Αξίωση του κυρίου για ωφελήματα κακόπιστου νομέα

Η διεκδικητική αγωγή (ΑΚ 1094) είναι το σπουδαιότερο μέσο ένδικης προστασίας της κυριότητας και παρέχεται στον κύριο σε περίπτωση καθολικής προσβολής της κυριότητας (αφαίρεσης ή κατακράτησης), δηλ. όταν του αφαιρέθηκε η νομή ή κατοχή του πράγματος (ΑΚ 1094 σε συνδ. με 1108).

Αν η διεκδικητική αγωγή είναι νόμω βάσιμη, γεννούνται συνήθως υπέρ του κυρίου και άλλες παρεπόμενες αξιώσεις κατά του νομέα ή κατόχου για τα ωφελήματα του πράγματος και για τη ζημία που υπέστη το πράγμα μέχρι την απόδοσή του.

Συγκεκριμένα για την περίπτωση που ο νομέας ήταν κακόπιστος κατά το χρόνο που κατέλαβε το πράγμα ισχύουν τα εξής:

Σύμφωνα με το άρθρο ΑΚ 1096 «Ο νομέας ενέχεται να αποδώσει τα ωφελήματα που έχουν εξαχθεί από το πράγμα μετά την επίδοση της αγωγής. Επιπλέον, ευθύνεται και για τα ωφελήματα που δεν εισέπραξε από δική του υπαιτιότητα μετά την επίδοση της αγωγής, ενώ μπορούσε να τα εισπράξει σύμφωνα με τους κανόνες της τακτικής διαχείρισης». Σύμφωνα, ακόμη, με το άρθρο ΑΚ 1098 «Αν ο νομέας ήταν κακόπιστος κατά το χρόνο που κατέλαβε το πράγμα, ή αν έμαθε αργότερα ότι δεν έχει δικαίωμα νομής, υπέχει από τότε, ως προς το πράγμα και τα ωφελήματα του πράγματος, την ίδια ευθύνη που έχει και για το χρόνο μετά την επίδοση της αγωγής. Δεν αποκλείεται περαιτέρω ευθύνη του από υπερημερία».

Από δε το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1096 και 1098 ΑΚ σαφώς συνάγεται, ότι η ευθύνη του κακόπιστου νομέα, δηλαδή εκείνου, ο οποίος, κατά την κατάληψη του πράγματος, γνώριζε ή από βαρεία αμέλεια αγνοούσε ή έμαθε αργότερα, ότι δεν δικαιούται στη νομή του, είναι όμοια με εκείνη του καλόπιστου νομέα μετά την επίδοση της αγωγής και αρχίζει, αφότου έγινε κακόπιστος. Ειδικότερα, ο κακόπιστος νομέας υποχρεούται έκτοτε να αποδώσει τα ωφελήματα, τα οποία έχουν εξαχθεί, και να αποκαταστήσει την αξία όσων εξ αυτών δεν εξήγαγε, ενώ μπορούσε κατά τους κανόνες της τακτικής διαχειρίσεως να εξαγάγει.

Ως ωφελήματα νοούνται οι καρποί του πράγματος, φυσικοί (ΑΚ 961 παρ. 1) και πολιτικοί (ΑΚ 961 παρ. 3), καθώς και κάθε όφελος που παρέχει η χρήση του πράγματος (ΑΚ 962). Επομένως, ωφέλημα είναι και κάθε όφελος που έχει ο νομέας από την ενοίκηση ή την κατ` άλλο τρόπο χρήση του πράγματος από τον ίδιο, συνεπεία των οποίων εξοικονομεί τη δαπάνη στην οποία θα υποβαλλόταν, αν μίσθωνε άλλο όμοιο πράγμα, οπότε η ωφέλεια συνίσταται στην εξοικονόμηση της σχετικής δαπάνης για τα μισθώματα (ΑΠ 924/2012, 1253/2012 ΤΝΠ Νomos).

 

Αμυγδαλιά Τσιάρα, δικηγόρος

info@efotopoulou.gr