Προστατεύεται η «ιδέα» από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας; (Ν. 2121/1993)

Θεμελιώδης αρχή του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι η αρχή της μη προστασίας των ιδεών. Προκειμένου, δηλαδή, ένα δημιούργημα του πνεύματος να προστατεύεται πρέπει να έχει εκφραστεί σε κάποια μορφή. Το έργο αποκτά μορφή όταν γίνεται αντιληπτό στις αισθήσεις.

Η διάκριση μεταξύ ιδέας και μορφής (δεδομένου ότι και οι δύο έννοιες είναι έννοιες αόριστες κι αφηρημένες) είναι ιδιαίτερα δυσχερής στην πράξη. Μπορεί να υποστηριχθεί, μεν, ότι «ιδέα είναι η προαντίληψη από το πνεύμα ενός πράγματος που θέλει να πραγματοποιήσει». Αλλά, ακόμη κι αυτός ο ορισμός μπορεί να θεωρηθεί ότι παραπέμπει στις πρώτες εκφάνσεις ή στην απαρχή σύλληψης μιας ιδέας, ενώ σύμφωνα με το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας μη προστατευτέες είναι και οι  εκφάνσεις που ακολουθούν τη σύλληψη μιας ιδέας και οι οποίες ωστόσο παραμένουν σε ένα πρώιμο στάδιο.

Συναφείς με τις ιδέες και συνεπώς μη προστατευτέες θεωρούνται διαδικασίες, μέθοδοι λειτουργίας (όχι όμως και οι μέθοδοι γενικότερα, όπως π.χ. η μέθοδος εκμάθησης, ιδιαίτερα εάν αυτές είναι επεξεργασμένες ώστε να αποτελέσουν έργο ή αποτελούν βάση για δημιούργημα έργου.

Περιπτώσεις αντικειμένων που δεν προστατεύονται βάσει των ανωτέρω, συνιστούν ενδεικτικά: οι αρχές, η διδασκαλία και οι μέθοδοι διδασκαλίας, τα διδάγματα της πείρας, τα αριθμητικά στοιχεία, αναφορές σε παραδοχές γνωστές ως στοιχεία τεκμηρίωσης επιστημονικής άποψης (ΕφΑθ 2768/2003), τεχνικές δημιουργίας ενός έργου (κολλάζ), τα κινήματα της τέχνης, τα αρχιτεκτονικά στυλ και οι ρυθμοί, οι τεχνικές οι μορφές, οι φόρμες ή τα στυλ της μουσικής, οικονομικές και επιχειρηματικές μέθοδοι διαφημιστικές ιδέες ή ιδέες προώθησης προϊόντων, μέθοδοι παραγωγής προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών, τάσεις μόδας, διαδικασίες παιξίματος και οδηγίες παιχνιδιών, το format ενός τηλεοπτικού show και η κεντρική ιδέα ενός θεατρικού ή κινηματογραφικού έργου (ΜΠρΑθ 3859/2001).

Ελένη Μακροδημήτρη

info@efotopoulou.gr