Ανατροπή κατάσχεσης κατ’ άρθρο 1019 ΚΠολΔ. Προϋποθέσεις για το ορισμένο της αίτησης ανατροπής, αρμοδιότητα δικαστηρίου, ενεργητική νομιμοποίηση
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1019 παρ.1 ΚΠολΔ, η κατάσχεση, εφόσον δεν ακολούθησε πλειστηριασμός μέσα σε ένα έτος αφότου επιβλήθηκε ή αναπλειστηριασμός μέσα σε έξι μήνες από τον πλειστηριασμό, ανατρέπεται αν το ζητήσει οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον, με απόφαση του Ειρηνοδικείου στην περιφέρεια του οποίου επιβλήθηκε η κατάσχεση, το οποίο δικάζει κατά τη διαδικασία των άρθρων 686 επ. ΚΠολΔ, Το Δικαστήριο που διατάσσει την ανατροπή, ερευνά μόνο την ύπαρξη των προϋποθέσεων του Νόμου, εφόσον δε συντρέχει η προϋπόθεση της παρέλευσης του νομίμου χρόνου είναι υποχρεωμένο να τη διατάξει (βλ. ΑΠ 1531/1995 ΕλλΔ 1548). Το Δικαστήριο γνωστοποιεί χωρίς υπαίτια καθυστέρηση την απόφαση στον υπάλληλο του πλειστηριασμού που οφείλει να σταματήσει κάθε παραπέρα ενέργεια και να ζητήσει να εγγραφεί σχετική σημείωση στο βιβλίο κατασχέσεων. Η ανατροπή λογίζεται ότι έχει επέλθει ως προς όλους αφότου δημοσιευτεί η απόφαση. Με τη διάταξη του άρθρου 1019 παρ.1 ΚΠολΔ, εισάγεται ο θεσμός της ανατροπής της κατάσχεσης, εφόσον ο πλειστηριασμός δε γίνει μέσα στο καθοριζόμενο απ` αυτήν χρονικό διάστημα. Η ανατροπή της κατάσχεσης δεν επέρχεται αυτοδικαίως, αλλά απαγγέλλεται με δικαστική απόφαση του Ειρηνοδικείου του τόπου της εκτέλεσης, το οποίο δικάζει με τη διαδικασία των άρθρων 686επ. του ΚΠολΔ. Αυτή (απόφαση) εκδίδεται μετά από αίτηση αυτού που έχει έννομο συμφέρον. Τέτοιο έννομο συμφέρον έχουν, μεταξύ των άλλων και οι δανειστές του καθ` ου η εκτέλεση, ανεξάρτητα απ` την αιτία και τον τίτλο που διαθέτουν. Το Δικαστήριο που διατάσσει την ανατροπή, ερευνά μόνο την ύπαρξη των προυποθέσεων του Νόμου, εφόσον δε, συντρέχει η προυπόθεση της παρέλευσης του νόμιμου χρόνου, είναι υποχρεωμένο να τη διατάξει. Άμεση συνέπεια της εκδιδόμενης απόφασης, που έχει διαπλαστικό χαρακτήρα, είναι η κατάργηση εκτελεστικής διαδικασίας και η ακυρότητα των περαιτέρω διαδικαστικών πράξεων και του πλειστηριασμού, ο οποίος, εάν τυχόν γίνει, πάσχει δικονομικώς, εφόσον έγινε σε χρόνο που δεν υπήρχε πλέον η κατάσχεση Η προθεσμία του άρθρου 1019 παρ.1 ΚΠολΔ να τρέχει απ` την επόμενη της κατάσχεσης και όταν ακόμη επακολουθήσει αναγγελία που στηρίζεται σ` εκτελεστό τίτλο, ώστε να εξομοιώνεται, απ` το άρθρο 972 παρ.2 εδ.β` ΚΠολΔ, με κατάσχεση. Σκοπός του θεσμού της ανατροπής που εισάγεται με τη διάταξη αυτή είναι η επίσπευση της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης και η αποφυγή μακροχρόνιας δέσμευσης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη προς όφελος όχι μόνον του ιδίου αλλά και της κοινωνικής οικονομίας. Όταν βραδύνει η διεξαγωγή του πλειστηριασμού ή αναπλειστηριασμού, το συμφέρον του οφειλέτη αλλά και η αρχή της οικονομικής αξιοποίησης των αγαθών που διατρέχει το Δίκαιο, επιβάλλουν την αποδέσμευση του αντικειμένου της κατάσχεσης και την επανένταξή του στον κύκλο των συναλλαγών, (βλ. Γ. Σταθέας: «Η Εκτέλεσις», σελ. 1861 – 1862, Απ. Γεωργιάδης, σε Δ. 18/761, Π. Μάζης. «Εμπράγματη εξασφάλιση Ανωνύμων Εταιρειών αριθ. 450 – 452, ΑΠ 1488/1987, ΕΕΝ 1988/807, ΕφΘεσ 658/1998, Αρμ 1998/1248, ΕφΑΘ 12219/1989, ΕλλΔνη 33/596. Αλλιώς: 239/1993, ΑρχΝ 1994/589, ΕιρΗγουμ 28/1993, ΑρχΝ 1995/329, ΕιρΑλεςανδρ 11/1993, ΕπτρΑξΧρημΔ,κ 1995/85).
Ακόμη, από τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 1019 ΚΠολΔ προκύπτει ότι δεν αποκλείεται, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, η εμφάνιση «νεκρών» χρονικών διαστημάτων, κατά τη διάρκεια των οποίων εμποδίζεται η πρόοδος της εκτελεστικής διαδικασίας. Οι περιπτώσεις της παρ.2 αποτελούν εξαιρέσεις του γενικού κανόνα των προθεσμιών της παρ.1, πλην, όμως, από τη διατύπωση της διάταξης, στην οποία δεν γίνεται χρήση του στερητικού μορίου «μόνο», δεν προκύπτει ο περιοριστικός χαρακτήρας των περιπτώσεων αυτών. Επομένως, χωρεί ανάλογη εφαρμογή της διάταξης αυτής και σε άλλες περιπτώσεις που ο δανειστής βρίσκεται σε αδυναμία (νομική ή πραγματική) συνέχισης της εκτέλεσης και όχι σε αδράνεια, για να καλυφθούν τα κενά (βλ. σχετ. Β Βαθρακοκοίλης, ό.π., αριθ. 14), Έτσι, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 2 του ως άνω άρθρου δεν υπολογίζονται στις προθεσμίες της παρ.1 το χρονικό διάστημα από την έκδοση της απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 966 παρ.3 και 4 ΚΠολΔ μέχρι την ημέρα του πλειστηριασμού που ορίστηκε σύμφωνα με αυτή, ο χρόνος αναστολής εκτέλεσης που χορηγήθηκε με δικαστική απόφαση ή επήλθε με κοινή συναίνεση επισπεύδοντος και οφειλέτη και πιστοποιείται με συμβολαιογραφική πράξη, καθώς και ο χρόνος από 1 έως 31 Αυγούστου. Για την ταυτότητα του νομικού λόγου, πέραν των ρητώς προβλεπομένων στην παρ.2 του άρθρου 1019 ΚΠολΔ περιπτώσεων, θα πρέπει η διάταξη αυτή να εφαρμόζεται αναλογικώς και σε άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες ο δανειστής βρίσκεται σε νομική ή πραγματική αδυναμία συνέχισης της εκτελεστικής διαδικασίας, διότι ο νομοθέτης, κατά τη θέσπιση της παρ.2 της 1019ΚΠολΔ, θέλησε να μην συνυπολογίζονται στις ανωτέρω προθεσμίες εκείνα τα χρονικά διαστήματα απροσδιορίστου χρονικής διάρκειας, κατά τα οποία εκ του Νόμου παρεμποδίζεται και αδρανεί η εκκρεμής διαδικασία του πλειστηριασμού. Έτσι, μεταξύ άλλων, δεν υπολογίζονται και αφαιρούνται από τις προθεσμίες του έτους και των 6 μηνών και τα διαστήματα κατά τα οποία ο δανειστής εμποδιζόταν να συνεχίσει την εκτέλεση για λόγους μη οφειλόμενους σε δική του αδράνεια, όπως ιδίως όταν αυτό επιβάλλεται από νομικούς λόγους ή σε περίπτωση νομοθετικής πρόβλεψης αναστολής πλειστηριασμών, όπως πχ με 181/16.9.2009, Ν.38Ι4/2000, N 3858/2010, ΓΤΝΠ 4.1.11/ υπ’ αριθ. 1 τεύχος Α74.Ι.2ΟΙΙ ΦΕΚ, Ν Ι Χ 3986/2011, ΠΝΠ 16.12 201 1/ΦΕΚ τεύχος Α` 262/16.12.2011, ΠΝΠ 18.12,2012 τεύχος Α` 246/18-12- 2012, N 4128/2013, ΥΑ 49214/21.7,2015, το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ανέσταλησαν νομοθετικά οι πλειστηριασμοί λόγω διενέργειας εκλογών ή περιπτώσεις αναστολής ατομικών διώξεων λόγω κήρυξης του οφειλέτη σε πτώχευση (βλ. Χ. Απαλαγάκη: «Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας Ερμηνεία κατ` άρθρο», 311 έκδοση, άρθρο 1019 αριθ. 4. ΕιρΧρυσουπ 5/1995, ΕΙρΛαμ 26/2019 δημοσίευση στην ΤΝΠ «Νόμος»).
Ναταλία Κ. Νεραντζάκη, δικηγόρος
info@efotopoulou.gr