΥΑ). Ο ολοκληρωμένος φάκελος χαρακτηρίζεται ως πλήρης, εφόσον περιλαμβάνει τις κάτωθι αιτήσεις/μελέτες: α) Αίτηση προς την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (Υ.Π.Α.) σχετικά με την ασφάλεια της αεροπλοΐας, β) Αίτηση για χορήγηση δικαιωμάτων χρήσης ραδιοσυχνοτήτων ή αποδεικτικό νόμιμης χρήσης των συχνοτήτων εκπομπής και λήψης όπως αναφορά σχετικών Αποφάσεων χορήγησης δικαιωμάτων της Ε.Ε.Τ.Τ. ή αναφορά σε διατάξεις εξαίρεσης από την εν λόγω υποχρέωση, στις οποίες υπάγεται ο αιτών, γ) Μελέτη Ραδιοεκπομπών για την έκδοση Θετικής Γνωμάτευσης της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (Ε.Ε,Α.Ε.), δ) Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή κατά περίπτωση αίτηση υπαγωγής στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ε) Μελέτη για την τοποθέτηση των σχετικών εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις κείμενες πολεοδομικές διατάξεις, στ) Αιτήσεις που πιθανόν απαιτούνται κατά περίπτωση, κατά δήλωση του αιτούντα και ζ) Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 για την πληρότητα του φακέλου».

Ειδικότερα το παρόν νομοθετικό πλαίσιο διέπεται από τις διατάξεις του ν. 4070/2012, στο άρθρο 30 του οποίου καθορίζονται οι ρυθμίσεις σχετικά με την εγκατάσταση κεραιών. Πιο συγκεκριμένα παρατίθενται οι ισχύουσες διατάξεις του άρθρου 30 για το επίμαχο ζήτημα:

1. Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται στις κατασκευές κεραιών για τις οποίες απαιτείται άδεια σύμφωνα με το στοιχείο Α` της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 2801/2000.
2. Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (Ε.Ε.Α.Ε.), είτε δια των οργάνων της ή με συνεργεία που έχουν ειδικά προς τούτο εξουσιοδοτηθεί από αυτήν, υποχρεούται να ελέγχει την τήρηση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από κάθε κεραία:

 α) αυτεπαγγέλτως και κατά τρόπο δειγματοληπτικό, ετησίως σε ποσοστό 20% τουλάχιστον των αδειοδοτημένων από την Ε.Ε.Τ.Τ. κεραιών που λειτουργούν εντός σχεδίου πόλεως.

 β) κατόπιν αίτησης εκ μέρους της Ε.Ε.Τ.Τ. ή οποιουδήποτε φυσικού ή νομικού προσώπου, που έχει έννομο συμφέρον, εντός είκοσι εργάσιμων ημερών από την υποβολή του σχετικού αιτήματος. Στην περίπτωση αυτή, η Ε.Ε.Α.Ε. υποχρεούται να γνωστοποιεί αμέσως τα αποτελέσματα του ελέγχου στον αιτούντα και στον κάτοχο της κατασκευής κεραίας. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, και του εκάστοτε αρμόδιου για την Ε.Ε.Α.Ε. Υπουργού, κατόπιν εισήγησης της Ε.Ε.Α.Ε., καθορίζεται ο τρόπος διενέργειας των μετρήσεων και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.

3. Η αίτηση υποβάλλεται απευθείας στην Ε.Ε.Α.Ε. και συνοδεύεται από την καταβολή σχετικού παραβόλου, το ύψος του οποίου ρυθμίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και του εκάστοτε αρμόδιου για την Ε.Ε.Α.Ε. Υπουργού και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 80% του ποσού της παραγράφου 5. Τα αποτελέσματα των ελέγχων ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας δημοσιεύονται άμεσα στον ιστοχώρο της Ε.Ε.Α.Ε. και συγκεντρωτικά ανά έτος.
4. Σε περίπτωση διαπίστωσης υπέρβασης των επιτρεπόμενων ορίων εκπεμπόμενης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, εφαρμόζονται οι κυρώσεις που προβλέπει η υπ` αριθμ. 53571/3839/6.9.2000 (Β` 1105) κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και του εκάστοτε αρμόδιου για την Ε.Ε.Α.Ε. Υπουργού. Με κοινή απόφαση των υπουργών αυτών μπορεί να τροποποιείται η άνω απόφαση.
5. Για τους σκοπούς της παρούσας διάταξης οι κάτοχοι αδειοδοτημένων κεραιών προκαταβάλλουν στην Ε.Ε.Α.Ε. ετήσιο τέλος ύψους διακοσίων είκοσι (220) ευρώ για την εγκατάσταση και λειτουργία κάθε κατασκευής κεραίας ως προς την τήρηση των ορίων ακτινοβολίας. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του κάθε φορά αρμόδιου για την Ε.Ε.Α.Ε. Υπουργού, η οποία εκδίδεται εντός έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, μετά από γνώμη της Ε.Ε.Α.Ε., καθορίζονται όλα τα σχετικά με την επιβολή και είσπραξη του τέλους θέματα. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του κάθε φορά αρμόδιου για την Ε.Ε.Α.Ε. Υπουργού, δύναται να αναπροσαρμόζεται το ύψος του ανωτέρω τέλους, ανάλογα με τις ανάγκες, ώστε να καλύπτονται τα έξοδα της διενέργειας των ελέγχων της παραγράφου 2, καθώς και τα έξοδα της λειτουργίας, ανάπτυξης και επέκτασης του Εθνικού Παρατηρητηρίου Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων του άρθρου 22 του ν. 4053/2012. Με όμοια απόφαση μπορεί να καθοριστεί το μέρος των εσόδων που προβλέπονται στην παράγραφο αυτή και διατίθενται από την Ε.Ε.Α.Ε. στους δήμους ή άλλους εμπλεκόμενους φορείς για την κάλυψη πάσης φύσεως εξόδων τους σχετικών με τη λειτουργία του Εθνικού Παρατηρητηρίου Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων. Να σημειωθεί ότι η παρ.5 αντικαταστάθηκε ως άνω με το  άρθρο 60 παρ. 8 του ν. 4313/2014.
6. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος. Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, κατόπιν εισήγησης της Ε.Ε.Τ.Τ., καθορίζεται η ειδική διαδικασία αδειοδότησης στην οποία υπάγεται η εγκατάσταση τυποποιημένων κατασκευών κεραιών.
7. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών, κυρώνονται τεχνικοί κανονισμοί που βασίζονται σε εθνικά, ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα για την εγκατάσταση κεραιών:

 α) Σε πυλώνες ισχυρών ρευμάτων.

 β) Σε πυλώνες φωτισμού.

 γ) Κατά μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών.

 δ) Εντός εγκαταστάσεων των Ενόπλων Δυνάμεων.

8. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος. Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών, κατόπιν εισήγησης της Ε.Ε.Τ.Τ., ρυθμίζονται όλα τα θέματα που αφορούν σε εγκαταστάσεις σταθμών και κατασκευών κεραιών που εξαιρούνται από την αδειοδότηση. Οι ρυθμίσεις αφορούν την κατηγοριοποίηση των κεραιών και σταθμών, τους όρους, τις προϋποθέσεις και τις προδιαγραφές εγκατάστασης και λειτουργίας, τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά, τον έλεγχο αυτών από τις αρμόδιες υπηρεσίες και τις κυρώσεις σε περίπτωση παραβάσεων, ως και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. Οι εξαιρέσεις από την υποχρέωση αδειοδότησης που προβλέπονται στο άρθρο 1 παρ. 2Α του ν. 2801/2000 (Α`46) και στον παρόντα νόμο, όπως εκάστοτε ισχύουν, παραμένουν σε ισχύ.
9. Από τη δημοσίευση του παρόντος απαγορεύεται η εγκατάσταση κατασκευής κεραίας, για την οποία δεν έχει υποβληθεί και εγκριθεί από την Ε.Ε.Α.Ε. μελέτη που αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν χώροι γύρω από την κεραία ελεύθερα προσπελάσιμοι από το γενικό πληθυσμό, στους οποίους τα όρια έκθεσης υπερβαίνουν το 70% των τιμών που καθορίζονται στα άρθρα 2 – 4 της υπ` αριθμ. 53571/3839/6.9.2000 κοινής υπουργικής απόφασης ή στην εκάστοτε ισχύουσα αντίστοιχη κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και του εκάστοτε αρμόδιου για την Ε.Ε.Α.Ε. Υπουργού. Σύνταξη και υποβολή τεχνικής μελέτης δεν απαιτείται για τους σταθμούς των οποίων η συνολική ενεργός ακτινοβολούμενη ισχύς όλων των καναλιών δεν ξεπερνά τα 100 W (164 Weirp) για τις ζώνες συχνοτήτων πάνω από 30 MHz και το 1KW για τις ζώνες συχνοτήτων κάτω από 30 MHz, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 6 του άρθρου 6 της ανωτέρω κοινής υπουργικής απόφασης. Να σημειωθεί ότι το τελευταίο εδάφιο της παρ.9 προστέθηκε με το  άρθρο 60 παρ. 9 του ν. 4313/2014.

  9.α. Αν η Ε.Ε.Α.Ε. διαπιστώσει οποτεδήποτε ότι τα δηλωθέντα στην υποβληθείσα μελέτη (που προβλέπεται στο άρθρο 6 της κοινής υπουργικής απόφασης 53571/3839/2000, Β` 1105) ή/και τα συνημμένα σε αυτή σχέδια παρουσιάζουν διαφορές σε σχέση με την πραγματικότητα, οι οποίες επηρεάζουν ουσιωδώς τους υπολογισμούς της μελέτης ή τα μέτρα προφύλαξης του κοινού, χωρίς, ωστόσο, να υπερβαίνουν τα όρια ασφαλούς έκθεσης αυτού, όπως αυτά ορίζονται στην κείμενη νομοθεσία, ενημερώνει άμεσα εγγράφως ή με τηλεομοιοτυπία ή μέσω ΣΗΛΥΑ την Ε.Ε.Τ.Τ. και τον κάτοχο της κατασκευής κεραίας. Η Ε.Ε.Τ.Τ. ενημερώνει άμεσα εγγράφως ή με τηλεομοιοτυπία ή μέσω ΣΗΛΥΑ τον κάτοχο της κατασκευής κεραίας να προβεί στην κατάθεση διορθωμένης μελέτης ραδιοεκπομπών εντός αποκλειστικής προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την ειδοποίησή του και γνωστοποίησή της στην Ε.Ε.Τ.Τ. Η διορθωμένη μελέτη ραδιοεκπομπών κατατίθεται απευθείας στην Ε.Ε.Α.Ε. και εξετάζεται κατά προτεραιότητα από αυτήν, η οποία εντός τριάντα (30) ημερών από την κατάθεσή της είτε εκδίδει γνωμάτευση είτε ενημερώνει τον πάροχο για την κατάθεση συμπληρωματικών στοιχείων. Αν παρέλθει άπρακτη η ανωτέρω προθεσμία των είκοσι (20) ημερών, από την κατάθεση της διορθωμένης μελέτης ο κάτοχος της κατασκευής κεραίας προβαίνει σε άμεση διακοπή λειτουργίας του τμήματος του υπαίτιου σταθμού και γνωστοποίησή της στην Ε.Ε.Τ.Τ.. Να σημειωθεί ότι η  παράγραφος 9α προστέθηκε με το  άρθρο 60 παρ.10 του ν. 4313/2014.

1. Σε περίπτωση εγκατάστασης κατασκευής κεραίας σε απόσταση μέχρι 300 μέτρων από την περίμετρο κτιριακών εγκαταστάσεων βρεφονηπιακών σταθμών, σχολείων, γηροκομείων και νοσοκομείων, τα όρια έκθεσης του κοινού απαγορεύεται να υπερβαίνουν το 60% των τιμών που καθορίζονται στα άρθρα 2 – 4 της υπ` αριθμ. 53571/3839/6.9.2000 κοινής υπουργικής απόφασης ή στην εκάστοτε ισχύουσα αντίστοιχη κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και του εκάστοτε αρμόδιου για την Ε.Ε.Α.Ε. Υπουργού.
2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος. Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και Εθνικής Αμυνας καθορίζονται οι παραμεθόριες ζώνες της χώρας, των οποίων η πλήρης κάλυψη από τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας κρίνεται ως εθνικά αναγκαία. Για τις ζώνες αυτές, η έγκριση της αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας της παραγράφου 2Η του άρθρου 1 του ν. 2801/2000 (Α` 46) χορηγείται από τη Γενική Διεύθυνση Πολεοδομίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
3. Πολεοδομικές παραβάσεις σε ακίνητα, επί των οποίων ήδη υφίσταται κατασκευή κεραίας, δεν θίγουν τη νομιμότητα της άδειας της κατασκευής κεραίας, εφόσον οι παραβάσεις δεν αφορούν την κεραία ή τον οικίσκο αυτής ή την ασφάλεια του κτιρίου, και υπό την προϋπόθεση, ότι το κτίριο ή το δώμα, επί του οποίου τοποθετείται η κεραία, δεν στερείται πολεοδομικής άδειας ή ότι αυτό δεν έχει ενταχθεί στην διαδικασία «Ρύθμισης αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου» με την καταβολή ειδικού προστίμου διατήρησης, εφόσον στην τελευταία αυτή περίπτωση η κατασκευή κεραίας δεν εδράζεται επί του αυθαιρέτου τμήματος του κτιρίου.
4. Για την τοποθέτηση εγκαταστάσεων κεραιών και συναφών κατασκευών δεν απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας, αλλά έγκριση, που χορηγείται από την αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία, ύστερα από έλεγχο των δικαιολογητικών που καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σύμφωνα με την παράγραφο 2Η του άρθρου 1 του ν. 2801/2000. Μέχρι την έκδοση της ανωτέρω απόφασης: α) Για τις κατασκευές κεραιών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 31 του ν. 4053/2012, αδειοδοτημένες και αδειοδοτούμενες με βάση το προγενέστερο της έναρξης ισχύος του ν. 4053/2012 νομοθετικό πλαίσιο, η χορήγηση της έγκρισης έπεται της χορήγησης άδειας κατασκευής κεραίας από την Ε.Ε.Τ.Τ. και εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 24Α του ν. 2075/1992, χωρίς να απαιτείται θεώρηση ή έγκριση από την Ε.Ε.Τ.Τ. αρχιτεκτονικών σχεδίων.  β) Για τις αδειοδοτούμενες με βάση την παράγραφο 17 κατασκευές κεραιών η χορήγηση της έγκρισης δεν αποτελεί προϋπόθεση χορήγησης πιστοποιητικού πληρότητας από την Ε.Ε.Τ.Τ. ούτε προϋπόθεση της εγκατάστασης και λειτουργίας της κατασκευής κεραίας, εφόσον γι’ αυτή έχει χορηγηθεί πιστοποιητικό πληρότητας. Η χορήγηση της έγκρισης προηγείται της χορήγησης άδειας κατασκευής κεραίας από την Ε.Ε.Τ.Τ. και εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 24Α του ν. 2075/1992 (Α` 129), χωρίς να απαιτείται θεώρηση ή έγκριση από την Ε.Ε.Τ.Τ. αρχιτεκτονικών σχεδίων.  Η υποβολή και η διεκπεραίωση των αιτήσεων για τη χορήγηση πολεοδομικής έγκρισης γίνεται μέσω του Συστήματος Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (ΣΗΛΥΑ). Να σημειωθεί ότι η παράγραφος 13 αντικαταστάθηκε ως άνω  με το  άρθρο 60 παρ.11 του ν. 4313/2014.
5. Για την τοποθέτηση εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών συστημάτων ισχύος μέχρι 20KW και συνοδευτικών αυτών έργων (οικίσκοι κ.λπ.) που προορίζονται να υποστηρίξουν κατασκευές κεραιών δεν απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας. Οι όροι και οι προϋποθέσεις για την τοποθέτηση των εν λόγω συστημάτων ορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Η αδειοδότηση και η τοποθέτηση των εν λόγω εγκαταστάσεων δεν σχετίζονται με τις διατάξεις που αφορούν τις κατασκευές κεραιών και τη διαδικασία της έκδοσης άδειας κατασκευής κεραίας ή πιστοποιητικού πληρότητας που εκδίδει η Ε.Ε.Τ.Τ..
6. Στις δημιουργούμενες ως άνω εγκαταστάσεις λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης του κοινού που καθορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος. Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων καθώς και του εκάστοτε αρμόδιου Υπουργού για θέματα της Ε.Ε.Α.Ε.. Κατά την πρώτη εφαρμογή του παρόντος, και μέχρι της καθ` οιονδήποτε τρόπο τροποποιήσεως ή ανακλήσεως της, εφαρμόζεται η υπ` αριθ. 53571/3839/6.9.2000 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά».
7. Οι Πολεοδομικές Υπηρεσίες, στις οποίες κατατίθενται τα δικαιολογητικά για την έγκριση της τοποθέτησης των κατασκευών κεραιών που έχουν αδειοδοτηθεί ή αδειοδοτούνται από την Ε.Ε.Τ.Τ. βάσει του προγενέστερου του ν. 4053/2012 νομοθετικού πλαισίου, υποχρεούνται εντός δύο (2) μηνών από την κατάθεση των δικαιολογητικών να αποφανθούν αιτιολογημένα επί της νομιμότητας και καταλληλότητας αυτών. Αν το διάστημα αυτό παρέλθει χωρίς απάντηση της Πολεοδομικής Υπηρεσίας, θεωρείται ότι έχει χορηγηθεί η πολεοδομική έγκριση και η κεραία δύναται να ηλεκτροδοτηθεί μετά από υποβολή σχετικής υπεύθυνης δήλωσης προς την ηλεκτρική εταιρεία στην οποία δηλώνονται και τα τετραγωνικά που μισθώνει η εταιρεία τηλεπικοινωνιών επί του ακινήτου που θα συνοδεύεται από τον αριθμό πρωτοκόλλου κατάθεσης του φακέλου στην Πολεοδομική Υπηρεσία. Σε περίπτωση άρνησης χορήγησης πολεοδομικής έγκρισης ή ανάκλησης της έγκρισης ή άρνησης αποδοχής δικαιολογητικών ή άπρακτης παρέλευσης της προθεσμίας για την έκδοση πολεοδομικής έγκρισης σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις αδειοδότησης, καθώς και για τις κατασκευές κεραιών που αδειοδοτούνται σύμφωνα με τον παρόντα νόμο, ο κύριος των εγκαταστάσεων κατασκευών κεραιών δικαιούται εντός τριάντα (30) ημερών αφότου έλαβε γνώση των ως άνω πράξεων να προσφύγει στον Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο οποίος κρίνει οριστικά επί της ουσιαστικής και τυπικής νομιμότητας των πράξεων της αρμόδιας Πολεοδομικής Υπηρεσίας και εκδίδει ή απορρίπτει οριστικά την αιτούμενη έγκριση εντός εξήντα (60) ημερών από την κατάθεση πλήρους φακέλου επί της προσφυγής από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Μέχρι να ολοκληρωθεί η προαναφερόμενη διαδικασία δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις περί αυθαιρέτων του π.δ. 267/1998 και του ν. 4178/2013 και η κατασκευή δεν κατεδαφίζεται ούτε ανακαλείται η άδεια κατασκευής κεραίας της E.E.T.T. Κατά της απόφασης του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης χωρεί αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου τριμελούς Διοικητικού Εφετείου, σύμφωνα με την περίπτωση 1θ του άρθρου 1 του ν. 702/1977, η οποία εκδικάζεται εντός ενός μηνός από την ημέρα κατάθεσής της και εκδίδεται απόφαση εντός προθεσμίας δύο μηνών από την εκδίκασή της. Αναβολή της συζητήσεως είναι δυνατή μόνο μία φορά και για σπουδαίο λόγο, ο δε επαναπροσδιορισμός της δίκης δεν δύναται να απέχει περισσότερο από ένα μήνα από την αρχική δικάσιμο, εκτός κι αν υφίσταται περίπτωση συνεκδίκασης περισσότερων αιτήσεων ακύρωσης. Οι αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου, που εκδίδονται, σύμφωνα με τον παρόντα νόμο, προσβάλλονται με έφεση, ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Η έφεση εκδικάζεται εντός τριμήνου από την ημερομηνία κατάθεσής της. Σε περίπτωση άπρακτης παρέλευσης τριών (3) μηνών από την υποβολή της προσφυγής προς τον Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο κύριος των εγκαταστάσεων κατασκευών κεραιών δύναται να προσφύγει στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) το οποίο αποφασίζει επί της προσφυγής και δύναται με απόφασή του να παραπέμψει το φάκελο στην Διεύθυνση Οικοδομικών και Κτιριοδομικών Κανονισμών (Δ.Ο.Κ.Κ.) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Υ.Π.Ε.Κ.Α.), προκειμένου όπως αυτή εκδώσει την αιτούμενη έγκριση. Μέχρι να ολοκληρωθεί η προαναφερόμενη διαδικασία δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις περί αυθαιρέτων του π.δ. 267/1998 και του ν. 4178/2013 και η κατασκευή δεν κατεδαφίζεται ούτε ανακαλείται η άδεια κατασκευής κεραίας της Ε.Ε.Τ.Τ. Κατά της απόφασης της ΔΟΚΚ χωρεί αίτηση ακύρωσης ως ανωτέρω. Να σημειωθεί ότι η παράγραφος 16 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 60 παρ.12 του ν. 4313/2014.
8. Για την αδειοδότηση κατασκευών κεραιών ακολουθούνται τα εξής: Α. Πριν την εγκατάσταση κατασκευής κεραίας ή τροποποίηση υφιστάμενης κατασκευής κεραίας, ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει ολοκληρωμένο φάκελο, μέσω Συστήματος Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (ΣΗΛΥΑ). Ο ολοκληρωμένος φάκελος χαρακτηρίζεται ως πλήρης, εφόσον περιλαμβάνει τις κάτωθι αιτήσεις / μελέτες:

 α) Αίτηση προς την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (Υ.Π.Α.) σχετικά με την ασφάλεια της αεροπλοίας.

 β) Αίτηση για χορήγηση δικαιωμάτων χρήσης ραδιοσυχνοτήτων ή αποδεικτικό νόμιμης χρήσης των συχνοτήτων εκπομπής και λήψης όπως αναφορά σχετικών Αποφάσεων χορήγησης δικαιωμάτων της Ε.Ε.Τ.Τ. ή αναφορά σε διατάξεις εξαίρεσης από την εν λόγω υποχρέωση, στις οποίες υπάγεται ο αιτών

 γ) Μελέτη Ραδιοεκπομπών για την έκδοση θετικής Γνωμάτευσης της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (Ε.Ε.Α.Ε.).

 δ) Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή κατά περίπτωση αίτηση υπαγωγής στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

 ε) Μελέτη για την τοποθέτηση των σχετικών εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις κείμενες πολεοδομικές διατάξεις.

 στ) Αιτήσεις που πιθανόν απαιτούνται κατά περίπτωση, κατά δήλωση του αιτούντα.

 ζ) Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 για την πληρότητα του φακέλου.

 Κατά την υποβολή του ολοκληρωμένου φακέλου στο ΣΗΛΥΑ, ο ενδιαφερόμενος υποχρεούται στην καταβολή διοικητικού τέλους, το ύψος του οποίου ορίζεται από την Ε.Ε.Τ.Τ.. Στο ως άνω διοικητικό τέλος ενσωματώνονται όλα τα τυχόν τέλη που καταβάλλονται από τον ενδιαφερόμενο στις αρμόδιες υπηρεσίες που εξετάζουν τις μελέτες / αιτήσεις. Οι υπογράφοντες τις μελέτες / αιτήσεις ευθύνονται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Οι υπογράφοντες τις μελέτες τεχνικοί πρέπει να έχουν τα απαιτούμενα προσόντα και την ευθύνη για το περιεχόμενο των μελετών τους σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών, που εκδίδεται εντός έξι (6) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος, ρυθμίζονται θέματα διαδικασιών και εφαρμογής του ΣΗΛΥΑ, ως και κάθε σχετικό θέμα. Μέχρι την έκδοση της εν λόγω υπουργικής απόφασης οι αιτήσεις / μελέτες εξετάζονται από τις κατά περίπτωση αρμόδιες υπηρεσίες παράλληλα, ανεξάρτητα και χωρίς να προαπαιτείται η έγκριση ή η σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων αρμοδίων υπηρεσιών, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Με απόφαση της Ε.Ε.Τ.Τ. που εκδίδεται εντός τριών (3) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος ρυθμίζεται κάθε θέμα σχετικό με τη λειτουργία του ΣΗΛΥΑ, καθώς και κάθε θέμα αρμοδιότητας της Ε.Ε.Τ.Τ. σχετικό με την αδειοδότηση των κατασκευών κεραιών στα πλαίσια του παρόντος. «Οι κατασκευές κεραιών, που εμπίπτουν στις μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 31 του ν. 4053/2012, για τις οποίες υπάρχει ανάγκη αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών προς το κοινό με την τροποποίηση των υφιστάμενων κεραιοσυστημάτων ή των χαρακτηριστικών εκπομπής, είναι δυνατόν να υπάγονται αποκλειστικά στη διαδικασία που προβλέπεται στη παρούσα ενότητα, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις:  (α) Οι αναβαθμίσεις δεν αφορούν αλλαγές στον ιστό της κατασκευής κεραίας, ούτε αύξηση του συνολικού ύψους αυτής.  (β) Έχει εκδοθεί θετική γνωμάτευση από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας επί σχετικής μελέτης, η οποία έχει υποβληθεί από τον κάτοχο της κατασκευής κεραίας, στην οποία αναφέρεται το σύνολο των κεραιοσυστημάτων της κατασκευής κεραίας.  Οι ως άνω κατασκευές κεραιών συνεχίζουν να θεωρούνται νομίμως λειτουργούσες εφόσον οι σχετικές αιτήσεις και τα δικαιολογητικά έχουν υποβληθεί στην Ε.Ε.Τ.Τ. εντός της προθεσμίας του άρθρου 31 του ν. 4053/2012, όπως εκάστοτε ισχύει και μέχρι τη χορήγηση άδειας ή πιστοποιητικού πληρότητας ή την απόρριψη της αίτησης από την Ε.Ε.Τ.Τ. και δεν είναι δυνατή η απόρριψη της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων που υποβάλλεται στο πλαίσιο της διαδικασίας αδειοδότησης εφόσον ο μοναδικός λόγος μη έγκρισης ή απόρριψης είναι η ύπαρξη υφιστάμενης κατασκευής κεραίας. Να σημειωθεί ότι τα τρία τελευταία εδάφια της περίπτωσης Α`  αντικαταστάθηκαν ως άνω με το  άρθρο 60 παρ.13  του ν. 4313/2014. Δεν απαιτείται τροποποίηση της άδειας κατασκευής κεραίας ή του πιστοποιητικού πληρότητας, ούτε έκδοση νέας άδειας κατασκευής κεραίας, αλλά η υποβολή Τυποποιημένης Δήλωσης στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (ΣΗΛΥΑ) σε περίπτωση αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών προς το κοινό με την τροποποίηση των υφιστάμενων κεραιοσυστημάτων ή των χαρακτηριστικών εκπομπής, υπό την προϋπόθεση ότι δεν προκαλείται οποιαδήποτε επιπλέον τροποποίηση στο δομικό μέρος της υφιστάμενης κατασκευής κεραίας, συμπεριλαμβανομένου του ύψους της κατασκευής και του οικίσκου. Η Τυποποιημένη Δήλωση, που υποβάλλεται στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (ΣΗΛΥΑ), πρέπει να συνοδεύεται από: (α) επικαιροποιημένη μελέτη ραδιοεκπομπών, που αφορά το σύνολο των κεραιοσυστημάτων της κατασκευής κεραίας, εφόσον απαιτείται με βάση την υπ’ αριθμ. 53571/3839/2000 (Β` 1105) κοινή υπουργική απόφαση, όπως ισχύει, (β) επικαιροποιημένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή κατά περίπτωση επικαιροποίηση της Δήλωσης Υπαγωγής στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπου απαιτείται, σύμφωνα με το ν. 4014/2011. Μετά τη χορήγηση: (α) θετικής γνωμάτευσης της Ε.Ε.Α.Ε. και (β) απόφασης επί της επικαιροποιημένης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή παρέλευσης τουλάχιστον ενός (1) μηνός από την υποβολή της Τυποποιημένης Δήλωσης, εφόσον η κατασκευή κεραίας εντάσσεται σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις,  ο κάτοχος της κατασκευής κεραίας μπορεί να προβεί στην τροποποίηση των υφιστάμενων κεραιοσυστημάτων ή των χαρακτηριστικών εκπομπής. Να σημειωθεί ότι τα πιο πάνω εδάφια  της περ. Α προστέθηκαν με το  άρθρο 60 παρ.14 του ν. 4313/2014.

Β. Οι αρμόδιες υπηρεσίες, μέσω διαδικτυακής πρόσβασης στο ΣΗΛΥΑ, μέσα σε τέσσερις μήνες από την ηλεκτρονική υποβολή του ολοκληρωμένου φακέλου του ανωτέρω στοιχείου Α`, οφείλουν να ελέγξουν τα θέματα της αρμοδιότητας τους και να ενημερώνουν το ΣΗΛΥΑ: α) για την έκδοση των εγκρίσεων τους ή β) για την ύπαρξη τυπικών ελλείψεων ή λαθών στις κατατεθειμένες αιτήσεις / μελέτες, προκειμένου αυτές να συμπληρωθούν / διορθωθούν ή  γ) για την αιτιολογημένη απόρριψη των κατατεθειμένων αιτήσεων / μελετών.

 Γ. Η Ε.Ε.Τ.Τ., μετά την πάροδο τεσσάρων μηνών από την ηλεκτρονική υποβολή του ολοκληρωμένου φακέλου του ανωτέρω στοιχείου Α`: α) Εκδίδει Άδεια Κατασκευής Κεραίας, εφόσον έχουν εκδοθεί όλες οι απαιτούμενες εγκρίσεις από τις αρμόδιες Υπηρεσίες και προβαίνει στη δημοσιοποίηση στον οικείο δικτυακό τόπο του περιεχομένου του ολοκληρωμένου φακέλου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ανωτέρω στοιχείο Α`. β) Εκδίδει Πιστοποιητικό Πληρότητας του υποβληθέντος φακέλου και προβαίνει στη δημοσιοποίηση στον οικείο δικτυακό τόπο του περιεχομένου του ολοκληρωμένου φακέλου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ανωτέρω στοιχείο Α`, κατόπιν ελέγχου πληρότητας και με την προϋπόθεση σύμφωνης γνώμης της ΕΕΑΕ και της ΥΠΑ. καθώς και χορήγησης δικαιωμάτων χρήσης συχνοτήτων από την Ε.Ε.Τ.Τ.. Το εν λόγω Πιστοποιητικό καταργείται όταν εκδοθεί η κατά το παρόν στοιχείο Γ, σημείο Α`, Άδεια Κατασκευής Κεραίας. γ) Απορρίπτει την αίτηση σε περίπτωση που υπάρχει τουλάχιστον μία οριστική αιτιολογημένη απόρριψη από τις αρμόδιες Υπηρεσίες και δεν εκκρεμεί κατά της απορριπτικής απόφασης προσφυγή ενώπιον διοικητικής αρχής του κατόχου της κατασκευής κεραίας. Να σημειωθεί ότι η υποπερίπτωση γ` αντικαταστάθηκε ως άνω με το  άρθρο 60 παρ.15 του ν. 4313/2014.

Δ. Η Ε.Ε.Τ.Τ. με τη βοήθεια γεωγραφικού πληροφοριακού συστήματος (GIS) δημοσιοποιεί τις κατασκευές κεραιών για τις οποίες έχει εκδοθεί Άδεια Κατασκευής Κεραίας ή Πιστοποιητικό Πληρότητας καθώς και όλες τις σχετικές εγκρίσεις με τα σχετικά συμπεράσματα των μελετών.

 Ε. Ο κάτοχος, μετά την έκδοση της Άδειας Κατασκευής Κεραίας ή του Πιστοποιητικού Πληρότητας, δύναται να προβεί στην εγκατάσταση και λειτουργία της κατασκευής κεραίας και οφείλει παράλληλα: α) Να κοινοποιεί την Άδεια Κατασκευής Κεραίας ή το Πιστοποιητικό Πληρότητας στον αρμόδιο Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού της θέσης εγκατάστασης της κατασκευής κεραίας. β) Να έχει αναρτημένη κοντά στη βάση της κεραίας ευανάγνωστη πινακίδα ανεξίτηλης γραφής, στην οποία θα αναγράφονται η επωνυμία ή το ονοματεπώνυμο του κατόχου και ο μοναδικός Αριθμός είτε της Άδειας είτε του Πιστοποιητικού Πληρότητας. Η σύνδεση της κατασκευής κεραίας με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας επιτρέπεται εφόσον η συγκεκριμένη κατασκευή κεραίας διαθέτει Άδεια Κατασκευής Κεραίας ή Πιστοποιητικό Πληρότητας.

ΣΤ. Με απόφαση της Ε.Ε.Τ.Τ. το Πιστοποιητικό Πληρότητας ανακαλείται σε περίπτωση που υπάρχει τουλάχιστον μία οριστική αιτιολογημένη απόρριψη από τις αρμόδιες Υπηρεσίες και δεν εκκρεμεί κατά της απορριπτικής απόφασης προσφυγή του κατόχου της κατασκευής κεραίας ενώπιον διοικητικής αρχής. Η απόφαση αυτή κοινοποιείται στον κάτοχο της κεραίας, ο οποίος οφείλει να προβεί σε άμεση αποξήλωση της συγκεκριμένης κατασκευής κεραίας. Να σημειωθεί ότι η περίπτωση ΣΤ’ αντικαταστάθηκε ως άνω με το  άρθρο 60 παρ.16 του ν. 4313/2014.

Ζ. Μέχρι τη λειτουργία του ΣΗΛΥΑ, όσον αφορά τις υποβαλλόμενες μετά τη δημοσίευση του παρόντος αιτήσεις, εφαρμόζονται οι διατάξεις του παρόντος ως εξής: α) ο ενδιαφερόμενος υποχρεούται να υποβάλει την αντίστοιχη αίτηση / μελέτη σε κάθε αρμόδια υπηρεσία και να κοινοποιήσει στην Ε.Ε.Τ.Τ. τα αποδεικτικά παραλαβής των σχετικών αιτήσεων / μελετών από τις αρμόδιες υπηρεσίες. β) Οι αρμόδιες υπηρεσίες, μέσα σε τέσσερις μήνες από την αποδεδειγμένη παραλαβή των σχετικών αιτήσεων / μελετών, οφείλουν να ελέγξουν τα θέματα αρμοδιότητας τους και να ενημερώσουν εγγράφως την Ε.Ε.Τ.Τ. και τον ενδιαφερόμενο: αα) για την έκδοση των εγκρίσεων τους ή ββ) για την ύπαρξη τυπικών ελλείψεων ή λαθών στις κατατεθειμένες αιτήσεις/μελέτες, προκειμένου αυτές να συμπληρωθούν / διορθωθούν ή γγ) για την αιτιολογημένη απόρριψη των κατατεθειμένων αιτήσεων / μελετών γ) Η Ε.Ε.Τ.Τ., μετά την πάροδο τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία παραλαβής της τελευταίας αίτησης / μελέτης, προβαίνει στις ενέργειες που αναφέρονται στο ανωτέρω στοιχείο Γ`.

8. Δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση κατασκευής κεραίας κινητής τηλεφωνίας σε κτιριακές εγκαταστάσεις βρεφονηπιακών σταθμών, σχολείων, γηροκομείων και νοσοκομείων. Υφιστάμενες κατασκευές κεραιών επί των ανωτέρω κτιρίων απομακρύνονται εντός διαστήματος έξι (6) μηνών από τη θέση σε ισχύ του παρόντος.
9. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων κυρώνονται τεχνικοί κανονισμοί που βασίζονται σε ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα ή, εν ελλείψει αυτών, σε εθνικά και αφορούν: α. Τυποποιημένες κατασκευές κεραιών. β. Την ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα μεταξύ των κατασκευών κεραιών και άλλων γειτονικών ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων γ. Άλλες συναφείς με τις παραπάνω δραστηριότητες, εγκαταστάσεις ή υλικά.
10. Με αποφάσεις του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων μπορεί να ανατίθεται σε Οργανισμούς Τυποποίησης το έργο της ανωτέρω τυποποίησης. Το κόστος του έργου μπορεί να βαρύνει το αποθεματικό της Ε.Ε.Τ.Τ. της παραγράφου 6 του άρθρου 75.

 [21.] Η παράγραφος 21 καταργήθηκε  με το άρθρο 58  παρ.1.δ. του ν. 4146/2013.

2. Πάρκα κεραιών λειτουργούν μόνο με προηγούμενη απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, μετά από γνώμη της Ε.Ε.Τ.Τ., καθορίζονται ο τρόπος λειτουργίας των Πάρκων, οι διαχειριστές των Πάρκων Κεραιών εφόσον η παρουσία τους κρίνεται σκόπιμη, οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν οι διαχειριστές, η διαδικασία εγκατάστασης κεραιών, οι δικαιούχοι εγκατάστασης και το χρονοδιάγραμμα μετακίνησης στο Πάρκο Κεραιών υφιστάμενων κεραιών.
3. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος. Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, κατόπιν εισήγησης της Ε.Ε.Τ.Τ., καθορίζονται οι κατηγορίες, οι όροι, οι προϋποθέσεις και οι προδιαγραφές λειτουργίας, τα τεχνικά χαρακτηριστικά, ο έλεγχος και οι κυρώσεις σε περίπτωση παραβάσεων ως και κάθε σχετικό θέμα, για τις κατασκευές κεραιών χαμηλής ηλεκτρομαγνητικής περιβαλλοντικής όχλησης, των οποίων η συνολική ενεργός ισοτροπική ακτινοβολούμενη ισχύς (eirp) δεν υπερβαίνει τα 164W ή, ειδικά για τις μικροκυματικές ζεύξεις και τους δορυφορικούς σταθμούς τύπου VSAT, η ισχύς εισόδου στην κεραία δεν υπερβαίνει το 1W και 2W αντίστοιχα. Οι εγκαταστάσεις αυτές εξαιρούνται από τη διαδικασία αδειοδότησης του άρθρου 1 παρ. 2Α του ν. 2801/2000 και του παρόντος νόμου, όπως ισχύουν. Οι λοιπές εξαιρέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 1 παρ. 2Α του ν. 2801/2000 και στον παρόντα νόμο, όπως εκάστοτε ισχύουν παραμένουν επίσης σε ισχύ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Δεδομένης της ως άνω παράθεσης τόσο του νομοθετικού πλαισίου που ισχύει για την εγκατάσταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας εν γένει στην ξηρά και τη σχετική αδειοδότηση, όσο και των πραγματικά ενδιαφερουσών νομικών σκέψεων που έχει ακολουθήσει μέρος της ελληνικής νομολογίας, καλούνται περαιτέρω τα Ελληνικά Δικαστήρια να αφουγκραστούν τις σύγχρονες συνθήκες λειτουργίας της τεχνολογίας, η οποία ναι μεν προσδίδει διαφορετικές διαστάσεις και δυνατότητες στην ανθρώπινη επικοινωνία, αφού διεισδύει με τρόπο καταλυτικό στην προσωπική και επαγγελματική δραστηριότητα της πλειοψηφίας των πολιτών, με κατεύθυνση όμως, που να μην οδηγούμαστε στην παραβίαση συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων. Κρίσιμη συνδρομή στο δυσχερές τούτο έργο των Δικαστών, παρέχει η συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας, δυνάμει της οποίας μπορούν να υπερκεραστούν οι όποιες δυσκολίες προκύπτουν μεταξύ αφ’ ενός του ζητήματος άσκησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ως οικονομικής ελευθερίας και αφετέρου της αξίωσης των πολιτών να ζουν και να κινούνται σε καθαρό και υγιές περιβάλλον. Τα Ελληνικά δικαστήρια οφείλουν να λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν τους ότι πρώτον η επιχειρηματική δραστηριότητα, ως οικονομική ελευθερία, πρέπει να ασκείται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μη προσβάλλει την προσωπικότητα των άλλων, στην οποία περιλαμβάνεται και η αξίωση να ζει και να κινείται σε καθαρό και υγιές περιβάλλον και δεύτερον ότι το γεγονός ότι υποβάλλεται η άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε προηγούμενη άδεια της διοίκησης και συνακόλουθα αυτό αποτελεί εκδήλωση της εγγυητικής λειτουργίας του κράτους, δεν αποκλείει την δικαστική εξέταση της προσβολής της προσωπικότητας από την άσκηση της οικονομικής ελευθερίας. Οι δύο τελευταίες παράμετροι θα πρέπει συνεχώς και αδιαλείπτως να φωτίζονται από την αρχή της προφυλάξεως, όπως αυτή εκτέθηκε στην παρούσα δημοσίευση, η οποία (αρχή) θα αποτελεί πάντα πολύτιμο εργαλείο για την ορθολογική διαχείριση του προβλήματος.

Κωνσταντίνα Β. Πουρνάρα

Δικηγόρος

info@efotopoulou.gr