Η καθ’ ύλην αρμοδιότητα στην αναγνωριστική αγωγή

Από τη διάταξη του άρθρ. 70 ΚΠολΔ προκύπτει ότι, εάν συντρέχουν και οι λοιποί όροι του νόμου, δίδεται αναγνωριστική αγωγή για την αναγνώριση της ύπαρξης ή ανυπαρξίας έννομης σχέσης και όχι απλού πραγματικού γεγονότος ή καθαρής νομικής κατάστασης. Έννομη σχέση είναι η βιοτική σχέση που ρυθμίζεται από το δίκαιο και αναφέρεται σε πρόσωπο ή πράγμα, δημιουργεί δε δικαίωμα ή μπορεί με τη συνδρομή και άλλων όρων να καταλήξει σε δικαίωμα (ΑΠ 1598/99 ΕλλΔνη 41.128). Η αναγνωριστική αγωγή διακρίνεται σε θετική και αρνητική, ανάλογα αν ζητείται η αναγνώριση της ύπαρξης ή της ανυπαρξίας της έννομης σχέσης. Ειδικότερα, για τη θεμελίωση αρνητικής αναγνωριστικής αγωγής αρκούν: α) η αντιτασσόμενη από τον ενάγοντα κατά του προβαλλόμενου δικαιώματος του εναγομένου γενική άρνηση των πραγματικών περιστατικών που το στηρίζουν, χωρίς να είναι υποχρεωμένος ο ενάγων να επικαλεστεί και ν` αποδείξει την αναλήθεια των πιο πάνω περιστατικών, τα οποία οφείλει να προτείνει και ν` αποδείξει ο εναγόμενος (ΑΠ 385/99 ΕλλΔνη 40.1514, ΑΠ 1458/97 Δ 1998.119, ΑΠ 121/93 ΕλλΔνη 1995. 1134) και β) η ύπαρξη εννόμου συμφέροντος που δικαιολογεί τη ζητούμενη αναγνώριση, ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος, ο οποίος απειλεί βλάβη στα συμφέροντα του ενάγοντος και προέρχεται από την αβεβαιότητα, την αμφιβολία ή την αμφισβήτηση στις έννομες σχέσεις του ή από την καύχηση για έννομη σχέση που δεν υπάρχει. (ΑΠ 563/98 ΝοΒ 1999. 1295, ΑΠ 941/97 ΕλλΔνη 40.588, ΑΠ 391/91 ΕλλΔνη 1992.1208, ΕΑ 9/2000 ΕλλΔνη 41.1670, ΕφΘεσ. 174/01 ΕλλΔνη 42.746). Για την εκδίκαση της αρνητικής αναγνωριστικής αγωγής αρμόδιο καθ’ ύλη δικαστήριο είναι εκείνο, το οποίο θα είχε αρμοδιότητα αν είχε ασκηθεί από την ήδη εναγόμενο, ως θετική, ενώ κατ` άλλη άποψη, το αντικείμενο της αγωγής αυτής είναι ανεπίδεκτο δικαστικής εκτιμήσεως και υπάγεται πάντοτε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο (Βαθρακοκοίλης, Ερμ.ΚΠολΔ, άρθρ. 70, αριθ. 71, όπου και παραπομπές σε θεωρία και νομολογία) (ΕφΠειρ 237/2002)

Αγωγή με περιεχόμενο να αναγνωριστεί ότι ο ενάγων δεν ενέχεται να  καταβάλει μέρος μιας γεγενημένης οφειλής συνιστά αρνητική αναγνωριστική αγωγή, διότι με αυτήν διώκεται να αναγνωριστεί η ανυπαρξία μίας έννομης σχέσης, δηλαδή δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων υπό στενή έννοια (βλ. Νίκα σε Κεραμέα – Κονδύλη – Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, τόμος Ι, υπό άρθρο 70, παρατ. 1, σελ. 152). Όσον αφορά στην αρνητική αναγνωριστική αγωγή αυτή υπάγεται στην καθ` ύλην αρμοδιότητα του δικαστηρίου που θα ήταν αρμόδιο να τη δικάσει, εάν επρόκειτο για θετική αναγνωριστική αγωγή. Η υπ’ αριθμ. 9/2009 απόφαση του ΠΠΡ Ρόδου παίρνει τη θέση ότι δεν μπορεί δε να θεωρηθεί ότι διαφορά σχετική με αναγνώριση μη οφειλής χρέους δεν είναι αποτιμητή σε χρήμα, ώστε να εγκαθιδρυθεί αποκλειστικά αρμοδιότητα του Πολυμελούς Πρωτοδικείου .Τουναντίον η προκείμενη διαφορά είναι αποτιμητή σε χρήμα, δεδομένου ότι με την υπό κρίση αγωγή της η ενάγουσα διώκει να αναγνωριστεί ότι οφείλει στην εναγομένη μικρότερο χρηματικό ποσό, από αυτό το οποίο της ζητείται (9/2009 ΠΠΡ ΡΟΔ).

Λαμπρινή Σταμέλου, δικηγόρος

email: info@efotopoulou.gr