Η σφράγιση ως ασφαλιστικό μέτρο (άρθρ. 737 ΚΠολΔ) και ως ρυθμιστικό μέτρο της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρ. 826 ΚΠολΔ)
Όπως προκύπτει από τη διάταξη του άρθρου 826 ΚΠολΔ, ο ειρηνοδίκης, ύστερα από αίτηση εκείνου που έχει έννομο συμφέρον ή και αυτεπάγγελτα, μπορεί, για την αποτροπή κινδύνου, να διατάξει τη σφράγιση πραγμάτων και να προχωρήσει σ` αυτήν ή να ορίσει συμβολαιογράφο ή υπάλληλο της γραμματείας του Ειρηνοδικείου. Η σφράγιση αυτή ως υπόθεση της εκούσιας δικαιοδοσίας διατάσσεται στις εκ του νόμου προβλεπόμενες περιπτώσεις (λ.χ. 1866 ΑΚ) ή όταν κανόνας ουσιαστικού δικαίου αξιώνει την διενέργεια απογραφής, που θα διεξαχθεί σταδιακά σε περισσότερα χρονικά διαστήματα και υπάρχει κίνδυνος αρπαγής αντικειμένων μέχρι την περάτωση της (Κ. Μπέης: ΕρμΚ ΠολΔσελ. 1065, Ειρ. Αθ. 353/69 ΝοΒ 1969,323), αλλά και γενικότερα όταν υπάρχει ανάγκη περιφρούρησης της κινητής (Ειρ.Θεσ. 188/71 ΕΔ 1971.687) κυρίως περιουσίας προσώπου, για την οποία δεν μπορεί το ίδιο για λόγους αντικειμενικούς ή υποκειμενικούς να επιμεληθεί αυτοπροσώπως. Εκ τούτων παρέπεται ότι αίτηση σφράγισης μπορεί να υποβληθεί από όποιον έχει προς τούτο έννομο συμφέρον, όπως λ.χ. από τους εκ διαθήκης ή εξ αδιαθέτου κληρονόμους για σφράγιση της κληρονομιάς, όταν αυτοί ερίζουν ή υπάρχει ανάγκη διασφάλισης των κληρονομιαίων (Παπαδόπουλος: Προφυλακτικά μέτρα, σελ. 92-93, ΕΑ 6771/87 ΝοΒ 1987,1415), από τον δανειστή που έχει εκτελεστό τίτλο και υπάρχει κίνδυνος αφαίρεσης ή διαρπαγής ή απόκρυψης ή αλλοίωσης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και από τον διαχειριστή ξένης περιουσίας (480/2007 ΕιρΑθ)
Η αποσφράγιση κινητών ή ακινήτων πραγμάτων είναι παρεπόμενο της σφράγισης και παρακολουθεί τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ της σφράγισης ως ασφαλιστικού μέτρου (αρθρ. 737 ΚΠολΔ) και της σφράγισης ως ρυθμιστικού μέτρου της εκούσιας δικαιοδοσίας (αρθρ. 826 ΚΠολΔ- Μπέης πολ.δικ, αρθρ. 831, αριθ. 3.2, σελ. 1080). Η σφράγιση ως ασφαλιστικό μέτρο είναι μορφή προσωρινής δικαστικής προστασίας και συνίσταται στην υλική δέσμευση πραγμάτων του οφειλέτη, με σκοπό να εξασφαλιστεί η απαίτησή του δανειστή, από τον κίνδυνο να μη μπορεί να ικανοποιηθεί, όταν, στο άμεσο μέλλον, εξοπλιστεί με εκτελεστό τίτλο. Αντίθετα, η σφράγιση ως ρυθμιστικό μέτρο της εκούσιας δικαιοδοσίας είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη ασφαλιστέας απαίτησης και αποσκοπεί στη διασφάλιση των σφραγιζομένων πραγμάτων από τον κίνδυνο φθοράς, εξαφάνισης ή αρπαγής τους. Η σφράγιση, που διατάσσεται μετά το θάνατο κάποιου, που απεβίωσε, χωρίς να γνωρίζουμε τους κατιόντες του και λοιπούς κληρονόμους, αποτελεί μέτρο της εκούσιας δικαιοδοσίας και συνεπώς το ίδιο μέτρο αποτελεί και η αποσφράγιση των πραγμάτων, που σφραγίστηκαν. Σύμφωνα, με τις διατάξεις των αρθρ. 831 και 841 ΚΠολΔ εφόσον η σφράγιση των πραγμάτων, των οποίων ζητείται η αποσφράγιση διατάχθηκε από τον Ειρηνοδίκη, του τόπου, όπου βρίσκονται αυτά, ο ίδιος Ειρηνοδίκης είναι αρμόδιος και για την αποσφράγιση. Η αποσφράγιση σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθρ. 831 ΚΠολΔ διατάσσεται αν η διατήρηση της δεν είναι αναγκαία ή και προκειμένου να γίνει απογραφή ή και προς αποτροπή κινδύνου, ή για άλλο λόγο. Αν η σφράγιση έγινε σε περιουσιακό στοιχείο της κληρονομίας ο αρμόδιος Ειρηνοδίκης μπορεί, να διατάξει να κλητευθούν εκείνοι, που πιθανολογεί ότι είναι κληρονόμοι, καταπιστευματοδόχοι και εκτελεστές διαθήκης (611/2013 ΕιΑθ).
Για να είναι ορισμένη η αίτηση κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας θα πρέπει να περιέχει τους λόγους για τους οποίους είναι απαραίτητο να γίνει η σφράγιση, τη νομιμοποίηση του αιτούντος καθώς επίσης και σύντομη περιγραφή των πραγμάτων, το τόπο που βρίσκονται αυτά, τούτο δε είναι απαραίτητο και για τη θεμελίωση της τοπικής αρμοδιότητας του δικαστηρίου (βλ. άρ. 826 ΚΠολΔ) και τέλος αίτημα να διαταχθεί η σφράγιση. Η αίτηση δεν στρέφεται εναντίον κανενός συγκεκριμένου αντιδίκου, ούτε επιδίδεται στον Εισαγγελέα (άρθρ. 748 παρ. 2 ΚΠολΔ), ωστόσο όμως τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα, που είναι υποχρεωμένα να ανεχθούν το μέτρο, πρέπει να κλητεύονται. Αρμόδιο δικαστήριο είναι το Ειρηνοδικείο, κατά τόπο δε της περιφέρειας όπου βρίσκονται τα πράγματα (αρθρ. 826 ΚΠολΔ). Τη σφράγιση νομιμοποιούνται να ζητήσουν:
Α) Οι εξοπλισμένοι με ενοχικό ή εμπράγματο δικαίωμα σε ομάδα κινητών πραγμάτων ή σε εταιρική περιουσία.
Β) Κάθε δανειστής που έχει στα χέρια του εκτελεστό τίτλο.
Γ) Οι σύνδικοι ή οι υπηρέτες αν πρόκειται για πράγματα που ανήκουν σε απόντα ή άφαντο.
Δ) Ο ανήλικος ή ο υποβληθείς σε δικαστική συμπαράσταση για τη σφράγιση των δικών του πραγμάτων και οι αντιπρόσωποι και οι συγγενείς του.
Ε) Οι διαχειριστές ξένης περιουσίας
Στ) Για τη σφράγιση κληρονομιαίων αιτούντες είναι και οι κληρονόμοι, οι κληροδόχοι, οι δωρεοδόχοι αιτία θανάτου και οι δανειστές τους.
Το Δικαστήριο έχει δικαίωμα να διατάξει τη σφράγιση και αυτεπάγγελτα, αν πρόκειται να προστατευθούν πρόσωπα απόντα ή ανίκανα και δεν υποβλήθηκε στο μεταξύ αίτηση από συνοίκους κλπ και αν πρόκειται διακατοχή περιουσίας του δημοσίου. Η αξίωση για την οποία ζητείται η σφράγιση δεν είναι απαραίτητο να είναι ληξιπρόθεσμη, αλλά αρκεί και υπό αίρεση ή προθεσμία ( Βας. Κ. Μπρακατσούλας – Εκουσία Δικαιοδοσία – Κεφ. 45ο, σελ. 867- 869).
Λένα Πολύζου
Δικηγόρος
info@efotopoulou.gr