Διεκδίκηση από τον ενάγοντα στην περί κλήρου αγωγή της απόδοσης κληρονομιαίων αντικειμένων ή του αντικαταλλάγματος κατά τις διατάξεις 904 επ ΑΚ. Προϋποθέσεις για το ορισμένο του σωρευόμενου αιτήματος

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1871, 1872 και 1873 του ΑΚ, προκύπτει ότι στην περί κλήρου αγωγή ο εναγόμενος (νομέας της κληρονομιάς) υποχρεούται να αποδώσει αυτούσια τα αντικείμενα της κληρονομιάς, όπως αυτά προσδιορίζονται στις δύο πρώτες διατάξεις, εκείνα δηλαδή που ήταν κληρονομιαία αντικείμενα από την αρχή ή το αντικατάλλαγμα που απέκτησε από τη διάθεση όλων ή μερικών εξ αυτών, και μόνο εφ` όσον δεν είναι σε θέση από οποιαδήποτε αιτία (αδυναμία υποκειμενική ή αντικειμενική, υπαίτια ή ανυπαίτια) να τα αποδώσει αυτούσια, ευθύνεται κατά τις διατάξεις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού (άρθρα 909,910,913 ΑΚ). Τούτο δεν έχει την έννοια ότι σ` αυτή την περίπτωση χωρεί άλλη αγωγή, αλλά ότι και στην περίπτωση αυτή η αξίωση του ενάγοντος ασκείται με την περί κλήρου αγωγή, η οποία όμως έχει διάφορη έκταση και αποτέλεσμα, εφόσον αφενός μεν περιλαμβάνει μόνο τον κατά την επίδοση της αγωγής πλουτισμό (909) του νομέα της κληρονομιάς, αφετέρου δε για την εξεύρεση του πλουτισμού αυτού  θα ληφθεί υπόψη όχι μεμονωμένα το συγκεκριμένο αντικείμενο που ζητείται με την αγωγή, αλλά ολόκληρη η κληρονομιά και οι δαπάνες, στις οποίες υποβλήθηκε γι` αυτήν ο εναγόμενος νομέας της κληρονομιάς. Αντίθετα, ο ενάγων κληρονόμος δεν δικαιούται να αξιώσει με την περί κλήρου αγωγή επικουρικά, δηλαδή για την περίπτωση αδυναμίας προς αυτούσια απόδοση των πραγμάτων της κληρονομιάς, την καταβολή της αγοραίας αξίας τους κατά το χρόνο έγερσης της αγωγής, διότι τέτοια αξίωση δεν είναι νόμιμη (ΑΠ 865/2006 ΝοΒ 54,1278). Η περίπτωση αυτή είναι διαφορετική από εκείνη, στην οποία με την περί κλήρου αγωγή ζητείται ο πλουτισμός του pro herede κατέχοντος τα κληρονομιαία, εφόσον η αξίωση αυτή προβλέπεται από το άρθρο 1873 ΑΚ, πλην όμως, για να είναι ορισμένο το αγωγικό δικόγραφο πρέπει να περιέχει α) την αξία ολόκληρης της κληρονομιάς, β) τον πλουτισμό του εναγόμενου κατά το χρόνο της επιδόσεως της αγωγής και γ) την αδυναμία του τελευταίου να προβεί σε αυτούσια απόδοση των κληρονομιαίων (ΕφΠειρ 307/2010, ΕφΠατρ 875/2007, 16/2020 ΕφΑιγ ΝΟΜΟΣ).

Λαμπρινή Σταμέλου, δικηγόρος

Email: info@efotopoulou.gr