Μετατροπή συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε αορίστου για άτομα με ειδικές ανάγκες
Η υπ’ αρ. 4737/2011 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών που δίκασε κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων ορίζει ότι ο νόμος 2643/1998 απολαμβάνει συνταγματικού ερείσματος εκ των διατάξεων του άρθρου 21 του Συντάγματος, σύμφωνα με τις οποίες τα άτομα με αναπηρίες ή ειδικές ανάγκες πρέπει να τυγχάνουν ειδικής κρατικής φροντίδας.
Κατωτέρω παρατίθεται τμήμα του πραγματικού της ανωτέρω απόφασης, που διασαφηνίζει το ζήτημα του εργασιακού καθεστώτος των ατόμων με ειδικές ανάγκες που έχουν προσληφθεί για ορισμένο χρόνο:
Έκφανση λοιπόν της υποχρέωσης αυτής του Κράτους μαρτυρεί η προσθήκη της παραγράφου 6 στο αναθεωρημένο άρθρο 21 του Συντάγματος. Σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα νομολογία η ως άνω παρεχόμενη συνταγματική προστασία στα άτομα με αναπηρίες δεν εμποδίζει το νομοθέτη να καθορίσει ελεύθερα την έκταση και τις προϋποθέσεις που αυτός κρίνει ως κατάλληλες. Η πρόσληψη τακτικού προσωπικού με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου από τις δημοτικές επιχειρήσεις, υπόκειται, αναμφισβήτητα, στις διαδικασίες του ν. 2190/1994 και ειδικότερα του άρθρου 18 αυτού (ΣτΕ 911/2005, 1189/2004, 373/2002 και 374/2002), τούτων (των επιχειρήσεων) θεωρουμένων ως φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, κατά τη νομοθετικώς ισχύουσα σήμερα οριοθέτησή του, υπό την προϋπόθεση, βέβαια ότι ο Δήμος κατέχει άμεσα ή έμμεσα το 50% τουλάχιστον του εταιρικού τους κεφαλαίου, άλλως υπάγονται στον ιδιωτικό τομέα.
Η πρόσληψη, όμως ΑΜΕΑ από τους ανωτέρω φορείς του δημοσίου τομέα γίνεται αποκλειστικά κατά τις ειδικές και υποχρεωτικές διατάξεις του νόμου 2643/1998, που ρυθμίζουν το ποσοστό των εκάστοτε προσληπτέων, τις θέσεις, τη διαδικασία επιλογής κ.λπ. Ο νόμος 2643/1998 θέτει ένα ειδικό προστατευτικό καθεστώς για τα ΑΜΕΑ με σκοπό «να παρέχεται στα άτομα αυτά η ευχέρεια να επιτύχουν την κοινωνική τους εξέλιξη και ένταξη, χωρίς αποκλεισμούς ή διακρίσεις». Μια εκδήλωση της προστασίας αυτής είναι η προεκτεθείσα διάταξη του άρθρου 14 παρ. 2 περ. ιη΄του ν. 2190/1994, όπως ισχύει σήμερα, και που επιβάλλει τη ρητή εξαίρεση των ανέργων ΑΜΕΑ από το στενό πλαίσιο του νόμου αυτού. Η διάταξη αυτή προβλέπει μεν την κάλυψη θέσεων εργασίας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα χωρίς την τήρηση των όρων και διαδικασιών του ν. 2190/1994, όχι όμως και την τυχόν συνέχειά τους μετά τη λήξη του ορισμένου χρόνου στις περιπτώσεις που καλύπτουν τα ειδικά προγράμματα του ΟΑΕΔ. Τα ΑΜΕΑ νομίμως συνάπτουν στα πλαίσια και κατ’ εφαρμογή προγραμμάτων επιχορήγησης από τον ΟΑΕΔ νέων θέσεων εργασίας ατόμων με αναπηρία, συμβάσεις εργασίας με δημοτικές επιχειρήσεις για το χρονικό διάστημα που προβλέπει το εκάστοτε επιδοτούμενο πρόγραμμα. Η επιδοτούμενη αυτή πρόσληψη υπαλλήλων είναι εξαιρετική, διότι συνδέεται με την ανάγκη πραγμάτωσης των προγραμμάτων και για το λόγο αυτό ορίζεται ότι διενεργείται με τους όρους, τη διαδικασία και τα κριτήρια, που καθορίζονται στα προγράμματα.
Στην εισηγητική έκθεση του άρθρου 11 του ν. 3227/2004 αναφέρεται ότι οι προσλήψεις ατόμων με αναπηρίες «θα μπορούν να θεωρούνται προσλήψεις του ν. 2643/1998 για όλες τις συνέπειες» και ότι «με τον τρόπο αυτό δίδεται μια ουσιαστική κατεύθυνση για διατήρηση των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται από τα επιδοτούμενα προγράμματα και διευκολύνονται οι εργοδότες ώστε να κρατούν στην επιχείρησή τους άτομα που δικαιούνται προστασίας και γνωρίζουν ότι μπορούν να είναι παραγωγικά στην επιχείρησή τους». Η διάταξη λοιπόν του άρθρου 11 του ν. 3227/2004 περί δυνατότητας απασχόλησης ΑΜΕΑ και μετά τη λήξη των προγραμμάτων εξασφαλίζει περαιτέρω την προεκτεθείσα προστασία και διαμορφώνει μια κατεύθυνση του νομοθέτη για οιωνεί αυτόματη μετατροπή των συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε αορίστου, εφόσον ο εργοδότης εκφράσει ρητή βούληση για τη συνέχιση των συμβάσεων αυτών, δηλαδή διευρύνεται το εφαρμοστικό πεδίο του ν. 2643/1998 και επεκτείνεται η προστασία του νόμου αυτού και στη συνέχιση της απασχόλησης των ΑΜΕΑ μετά τη κατά τα άνω πρόσληψή τους για ορισμένο χρονικό διάστημα. Πρόκειται στην ουσία περί πλήρους εξομοίωσης των ατόμων αυτών με τα προσλαμβανόμενα εξ αρχής βάσει των διατάξεων του άνω νόμου, αφού η λύση της σχέσης εργασίας τους θα γίνεται για συγκεκριμένους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο 11 του ίδιου νόμου. Κατ’ ακολουθίαν δεν ισχύει για τις συμβάσεις αυτές και η σχετική νομολογία που αφορά στις περιπτώσεις που απαγορεύεται ρητά η δυνατότητα συνέχισης των συμβάσεων, δηλαδή, βάσει των άρθρων 103 παρ. 7 και 8 του Συντάγματος και 21 του ν. 2190/1994 (ΟλΑΠ 19 και 20/2007), αφού το νομοθετικό καθεστώς που εδράζεται στην αρχή της ανάγκης ειδικής προστασίας των ΑΜΕΑ, δηλαδή το άρθρο 21 του Συντάγματος και ο νόμος 2643/1998, είναι ειδικό έναντι των άνω διατάξεων κατά τα προεκτεθέντα. Βεβαίως δεν έχει κριθεί αντισυνταγματικός ο νόμος 2643/1998, οπότε και η κρίσιμη διάταξη του άρθρου 11 του ν. 3227/2004, ως παραπέμπουσα σε αυτόν, δεν είναι αντίθετη προς τις συνταγματικές διατάξεις, αποφασίζει η υπ’ αρ. 4737/2011 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Περαιτέρω, θα διευκολύνονται και οι εργοδότες στην επιλογή ΑΜΕΑ, τα οποία έχουν δοκίμως ειδικευθεί στην επιχείρησή τους και στα οποία έχουν εργασιακά και οικονομικά «επενδύσει» για χρονικό διάστημα μη αμελητέο. Είναι εύλογο ότι η βούληση του εργοδότη δε θα είναι θετική για όλα τα απασχοληθέντα σε ένα πρόγραμμα ΑΜΕΑ, οπότε θα υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις και για υποχρεωτική πρόσληψη ΑΜΕΑ προς κάλυψη του νομίμου ποσοστού με βάση τις διατάξεις του ν. 2643/1998.
Ευγενία Φωτοπούλου