Κτηματολόγιο. Διόρθωση λανθασμένης πρώτης εγγραφής. Δημόσια κτήματα. Αμφισβήτηση κυριότητας αγροτεμαχίου από το Ελληνικό Δημόσιο. Χρησικτησία. Κτήση κυριότητας με συμπλήρωση καλόπιστης 30ετούς νομής μέχρι το 1915

Κατά τις διατάξεις των άρθρων 111 παρ. 2, 118 παρ. 4 και 216 ΚΠολΔ, το δικόγραφο της αγωγής πρέπει να περιέχει, με την ποινή του απαραδέκτου που εξετάζεται και αυτεπαγγέλτως, εκτός των άλλων στοιχείων και ακριβή περιγραφή του αντικειμένου της διαφοράς, που συντελείται με την ευκρινή έκθεση όλων των πραγματικών γεγονότων, όσα κατά τον νόμο είναι αναγκαία προς στήριφη του αξιουμένου δικαιώματος αλλά και για την ενεργητική νομιμοποίηση του διαδίκου (ΑΠ 878/2010 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 503/2009 ΕΠΟΛΔ 2010.403). Η έκθεση όλων των θεμελειούντων κατά νόμο την αγωγή πραγματικών περιστατικών, τα οποία δεν μπορούν να οριστούν γενικά αλλά προσδιορίζονται ειδικά και συγκεκριμένα κατά την εφαρμοζόμενη ουσιαστική διάταξη του νόμου, αποτελεί προϋπόθεση του παραδεκτού της αγωγής (ΑΠ 407/2009 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 2061/2009 ΕΠΟΛΔ 2010.421). Η αναγραφή των περιστατικών αυτών είναι απαραίτητη για να δύναται τόσο ο εναγόμενος να αμυνθεί όσο και το Δικαστήριο να κρίνει το παραδεκτό και το νόμω βάσιμο της αγωγής και να διατάξει τις επιβαλλόμενες αποδείξεις (ΕΑ 10604/1995 Αρμ 51. 769 με τις εκεί παραπομπές στην θεωρία και νομολογία). Η μη τήρηση των διατάξεων αυτών επάγεται ακυρότητα του δικογράφου της αγωγής λόγω αοριστίας. Ειδικότερα, η διεκδικητική ή αναγνωριστική της κυριότητας ακινήτου αγωγή αρκεί, για να είναι ορισμένη, να αναφέρει τη συμβολαιογραφική μεταβιβαστική πράξη μεταξύ ενάγοντος και του άμεσου δικαιοπαρόχου του και τη νόμιμη μεταγραφή αυτής. Αν όμως ο εναγόμενος, με τις προτάσεις του της πρώτης πρωτοβάθμιας συζήτησης, αμφισβητήσει ειδικά τηv κυριότητα των δικαιοπαρόχων του ενάγοντος επί του επιδίκου, ο ενάγων είναι υποχρεωμένος, με τις προτάσεις της ίδιας συζήτησης, να καθορίσει με σαφή έκθεση γεγονότων τον τρόπο κτήσης κυριότητας από τον άμεσο δικαιοπάροχο του και, αν είναι ανάγκη και των απωτέρων δικαιοπαρόχων του, κατ επιτρεπτή συμπλήρωση της αγωγής, σύμφωνα με το άρθρο 224 ΚΠολΔ, φθάνοντας μέχρι πρωτότυπο τρόπο κτήσης κυριότητας, που να δύναται να αντιταχθεί κατά των τρίτων, όπως είναι η έκτακτη χρησικτησία (ΑΠ 180/2006 ΕλλΔνη 2007.115). Σε περίπτωση δε γενικά αντιδικίας με το Ελληνικό Δημόσιο, ο ιδιώτης πρέπει να ανάγει την κτήση κυριότητας από τους δικαιοπαρόχους του σε έκτακτη χρησικτησία με χρόνο νομής συμπληρωμένο μέχρι και την 11.9.1915, προκειμένου να δύναται να την αντιτάξει κατά του ελληνικού δημοσίου (ΑΠ 97/2007 ΕλλΔνη 2007.1450, ΑΠ 1906/2006 ΕλλΔνη 2007147). Η παράλειψη του ενάγοντος να καθορίσει είτε καθ` υποφοράν στην αγωγή είτε με τις προτάσεις τον τρόπο κτήσεως της κυριότητας του επιδίκου από τον άμεσο δικαιοπάροχό του και αν χρειάζεται και από τον απώτερο δικαιοπάροχό του μέχρι την απόκτηση κυριότητας με πρωτότυπο τρόπο (χρησικτησία) καθιστά την αγωγή αόριστη (ΑΠ 824/1991 ΕλλΔνη 33. 810, ΕΑ 1372/1999 ΕλλΔνη 1999.1105). Η αοριστία της αγωγής δεν μπορεί να θεραπευτεί ούτε με τις προτάσεις ούτε με παραπομπή στο περιεχόμενο άλλου εγγράφου, ούτε μπορεί σε αυτή (αίτηση) να γίνει επιφύλαξη διόρθωσης ή συμπλήρωσης από την προσαγωγή ή εκτίμηση αποδείξεων, διότι αυτό αντίκειται στις διατάξεις για την προδικασία του άρθρου 111 ΚΠολΔ, των οποίων η τήρηση ερευνάται αυτεπάγγελτα από το Δικαστήριο. Αν δε το Δικαστήριο δεν απορρίψει την αγωγή, μολονότι το δικόγραφό της σε ό,τι αφορά στην έκθεση των πραγματικών περιστατικών που απαρτίζουν την ιστορική αιτία είναι αόριστο, αλλά προβαίνει στην κατ’ ουσία εξέτασή της, κατά παράβαση της παραπάνω διάταξης του άρθρου 216 ΚΠολΔ να κηρύξει την ακυρότητα του δικογράφου και ιδρύεται ο λόγος αναίρεσης από τον αριθμό 14 του άρθρου 559 ΚΠολΔ (ΑΠ 1056/2002 ΕλλΔνη 2004. 84).

Περαιτέρω, στο άρθρο 4 του N, 3127/2003 (ΦΕΚ Α67ΙΙ9.3.2ΟΟ3) – που αφορά τροποποίηση και συμπλήρωση των Ν. 2308/1995 και 2664/1998 για την κτηματογράφηση και το Εθνικό Κτηματολόγιο – ορίζονται τα εξής: «παρ. 1. Σε ακίνητο που βρίσκεται μέσα σε σχέδιο πόλεως ή μέσα σε οικισμό που προϋφίσταται του έτους 1923 ή μέσα σε οικισμό κάτω των 2.000 κατοίκων, που έχει οριοθετηθεί, ο νομέας του θεωρείται κύριος έναντι του Δημοσίου, εφόσον: α) νέμεται μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού αδιαταράκτως για δέκα έτη το ακίνητο με νόμιμο τίτλο από επαχθή αιτία υπέρ του ίδιου ή του δικαιοπαρόχου του, που έχει καταρτιστεί και μεταγραφεί μετά την 23-2-1945, εκτός εάν κατά την κτήση της νομής βρισκόταν σε κακή πίστη, ή β) νέμεται μέχρι την έναρφ ισχύος του νόμου αυτού το ακίνητο αδιαταράκτως για χρονικό διάστημα τριάντα ετών, εκτός εάν κατά τη κτήση της νομής βρισκόταν σε κακή πίστη, Στο χρόνο νομής που ορίζεται στις περιπτώσεις (α) και (β) προσμετράται και ο χρόνος νομής των δικαιοπαρόχων που διανύθηκε με τις ίδιες προϋποθέσεις. Σε κακή πίστη βρίσκεται ο νομέας, εφόσον δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 1042 του ΑΚ (δηλαδή εφόσον κατά την κτήση της νομής ο νομέας γνωρίζει ή από βαριά αμέλεια αγνοεί την ύπαρξη κυριότητος άλλου προσώπου στο ακίνητο). Παρ. 2. οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται για ακίνητα εμβαδού μέχρι 2.000 τ.μ. Για ενιαίο ακίνητο εμβαδού μεγαλύτερου των 2.000 τ.μ., οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται μόνον εφόσον στο ακίνητο υφίσταται κατά την 31-12-2002 κτίσμα που καλύπτει ποσοστό τουλάχιστον 30% του ισχύοντος στην περιοχή συντελεστή δόμησης. Παρ. 3. Αποφάσεις που εκδόθηκαν από τις Επιτροπές ενστάσεων που προβλέπονται στα άρθρα 6, 7 και 10 του Ν. 2308/1995 με τις οποίες αναγνωρίζονται δικαιώματα του Δημοσίου σε ακίνητα που εμπίπτουν στις διατάξεις της παραγράφου 1, επανεξετάζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής, μέσα σε προθεσμία τριών μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος-Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων καθορίζεται η διαδικασία επανεξέτασης και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής».

Με την παραπάνω ρύθμιση εισάγεται μια σημαντική τομή στις διατάξεις για την προστασία των δημοσίων κτημάτων, καθώς υπό τους σε αυτή ειδικά προβλεπόμενους όρους θεσπίζεται ένα είδος χρησικτησίας σε βάρος του ελληνικού δημοσίου σε αστικά ακίνητα, οι παραπάνω διατάξεις τέθηκαν κατά τροποποίηση των v. 2308/1995 και 2664/1998, προκειμένου να αρθούν οι αμφισβητήσεις που είχαν προκύψει κατά τη σύνταξη του κτηματολογίου των διαφορών κυριότητας μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και των ιδιωτών σε ακίνητα που κατείχαν από πολλών ετών και αμφισβητούσε την κυριότητα τους το ελληνικό δημόσιο και με αυτές αναγνωρίζεται πλέον σε ιδιώτες το δικαίωμα να επικαλεστούν τρόπο κτήσης κυριότητας την τακτική ή έκτακτη χρησικτησία σε βάρος του δημοσίου, υπό τους ειδικούς όρους του εν λόγω άρθρου, με τη διαφοροποίηση, όμως, από το άρθρο 1045 ΑΚ, ότι πρέπει να συντρέχει κατά την κτήση της νομής το στοιχείο της καλής πίστης (Γ. Μαγουλάς, Κτηματολογικές εγγραφές – Η διόρθωση των πρώτων ανακριβών εγγραφών, 2008, σελ, 43-44, ΜΠΡ ΑΘ 3159/2013, ΝΟΜΟΣ).

Ναταλία Κ. Νεραντζάκη, δικηγόρος

info@efotopoulou.gr