Αφανής εταιρεία – Χαρακτηριστικά και φορολογική αντιμετώπιση
Αφανής εταιρεία είναι η εταιρεία στην οποία η δραστηριότητα που τείνει στην πραγμάτωση του εταιρικού σκοπού αναπτύσσεται στο όνομα ενός εταίρου, που καλείται διαχειριστής ή εμφανής, σε αντίθεση με τους άλλους εταίρους που καλούνται αφανείς.
Η εταιρεία αυτή μπορεί να έχει έναν ή περισσότερους αφανείς εταίρους, μπορεί, όμως, να έχει έναν εμφανή.
Πρόκειται για μία εσωτερική εταιρεία, καθώς το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η μη προβολή της συνεργασίας αυτής προς τους τρίτους.
Συνιστάται μεταξύ δύο ή περισσοτέρων προσώπων άτυπα και έχει ως σκοπό την επιχείρηση τυπικών δικαιοπραξιών και αποδεικνύεται με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο. Δηλαδή μπορεί να συνταχθεί έγγραφο προς σύσταση της εταιρείας και δεν δημοσιεύεται στο Πρωτοδικείο. Σε περίπτωση που ένας εταίρος αναλαμβάνει την υποχρέωση να εισφέρει αντικείμενο, για τη μεταβίβαση του οποίου απαιτείται τύπος, απαιτείται η τήρηση του τύπου αυτού για την σύσταση της αφανούς εταιρείας.
Από τα συμβαλλόμενα πρόσωπα, το ένα πρέπει να έχει την ικανότητα προς απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας (εμφανής εταίρος), το άλλο μόνο ικανότητα για δικαιοπραξία (αφανής εταίρος).
Ο αφανής εταίρος δεν απαιτείται να είναι άγνωστος, μπορεί να δραστηριοποιείται σε τέτοιου είδους εταιρεία χωρίς να αποκτά την εμπορική ιδιότητα, συνεπώς και χωρίς να προσκρούει σε τυχόν ασυμβίβαστα για την άσκηση εμπορικής δραστηριότητας και χωρίς ακόμη να ευθύνεται για τα χρέη της εταιρείας έναντι των τρίτων.
Η διοίκηση των εταιρικών υποθέσεων ανήκει στον εμφανή εταίρο, ο οποίος οφείλει να ενεργεί σύμφωνα με την καλή πίστη και να λαμβάνει υπόψη και τα εύλογα συμφέροντα των αφανών εταίρων. Σε περίπτωση που ο αφανής εταίρος αναμειχθεί στην εκπροσώπηση της εταιρείας, δεν θα πρέπει να γίνει λόγος για ύπαρξη μία αφανούς εταιρείας, αφού η εταιρεία αυτή δεν μπορεί να έχει δύο εμφανείς εταίρους, οπότε στην περίπτωση αυτή θα ευθύνεται και αυτός απεριόριστα και με όλη του την περιουσία. Πιθανό να πρόκειται για περισσότερες αφανείς εταιρείες, και αν οι εμφανείς ενεργούν από κοινού την επιχειρηματική δραστηριότητα, θα πρόκειται για αφανή εταιρεία με εμφανή εταίρο ομόρρυθμη εταιρεία ή η αφανής εταιρεία θα έχει μετατραπεί σε ανώμαλη ομόρρυθμη εταιρεία ή ομόρρυθμη εταιρεία εν τοις πράγμασι, αφού θα είναι εταιρεία που προβαίνει σε εμπορικές δραστηριότητες χωρίς να έχει δημοσιεύσει το καταστατικό της.
Δεν έχει νομική προσωπικότητα, ούτε εταιρική περιουσία και είναι ακραιφνώς προσωπική, όσον αφορά στον εμφανή εταίρο, αφού σε αυτόν ανήκει η διοίκηση της εταιρείας και αυτός μόνο ευθύνεται για τις εταιρικές υποχρεώσεις και λιγότερο προσωπική για τον αφανή, αφού αυτός ο εταίρος συμβάλλει στην πραγμάτωση του εταιρικού σκοπού κυρίως οικονομικά.
Επίσης, δεδομένου ότι η δραστηριότητα ασκείται στο όνομα του εμφανούς εταίρου, με τη φύση της αφανούς εταιρείας είναι ασυμβίβαστη και η αναλογική εφαρμογή του άρθρου 758 παρ. 1 του ΚπολΔ. Έτσι, οτιδήποτε αποκτά ο εμφανής εταίρος κατά την άσκηση της εταιρικής δραστηριότητας του, δεν ανήκει και στους άλλους εταίρους, αλλά μόνο σε αυτόν, ώστε να μπορεί να με τα αποκτώμενα να πραγματώνει τον εταιρικό σκοπό. Επίσης, από τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 47 έως 50 του Εμπορικού Νόμου, 361, 719 και 763 παρ. 1 του Α.Κ. προκύπτει ότι σε περίπτωση αφανούς εταιρείας, κάθε τι που αποκτά ο εμφανής εταίρος στο όνομά του και με εταιρικά χρήματα, κατά τη λειτουργία της εταιρείας, υποχρεούται ως εντολοδόχος των λοιπών και αφανών εταίρων, να το καταστήσει κοινό κατ’ αναλογία της εταιρικής του μερίδας. Στην περίπτωση αυτή, οι τελευταίοι έχουν αξίωση να τους αποδοθεί, σε άρνηση του εμφανούς εταίρου, το ποσοστό που τους αναλογεί στα κέρδη της εταιρείας, εφόσον υφίσταται τέτοια, άλλως επί ζημίας υποχρεούνται να συμμετάσχουν σε αυτήν κατά την αναλογία τους που συμφωνήθηκε.
Το μέτρο συμμετοχής στα κέρδη και τις ζημίες ρυθμίζεται κατ’ αρχήν στα άρθρα 762 – 764 του Α.Κ. Στην αφανή εταιρεία, η συμμετοχή στα κέρδη πρέπει να υπολογίζεται με βάση την εισφορά των εταίρων στην εταιρεία (επιχ. Από το άρθρο 763 παρ. 2 του Α.Κ.) και μόνο εάν οι εταίροι δεν έχουν αναλάβει εισφορά ή εάν δεν υπάρχει αντίθετη πρόβλεψη στο καταστατικό θα είναι ίση. Η συμμετοχή του αφανούς εταίρου στις ζημίες, αν δεν υπάρχει οποιαδήποτε αντίθετη συμφωνία, πρέπει να περιορίζεται μέχρι το ποσό της εισφοράς του, αφού δεν μετέχει στην διοίκηση της εταιρείας, ώστε να διαμορφώνει την οικονομική πορεία της εταιρείας.
Φορολογική αντιμετώπιση της αφανούς εταιρείας:
Με τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 2 του Ν. 2238/1994 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος) ορίζεται ότι σε φόρο υπόκεινται, μεταξύ άλλων υποκειμένων και οι συμμετοχικές ή αφανείς εταιρείες. Επίσης, με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 10 του ανωτέρω νόμου, ορίζεται ότι τα καθαρά κέρδη των υπόχρεων που αναφέρονται στην παρ. 4 του άρθρου 2, όπως αυτά προσδιορίζονται με βάση τις διατάξεις αυτού του νόμου και προκειμένου για συμμετοχικές και αφανείς εταιρείες φορολογούνται με συντελεστή 25%.
Επιπρόσθετα, κατά την διάταξη της παρ. 4 στοιχ. β’ του άρθρου 28 του Ν. 2238/1994, «το κατά το άρθρο αυτό εισοδήματα και κέρδη των επιχειρήσεων, που λειτουργούν με τη μορφή ομόρρυθμης ετερόρρυθμης και περιορισμένης ευθύνης εταιρείας, κοινοπραξίας, κοινωνίας και αστικής εταιρείας κερδοσκοπικού χαρακτήρα, καθώς και συνεταιρισμών θεωρείται ότι αποκτήθηκαν … β) Στην περίπτωση της συμμετοχικής (αφανούς) εταιρείας, από τον εμφανή εταίρο για το σύνολο των κερδών της εταιρείας».
Συνεπώς, βάσει των ανωτέρω, προκύπτουν τα ακόλουθα: Τα κέρδη που αποκτά η ως άνω εταιρεία, θεωρείται ότι αποκτώνται από τον εμφανή εταίρο, στο σύνολό τους. Ωστόσο το άρθρο 10 σε συνδ. με την παρ. 4 του άρθρου 2 του ίδιου νόμου (ΚΦΕ), αναφέρεται ότι οι συμμετοχικές και αφανείς εταιρείες είναι υποκείμενα φόρου και φορολογούνται με συντελεστή 25%. Η φορολόγηση των καθαρών κερδών της αφανούς εταιρείας γίνεται μέσω της υποβολής σχετικής δήλωσης, ενώ υπόχρεος τόσο για την υποβολή της δήλωσης, όσο και για την καταβολή του φόρου εισοδήματος είναι ο εμφανής εταίρος, του οποίου τα στοιχεία θα πρέπει να αναγραφούν και στο σχετικό έντυπο της δήλωσης.
Μαρία Τζαβέλα
E-mail: info@efotopoulou.gr