Ο παθών δεν νομιμοποιείται να ζητήσει κατά του τρίτου το ποσό που του κατέβαλε το ΙΚΑ ως αποζημίωση

Κατά το άρθρο 10 § 5 του ν.δ. 4104/1960 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 18 του ν. 4476/1965, ορίζεται ότι

«επιφυλασσομένης της εφαρμογής των διατάξεων των άρθρων 34 παρ. 2 και 60 παρ. 3 του α.ν. 1846/1951, εφόσον ο ασφαλισμένος ή τα μέλη της οικογενείας του δύνανται ν’ αξιώσουν κατ’ άλλους νόμους αποζημίωσιν δια ζημίαν προσγενομένην αυτοίς συνεπεία ασθενείας, αναπηρίας ή θανάτου του εις διατροφήν αυτών υπόχρεου, η αξίωση αυτή μεταβιβάζεται εις το ΙΚΑ δι` ο ποσόν τούτο οφείλει ασφαλιστικός παροχάς εις τον δικαιούχον της αποζημιώσεως … ». Με τη διάταξη δε του άρθρου 18 του ν. 1654/1986 προστέθηκε στο τέλος της παρ. 5 του άρθρου 10 του ν.δ. 4104/1960 (όπως ίσχυε μετά την αντικατάσταση με την παρ. 1 του άρθρου 18 του ν. 4476/1965), διάταξη η οποία ισχύει από 24.11.1986, σύμφωνα με την οποία η παραπάνω μεταβίβαση επέρχεται αυτοδικαίως από τότε που γεννήθηκε η αξίωση. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται, ότι μετά την έναρξη ισχύος (23.11.1986) του πιο πάνω άρθρου 18 του ν. 1654/1986 το ΙΚΑ για τις παροχές σε ασφαλισμένο σε αυτό παθόντα έχει απευθείας αξίωση από το νόμο κατά του υπόχρεου σε αποζημίωση υποκαθιστάμενο αυτοδικαίως κατά το ποσό των οφειλομένων στο ζημιωθέντα ασφαλιστικών παροχών στην αξίωση του κατά του υπόχρεου, ο δε παθών δεν νομιμοποιείται να ζητήσει από τον τελευταίο και τα κονδύλια που κατέβαλε ή οφείλει σε αυτόν (παθόντα) το ΙΚΑ από τη σχέση κοινωνικής ασφάλισης που τους συνδέει, διότι ως προς αυτά δεν είναι πλέον δικαιούχος.

Περαιτέρω, για να λειτουργήσει το σύστημα της αυτοδίκαιης μεταβίβασης στο ΙΚΑ της αξίωσης αποζημίωσης του παθόντος ή των δικαιοδόχων του κατά του ζημιώσαντος τρίτου, πρέπει να συντρέχει ποιοτική και ποσοτική αντιστοιχία μεταξύ των παροχών του ΙΚΑ προς τον ασφαλισμένο ή τα μέλη της οικογενείας του και των αξιώσεων αποζημίωσης του παθόντος ή των δικαιοδόχων του κατά του υπόχρεου τρίτου. Η αντιστοιχία αυτή συντρέχει όταν αμφότερες οι παροχές είναι ομοειδείς και υπηρετούν τον ίδιο σκοπό, ήτοι όταν τελούν μεταξύ τους από χρονική και ποιοτική άποψη σε μία εσωτερική συνάφεια (ΑΠ 793/2010 ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 1274/2009 ΧρΙΔ 2010.290, ΑΠ 70/2005 ΕλλΔνη 2005.1417). Εφόσον συντρέξουν οι προϋποθέσεις αυτές, επέρχεται η μεταβίβαση της απαίτησης στο Ι.Κ.Α. και δεν εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 930 § 3 ΑΚ στην οποία στηρίζεται η σωρευτική απόληψη της σύνταξης/ επιδότησης και της αποζημίωσης κατά το άρθρο 928 ή 929 ΑΚ που ισχύει για τους λοιπούς πλην του Ι.Κ.Α. ασφαλιστικούς οργανισμούς (βλ. ΑΠ 70/2005). Σκοπός της παραπάνω ρύθμισης είναι κυρίως, η παρεμπόδιση μιας διπλής ουσιαστικά αποζημίωσης του θύματος της αδικοπραξίας ή, σε περίπτωση θανάτου, των δικαιούχων διατροφής. Εφόσον συνεπώς συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής των παραπάνω νόμων, περιορίζεται αντίστοιχα, η εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 930 § 3 ΑΚ αναφορικά με το δικαίωμα του ζημιωθέντα να απαιτήσει, αθροιστικά, την αποζημίωση από τον υπόχρεο και την ασφαλιστική παροχή από το ΙΚΑ. (ΑΠ 803/2004 ΕλλΔνη 2004.1362). Ειδικότερα, οι παραπάνω προϋποθέσεις συντρέχουν και υφίσταται τέτοια αντιστοιχία π.χ. μεταξύ της χρηματικής επιδότησης που χορηγεί το Ι.Κ.Α. στον παθόντα για το διάστημα της ανικανότητάς του για εργασία και της κατ` άρθρο 929 ΑΚ αξίωσης του παθόντος για διαφυγόντα εισοδήματα για την αυτή χρονική περίοδο. Σε μια τέτοια περίπτωση, η χρηματική επιδότηση συνήθως υπολείπεται των διαφυγόντων εισοδημάτων του παθόντος, οπότε κατά το ποσό της επιδότησης που εισπράχθηκε η αξίωση αποζημίωσης μεταβιβάζεται στο Ι.Κ.Α., ενώ κατά το υπόλοιπο ποσό η αξίωση αποζημίωσης διατηρείται στο πρόσωπο του παθόντος. Αντίθετα, δεν υπάρχει τέτοια σχέση αντιστοιχίας αναφορικά με την αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης, δεδομένου ότι το Ι.Κ.Α. δεν παρέχει σε καμία περίπτωση τέτοια χρηματική ικανοποίηση, ή την αξίωση αποζημίωσης κατά το άρθρο 929 ΑΚ λόγω των επιπλέον δαπανών στις οποίες συνεπεία του ατυχήματος θα υποβάλλεται ο παθών, όπως επί δαπάνης για βελτιωμένη τροφή ή κατασκευή ειδικής ράμπας για την είσοδό του στην οικία του κλπ. (Αθ. Κρητικός, ό.π, § 21 αριθ. 22, 30 και 32, σελ. 444 – 6, και εκεί παραπομπές). Τα ανωτέρω εφαρμόζονται πλέον αναλόγως και για τους ασφαλιστικούς οργανισμούς ελευθέρων επαγγελματιών καθώς και τον Ο.Γ.Α., που εξομοιώθηκαν ήδη με το Ι.Κ.Α. κατ` άρθρο 47 § 6 του ν. 3518/2006 (βλ. ΕφΑΘ 4583/2010 ΕΕμπΔ 2011.400). Κατά τα ανωτέρω, αν ο τραυματιζόμενος είναι ασφαλισμένος σε ασφαλιστικό οργανισμό (π.χ. Ι.Κ.Α., Τ.Ε.Β.Ε, Ο.Γ.Α.) δεν είναι υποχρεωμένος να αντιμετωπισθεί με την ιδιότητα αυτή και να εξετασθεί από ιατρό του ταμείου του ή να νοσηλευθεί σε κλινική του ασφαλιστικού του οργανισμού ή σε θέση καλυπτόμενη από αυτόν. Γίνεται δεκτό ότι ο τραυματιζόμενος δικαιούται να απαιτήσει εκείνον τον τρόπο αντιμετώπισης της περίπτωσης του, όπως ένας συνετός ζημιωθείς θα έπραττε χωρίς να υπάρχει υπόχρεος προς αποζημίωση, οπότε η σχετική δαπάνη θα καλυπτόταν από τον ίδιο τον παθόντα. Συνεπώς δικαιούται να απαιτήσει ως αποζημίωση τη διαφορά π.χ. στην περίπτωση που νοσηλευθεί σε κλινική αλλά σε θέση καλύτερη από αυτή που του καλύπτει ο ασφαλιστικός του οργανισμός (Αθ. Κρητικός, ό.π, § 16 αριθ. 52, σελ. 243).

 

Μαρία Τζαβέλα

Δικηγόρος, LL.M.

E-mail: info@efotopoulou.gr