Το ζήτημα της γονικής μέριμνας του εκτός γάμου αλλά εκουσίως αναγνωρισμένου τέκνου

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1515 παρ. 1 και 2 του Αστικού Κώδικα «η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου, που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, ανήκει στη μητέρα του.

Σε περίπτωση αναγνώρισης του, αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας, που όμως την ασκεί, αν υπάρχει συμφωνία των γονέων κατά το άρθρο 1513 ή αν έπαυσε η γονική μέριμνα της μητέρας, ή αν αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους.

Με αίτηση του πατέρα το δικαστήριο μπορεί, και σε κάθε άλλη περίπτωση και ιδίως αν συμφωνεί η μητέρα, να αναθέσει και σ` αυτόν την άσκηση της γονικής μέριμνας ή μέρους της, εφόσον αυτό επιβάλλεται από το συμφέρον του τέκνου».

Οι αποκλίσεις της εξαιρετικού δικαίου διάταξης του ως άνω άρθρου από εκείνη του κανονικού δικαίου ΑΚ 1510, οι οποίες είναι ουσιώδεις, ως προς το ζήτημα των φορέων και της άσκησης της γονικής μέριμνας είναι οι εξής:

Κατά την ΑΚ 1510 η γονική μέριμνα ανήκει και στους δύο γονείς και ασκείται απ’ αυτούς, ενώ κατά την υπόψη διάταξη πριν από την αναγνώριση του τέκνου, η γονική μέριμνα ανήκει και ασκείται από τη μητέρα και μετά την αναγνώρισή του, εκούσια ή δικαστικά, εφόσον αυτή χώρησε με αγωγή του πατέρα ή των γονιών του, και στον πατέρα του, αλλά ασκείται μόνο από την μητέρα και από τον πατέρα μόνο σε αναπλήρωση της μητέρας ή αν το δικαστήριο την αναθέσει σε αυτόν.

Κατά τη διάταξη, λοιπόν, της παρ. 1 εδ. β΄ του άρθρου 1515 ΑΚ, ο πατέρας σε περίπτωση εκούσιας αναγνώρισης, αποκτά αυτοδικαίως τη γονική μέριμνα, επομένως και την επιμέλεια, όχι όμως και την άσκησή της. Με άλλα λόγια, ενώ και οι δύο γονείς γίνονται φορείς της γονικής μέριμνας του τέκνου, η άσκησή της ανήκει αποκλειστικά στη μητέρα.

Εάν, όμως, συμφωνηθεί μεταξύ των γονέων ή η γονική μέριμνα της μητέρας παύσει, όπως λόγω θανάτου της ή κήρυξής της σε αφάνεια ή έκπτωσής της (1538 ΑΚ), ή αν αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς λόγους (π.χ. δικαιοπρακτική ανικανότητα) ή πραγματικούς λόγους (αποδημία, αιχμαλωσία, αποκλεισμός πατέρα κλπ.) αποκτά αυτοδικαίως όχι μόνο τη γονική μέριμνα αλλά και την άσκησή της.

Πέρα από τις περιπτώσεις αυτές σε κάθε άλλη περίπτωση, κατά τη διάταξη της παρ. 2, ο πατέρας που αποκτά και πάλι αυτοδικαίως τη γονική μέριμνα, ασκεί τη γονική μέριμνα ή μέρος αυτής, δηλαδή μέρος των λειτουργιών της, μετά από δικαστική απόφαση με αίτηση του ίδιου, εφόσον επιβάλλεται τούτο από το συμφέρον του τέκνου. Η ανάθεση της άσκησης μπορεί να είναι αποκλειστικά στον πατέρα, είτε στον πατέρα από κοινού με τη μητέρα, σε ολόκληρο το φάσμα των λειτουργιών της, είτε σε μέρος αυτού.

Η απόφαση ανάθεσης της άσκησης της γονικής μέριμνας, κατά την παρ. 2, πρέπει να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας και της κοινωνικής προέλευσης και της περιουσίας των γονέων. Για τη διαπίστωση του συμφέροντος του τέκνου, που αποτελεί το υπέρτατο κριτήριο για την επιλογή του γονέα που θα ασκεί τη γονική μέριμνα, λαμβάνονται υπόψη όλα τα πρόσφορα για τον ανήλικο στοιχεία, όπως είναι η ηλικία, το φύλο, τυχόν ειδικές ανάγκες του τέκνου, οι προσωπικές ιδιότητες και ιδίως η ηθική υπόσταση, η μόρφωση και το περιβάλλον των γονέων και οι άποψη χρόνου δυνατότητες αυτών για αυτοπρόσωπη άσκηση της γονικής μέριμνας.

 

Αμυγδαλιά Τσιάρα, δικηγόρος

info@efotopoulou.gr