Ευθύνη εναγομένου με την περί κλήρου αγωγή κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού
Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1871, 1872 και 1873 ΑΚ σαφώς προκύπτει ότι ο εναγόμενος με την περί κλήρου αγωγή υποχρεούται να αποδώσει αυτούσια τα αντικείμενα της κληρονομιάς, όπως αυτά προσδιορίζονται στις δύο πρώτες από τις διατάξεις αυτές, εκείνα δηλαδή που ήταν κληρονομιαία από την αρχή ή το αντικατάλλαγμα αυτών και μόνον εφόσον δεν είναι σε θέση, από οποιαδήποτε αδυναμία, αντικειμενική ή υποκειμενική, υπαίτια ή ανυπαίτια, να προβεί σε αυτούσια απόδοση, ευθύνεται κατά τις διατάξεις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού (909, 910, 913 ΑΚ). Τούτο δεν έχει την έννοια ότι σ’ αυτή την περίπτωση χωρεί άλλη αγωγή, αλλά ότι χωρεί μεν η περί κλήρου αγωγή, η οποία όμως έχει διάφορη έκταση και αποτέλεσμα, εφόσον αφενός μεν περιλαμβάνει μόνον τον κατά την επίδοση της αγωγής πλουτισμό (909), αφετέρου δε για την εξεύρεση του πλουτισμού θα ληφθεί υπόψη όχι μεμονωμένα το συγκεκριμένο αντικείμενο που ζητείται με την αγωγή, αλλά ολόκληρη η κληρονομιά και οι δαπάνες που έγιναν γι’ αυτήν (Γ. Μπαλής «ΚληρΔ» έκδ. 5η παρ. 210 σ. 335, Βαμβέτσος ΕΕΝ 28/343 επ., Τριανταφυλλόπουλος ΕΕΝ 28/194). Επομένως, συνάγεται αναγκαίως από τα ανωτέρω ότι αν η αγωγή περί κλήρου έχει ως αντικείμενο στη συγκεκριμένη περίπτωση την αξία των κληρονομιαίων η οποία αναλογεί στο μερίδιο του ενάγοντας, δεν είναι νόμιμη, εφόσον τέτοια αξίωση δεν παρέχεται στον με την περί κλήρου αγωγή ενάγοντα και πρέπει ν’ απορρίπτεται ως τέτοια, δηλαδή ως μη νόμιμη (Κ. Παπαδοπούλας «Αγωγές Κληρονομικού Δικαίου τ. 2ος, παρ. 28α. σ. 86 – 87). Η περίπτωση αυτή είναι διαφορετική από εκείνη, στην οποία με την περί κλήρου αγωγή ζητείται ο πλουτισμός του pro herede κατέχοντας τα κληρονομιαία, εφόσον η αξίωση αυτή προβλέπεται από το άρθρο 1873 ΑΚ, πλην όμως, για να είναι ορισμένο το αγωγικό δικόγραφο πρέπει να περιέχει α) την αξία ολόκληρης της κληρονομιάς, β) τον πλουτισμό του εναγόμενου κατά τον χρόνο της επιδόσεως της αγωγής και γ) την αδυναμία του τελευταίου να προβεί σε αυτούσια απόδοση των κληρονομιαίων (ΑΠ 865/2006, ΕφΑιγαίου 16/2020, ΕφΠειρ 307/2010, ΕφΠατρ 875/2007 ΝΟΜΟΣ, ΕφΘεσ. 6/1990 Αρμ. 1990/18)[1].
Αγγελική Λιγοψυχάκη, δικηγόρος
[1] ΠΠΑθ 226/2025, αδημοσίευτη (απόφαση από υπόθεση του γραφείου μας)