Ανάκληση δωρεάς υπό τρόπο από τους κληρονόμους του δωρητή
Απόσπασμα της απόφασης 222/2014 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Κορίνθου (υπόθεση του γραφείου μας, χειρισμός υπόθεσης Μαρία Τζαβέλα, μπορείτε να διαβάσετε όλο το κείμενο της απόφασης, πατώντας εδώ):
Κατά το άρθρο 507 ΑΚ ο δωρητής ή ο κληρονόμος του έχει δικαίωμα να ανακαλέσει τη δωρεά αν ο δωρεοδόχος παραλείπει υπαίτια να εκτελέσει τον τρόπο υπό τον οποίο αυτή (η δωρεά) έγινε. Ειδικότερα, το σχετικό δικαίωμα το έχει ο κληρονόμος εξ ιδίου δικαίου και δεν το κληρονομεί από το δωρητή, αν δε οι κληρονόμοι είναι περισσότεροι, καθένας από αυτούς μπορεί αυτοτελώς να προβεί σε ανάκληση (βλ. Απ. Γεωργιάδη, ό.π., σελ 286 και ειδικότερα αριθμ. 1.1 και υποσημ. 21). Εξάλλου, κατά το άρθρο 509 του ιδίου κώδικα η ανάκληση της δωρεάς γίνεται με δήλωση προς τον δωρεοδόχο. Αφού γίνει η ανάκληση αποσβήνεται η υποχρέωση του δωρητή για παροχή και αναζητείται η παροχή που εκπληρώθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό. Από το συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων προκύπτει ότι, από την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα, η ανάκληση δωρεάς, λόγω υπαίτιας μη εκτέλεσης του τρόπου, δεν γίνεται με δικαστική απόφαση μετά από άσκηση διαπλαστικής αγωγής του δωρητή, αλλά με μονομερή δήλωση του τελευταίου, η οποία είναι άτυπη, έστω και αν αφορά ακίνητο και επιφέρει τα έννομα αποτελέσματά της από την περιέλευσή της στο δωρεοδόχο. Μετά τη δήλωση αυτή ο δωρητής δικαιούται να αναζητήσει το δωρηθέν πράγμα, εγείροντας αγωγή με βάση τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού (άρθρα 904 επ. ΑΚ) και ειδικότερα λόγω λήξεως της αιτίας για την οποία δόθηκε το πράγμα. Έτσι, αν το αντικείμενο της δωρεάς είναι ακίνητο και μεταβιβάστηκε στο δωρεοδόχο κατά κυριότητα, η αναμεταβίβαση της κυριότητας, μετά τη νόμιμη ανάκληση της δωρεάς, εφόσον αρνείται αυτήν ο δωρεοδόχος, επιτυγχάνεται με την καταδίκη του τελευταίου σε δήλωση βούλησης και μεταγραφή της σχετικής τελεσίδικης απόφασης και της δήλωσης του δωρητή ενώπιον συμβολαιογράφου για αποδοχή της απόφασης αυτής. Η αγωγή αυτή είναι προσωπική (ενοχική) και όχι εμπράγματη, στηρίζεται δε στην ενοχική υποχρέωση του δωρεοδόχου προς απόδοση του άνευ αιτίας κατεχομένου πράγματος μετά την ανάκληση της δωρεάς, μπορεί δε να σωρευτεί στο αυτό δικόγραφο, με την αγωγή που διώκει την, κατά τα προεκτεθέντα, καταδίκη σε δήλωση βουλήσεως του εναγομένου δωρεοδόχου, με το σκοπό αναμεταβίβασης της κυριότητας του δωρηθέντος ακινήτου στον δωρητή (ΑΠ 840/1994 ΕλλΔνη 37. 100, ΕφΑΘ 6002/2009, ΕφΠειρ 5205/2007, ΕφΛαρ 361/2001 Δημοσιευμένες στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών NOMOS). Τέλος, κατά το άρθρο 510 περ. β’ AK η ανάκληση της δωρεάς αποκλείεται – μεταξύ άλλων – και αν πέρασε ένα έτος αφότου ο δωρητής έχοντας δικαίωμα να ανακαλέσει, πληροφορήθηκε το λόγο της ανάκλησης. Κατά την έννοια της εν λόγω διάταξης, η τιθέμενη με αυτή ετήσια αποσβεστική προθεσμία προς ανάκληση της δωρεάς, η οποία εξετάζεται και αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο δεν αρχίζει, εφόσον τα πραγματικά περιστατικά που συνιστούν το λόγο της ανάκλησης είναι εξακολουθητικά και φθάνουν μέχρι την πράξη ανάκλησης της δωρεάς, η οποία μπορεί να γίνει και με την άσκηση της αγωγής ανάκλησης, διότι στην περίπτωση αυτή τα ανωτέρω περιστατικά θεωρούνται και λαμβάνονται υπόψη ως ενιαίο σύνολο, οπότε η προθεσμία προς ανάκληση δεν αρχίζει ωσότου ο δωρεοδόχος συνεχίζει να παραλείπει υπαιτίως την εκτέλεση του τρόπου (ΑΠ 1043/2000 Δημοσιευμένη στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών NOMOS). Η αγωγή υπόκειται σε καταβολή δικαστικού ενσήμου, αλλά δεν απαιτείται η εγγραφή στα βιβλία διεκδικήσεων.
Η άνω απόφαση, αφού δέχθηκε την υπαίτια εκ μέρους του εναγόμενου παράλειψη εκτέλεσης του τρόπου υπό τον οποίο τελέστηκε η επίμαχη δωρεά, έκανε δεκτή την κρινόμενη αγωγή και ως ουσία βάσιμη, αναγνώρισε ότι η αναφερόμενη στο σκεπτικό της απόφασης δωρεά ακινήτου έχει ανακληθεί και υποχρέωσε τον εναγόμενο να αναμεταβιβάσει συμβολαιογραφικά την κυριότητα του επιδίκου ακινήτου κατά ποσοστό ½ εξ αδιαιρέτου σε έκαστο των εναγόντων. Σημείωσε δε η απόφαση ότι σε περίπτωση αρνήσεως του εναγομένου να αναμεταβιβάσει, θα πρέπει ο εναγόμενος να καταδικαστεί σε δήλωση βουλήσεως προς τούτο, αρνούμενου δε να προβεί στην ανωτέρω δήλωση να θεωρηθεί ότι η εν λόγω δήλωση βουλήσεως προς αναμεταβίβαση του ακινήτου ολοκληρώθηκε με την τελεσιδικία της παρούσας.
Ευγενία Φωτοπούλου
info@efotopoulou.gr