Εκούσια αποχώρηση ομόρρυθμου εταίρου από ομόρρυθμη εταιρία

Στο άρθρο 261 του ν. 4072/2012 ορίζονται τα κάτωθι αναφορικά με την εκούσια έξοδο του εταίρου της ομόρρυθμης εταιρίας

1. Ο εταίρος μπορεί με δήλωση του προς την εταιρεία και τους λοιπούς εταίρους να εξέλθει από την εταιρεία, εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στην εταιρική σύμβαση.
2. Στην εταιρεία αορίστου χρόνου η αξία της συμμετοχής καταβάλλεται στον εξερχόμενο εταίρο στο τέλος της εταιρικής χρήσης.
3. Στην εταιρεία ορισμένου χρόνου η καταβολή της αξίας συμμετοχής στον εξερχόμενο εταίρο εξαρτάται από τη συνδρομή σπουδαίου λόγου. Αν το δικαστήριο που αναφέρεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 259 κρίνει ότι δεν συντρέχει σπουδαίος λόγος, ο εταίρος δεν έχει αξίωση για καταβολή της αξίας της συμμετοχής του.

Εν προκειμένω είναι χρήσιμο και το άρθρο 267 του ως άνω νόμου που ορίζει τα κάτωθι: Αν αποχωρήσουν για οποιονδήποτε λόγο ένας ή περισσότεροι εταίροι και παραμείνει μόνο ένας εταίρος, η εταιρεία λύνεται, εφόσον μέσα σε δύο μήνες δεν δημοσιευτεί στο Γ.Ε.ΜΗ. η είσοδος νέου εταίρου.

Έχει κριθεί ότι κατά το διάστημα αυτό, η εταιρεία υφίσταται με έναν εταίρο χωρίς να καθίσταται μονοπρόσωπη, ενώ σε περίπτωση εισόδου νέου εταίρου, εντός του διμήνου, οι ημερομηνίες εισόδου του νέου εταίρου και εξόδου του απερχόμενου οφείλουν, να είναι οι πραγματικές ημερομηνίες των γεγονότων.

Κατ’ εξουσιοδότηση του νόμου 4072/2012 έχει εκδοθεί η ΑΠΟΦ Δ12//2013: Εφαρμογή του άρθρου 13 του Κ.Φ.Ε. στην εκούσια έξοδο εταίρου προσωπικής εταιρείας, που προσδιορίζει τα θέματα αναφορικά με τη φορολογία και ορίζει τα κάτωθι:

1. Σύμφωνα με τις διατάξεις της περ.α΄ της παρ.1 του άρθρου 13 του ν.2238/1994 (Κ.Φ.Ε.), μεταξύ άλλων, φορολογείται αυτοτελώς, λογιζόμενο ως εισόδημα με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%) κάθε κέρδος ή ωφέλεια που προέρχεται από τη μεταβίβαση:

αα) ολόκληρης επιχείρησης με τα άυλα στοιχεία αυτής, όπως αέρας, επωνυμία, σήμα, προνόμια κ.τ.λ. ή υποκαταστήματος επιχείρησης, όπως αυτό ορίζεται από τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 9 του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων

ββ) εταιρικών μερίδων ή μεριδίων, ποσοστών συμμετοχής σε κοινωνία αστικού δικαίου που ασκεί επιχείρηση ή επάγγελμα, ή σε κοινοπραξία, εκτός κοινοπραξίας τεχνικών έργων, της παραγράφου 2 του άρθρου 2 του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων.

Περαιτέρω, όπως έχει γίνει δεκτό από τη Διοίκηση, η μεταβίβαση εταιρικών μεριδίων μπορεί να είναι άμεση με πώληση του εταιρικού μεριδίου ή έμμεση, με τη μορφή αποχώρησης εταίρου με ανάληψη από αυτόν του κεφαλαίου που έχει καταβάλει με ισόποση μείωση του εταιρικού κεφαλαίου, οπότε ο αποχωρήσας εταίρος αναλαμβάνει συγχρόνως και την προκύπτουσα υπεραξία που αναλογεί στο μερίδιό του. Για την ωφέλεια που αποκτά κατά την αποχώρηση του από την εταιρεία φορολογείται αυτοτελώς με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%).

Επίσης, έχει γίνει πάγια δεκτό από τη Διοίκηση η διαφοροποίηση των ποσοστών συμμετοχής των εταίρων συνεπάγεται μεταβίβαση εταιρικών μερίδων ή μεριδίων και συνεπώς υφίσταται θέμα υπεραξίας, που θα φορολογηθεί με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%). Συνεπώς, όταν λαμβάνουν χώρα μεταβιβάσεις εταιρικών μερίδων σε μεταβολές του εταιρικού κεφαλαίου, υφίσταται θέμα υπεραξίας για το κέρδος ή ωφέλεια που προέκυψε κατά τις πραγματοποιηθείσες μεταβιβάσεις με συντελεστή φορολογίας είκοσι τοις εκατό (20%)

Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι και στην περίπτωση εκούσιας εξόδου εταίρου από προσωπική εταιρεία, κατά τις διατάξεις του άρθρου 261 του ν.4072/2012, συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της περ. α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 13 του Κ.Φ.Ε. και επιβάλλεται ο αυτοτελής φόρος υπεραξίας, ανεξάρτητα αν το κεφάλαιο της εταιρείας, μειωθεί λόγω της αποχώρησης του εταίρου ή παραμείνει το ίδιο σε αντιστοιχία με τους εναπομείναντες εταίρους, ανεξάρτητα δηλαδή από το αν πραγματοποιήθηκε μεταβίβαση μεριδίων ή όχι.

Συλλήβδην εφαρμογή εν προκειμένω έχει και η ΠΟΛ 1030/2014: Π.1030:KΦΕ-Εξοδος εταίρου-διαχειριστή προσωπικής εταιρείας, που ορίζει τα κάτωθι:

Στην περίπτωση, που ο αποχωρών εταίρος και διαχειριστής αναφέρεται στο περί διαχείρισης άρθρο του καταστατικού ονομαστικά ή και ως ασκών τη διαχείριση από κοινού με άλλον ή άλλους εταίρο/ους, η εταιρεία υποχρεούται, ως προς το άρθρο αυτό, να προβεί άμεσα στην τροποποίηση του καταστατικού της.

Η υποχρέωση άμεσης τροποποίησης του καταστατικού ανακύπτει επιπλέον και στην περίπτωση, που ο εξερχόμενος είναι και ο μοναδικός ομόρρυθμος εταίρος, εφόσον στο καταστατικό ορίζεται ότι, η διαχείριση – εκπροσώπηση της εταιρείας θα ασκείται αποκλειστικά από τον ομόρρυθμο εταίρο.

Σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα ανωτέρω, σε περίπτωση εξόδου εταίρου προσωπικής εταιρείας, που είναι παράλληλα και διαχειριστής της, η Φορολογική Διοίκηση θα προβαίνει στην καταχώρηση της μεταβολής που αφορά στην έξοδο εταίρου, με τα αντίστοιχα, κατά περίπτωση, δικαιολογητικά, με τα οποία επέρχεται η μεταβολή αυτή, όπως αυτά αναφέρονται στην ΠΟΛ. 1199/20.8.2013 εγκύκλιο, ενώ θα προβαίνει στην μεταβολή της σχέσης του, ως διαχειριστή, με την τροποποίηση του καταστατικού, όπου απαιτείται, καταχωρημένη στο Γ.Ε.ΜΗ.

Οι ως άνω τροποποιήσεις του καταστατικού πραγματοποιούνται με μέριμνα της εταιρείας και όχι του εξερχόμενου, κάθε φορά, εταίρου. Δεν απαιτείται τροποποίηση του καταστατικού στην περίπτωση, που ο αποχωρών εταίρος και διαχειριστής δεν αναφέρεται ονομαστικά στο περί διαχείρισης άρθρο ή σε αυτό ορίζεται ότι κάθε εταίρος εκπροσωπεί την εταιρεία μεμονωμένα. Στην περίπτωση αυτή, προσκομίζεται βεβαίωση από τις υπηρεσίες του Γ.Ε.ΜΗ. για την καταχώρηση της εξόδου του εταίρου και από τη θέση του διαχειριστή.

Παράλληλα, με δεδομένο ότι η έξοδος εταίρου συνεπάγεται αυτοδίκαια και την παύση της διαχειριστικής και εκπροσωπευτικής εξουσίας αυτού, επισημαίνεται ότι το Γ.Ε.ΜΗ., δύναται να εκδίδει βεβαιώσεις για ταυτόχρονη έξοδο εταίρου και παράλληλα διαχειριστή της εταιρείας, ακόμα και στην περίπτωση, που ο εξερχόμενος εταίρος, δε δηλώνει ρητά ταυτόχρονα με την έξοδό του τη διακοπή της σχέσης του ως διαχειριστής.

Ελένη Κλουκινιώτη

info@efotopoulou.gr