Το αδίκημα της ψευδούς βεβαίωσης κατ’ άρθρο 242 παρ. 1 ΠΚ

Κατά τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 242 του ΠΚ, υπάλληλος που στα καθήκοντά του ανάγεται η έκδοση ή σύνταξη ορισμένων δημόσιων εγγράφων, αν σε τέτοια έγγραφα βεβαιώνει με πρόθεση ψευδώς περιστατικό που μπορεί να έχει έννομες συνέπειες, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της ψευδούς βεβαιώσεως (διανοητικής πλαστογραφίας), που αποτελεί έγκλημα περί την υπηρεσία, απαιτούνται α) ο δράστης να είναι υπάλληλος, κατά την έννοια των άρθρων 13 στοιχ. α’ και 263α του ίδιου Κώδικα, β) ο υπάλληλος αυτός να είναι αρμόδιος καθ’ ύλην και κατά τόπον για τη σύνταξη ή έκδοση του εγγράφου και να ενεργεί μέσα στα πλαίσια της υπηρεσίας που του έχει ανατεθεί, γ) έγγραφο, κατά την έννοια του άρθρου 13 στοιχ. γ’ του ΠΚ, και δη δημόσιο, όπως αυτό προσδιορίζεται από το άρθρο 438 του ΚΠολΔ, ήτοι έγγραφο που συντάσσεται από αρμόδιο καθ’ ύλη και κατά τόπο δημόσιο υπάλληλο ή λειτουργό και προορίζεται για εξωτερική κυκλοφορία προς πλήρη απόδειξη κάθε γεγονότος που βεβαιώνεται μ’ αυτό, έναντι πάντων. Κάθε έγγραφο που συντάσσεται ή εκδίδεται από υπάλληλο (περιλαμβάνονται και οι στρατιωτικοί κατά το αρ. 13 α` και 263 α` ΠΚ) μέσα στον κύκλο της λειτουργικής τους αρμοδιότητος, αποτελεί δημόσιο έγγραφο. Παρότι στο αρ. 13 γ` ΠΚ ουδεμία διαφοροποίηση περιλαμβάνεται (όπως η υπ` αριθ. 1495/89 Ποινχρ 90 σελ. 723), εντούτοις από τη θεωρία και τη νομολογία γίνεται διάκριση και εξαιρούνται από τα ποινικώς ενδιαφέροντα ως προς την εφαρμογή του αρ. 242 παρ. 1 ΠΚ δημόσια έγγραφα, εκείνα που ανάγονται στην εσωτερική-διαδικαστική λειτουργία της υπηρεσίας. Τέτοια είναι αυτά με τα οποία παρέχονται απλές πληροφορίες ή κρίσεις, απευθύνονται κυρίως μεταξύ των υπαλλήλων μιας υπηρεσίας και δεν έχουν εγγυητική και αποδεικτική λειτουργία για τις έγγραφες συναλλαγές (ΑΠ 545/87, Ποινχρ 87 σελ. 525, Στρστ. Λάρισας 101/94, Ποινχρ 94, 1311). Η έννοια των ποινικώς ενδιαφερόντων κατά το αρ. 242 παρ. 1 ΠΚ δημοσίων εγγράφων λαμβάνεται από τα αρ. 438, 440, 441 ΚΠΔ. Έτσι δημόσιο είναι το έγγραφο, που παρέχει δημόσια πίστη, βάσει του υπηρεσιακού του προορισμού, της λειτουργίας του που προσδιορίζεται τόσο από τις διατάξεις νόμων όσο και από τις υπηρεσιακές διατάξεις (βλ. Μπιτζιλέκη, Τα υπηρεσιακά εγκλήματα κατ` άρ. 242 ΠΚ). Δημόσια πίστη αποκτά το έγγραφο αφότου τεθεί σε δημόσια-εξωτερική κυκλοφορία, αφ` ης δηλαδή στιγμής εξέλθει των λειτουργικών ορίων αρμοδιότητος του συντάκτη υπαλλήλου ή της εκδότριας υπηρεσίας οπότε οι τελευταίοι έχουν απολέσει τη δικαιοδοσία διαμορφώσεως του περιεχομένου του εγγράφου και αυτό έχει λάβει την συμφώνως προς τον προορισμό του θέση έναντι εννόμου σχέσεως και επιτελεί εφεξής την εγγυητική και αποδεικτική του λειτουργία. Αποφασιστικό στοιχείο για να χαρακτηρισθεί ένα έγγραφο ότι έχει δημόσια πίστη δεν είναι εάν έχει κανείς άμεση πρόσβαση σ` αυτό, πράγμα που σημαίνει ότι υλικά το έγγραφο τέθηκε σε δημόσια κυκλοφορία, αλλά αν μπορεί κανείς να αναφερθεί σε αυτό και η αναφορά αυτή να έχει αποδεικτική ισχύ έναντι όλων 12/1998 ΔΝαυτΠειρ), δ) βεβαίωση στο έγγραφο αυτό ψευδούς περιστατικού που μπορεί να έχει έννομες συνέπειες, δηλαδή περιστατικού που είναι σημαντικό για τη γένεση, διατήρηση, μεταβολή ή απόσβεση δικαιώματος ή έννομης, δημόσιας ή ιδιωτικής, σχέσεως ή καταστάσεως, ψευδές δε είναι το περιστατικό όταν δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, και ειδικότερα όταν βεβαιώνεται περιστατικό που δεν είναι αληθές ή δεν αναφέρεται περιστατικό αληθές που έπρεπε να αναφερθεί, εφόσον, στην τελευταία περίπτωση, υπήρχε νομική υποχρέωση να βεβαιώσει τούτο ο υπάλληλος και τούτο υπέπεσε στην αντίληψή του και ε) δόλος του δράστη που συνίσταται στη γνώση και τη θέλησή του να βεβαιώσει ψευδή πραγματικά περιστατικά που μπορούν να έχουν έννομες συνέπειες ή τουλάχιστον στη γνώση ότι από τα περιστατικά αυτά είναι ενδεχόμενο να παραχθούν οι έννομες αυτές συνέπειες και στην εκ προοιμίου αποδοχή του ενδεχομένου αυτού. Για τη συγκρότηση της έννοιας αυτής της πράξεως, δεν αποτελεί προϋπόθεση η εγκυρότητα του εγγράφου, το οποίο μπορεί να προσβληθεί σύμφωνα με το νόμο, ούτε η καθ` ολοκληρία συμπλήρωση και αποπεράτωσή του. Το έγκλημα πραγματώνεται και στην περίπτωση που προσαπαιτείται για την ολοκλήρωση του εγγράφου η προσυπογραφή του από άλλα πρόσωπα εκτός του υπαλλήλου που το εξέδωσε. (633/2015 ΑΠ).

Λένα Πολύζου

Δικηγόρος

Email: info@efotopoulou.gr