H πρόωση λύση διοικητικής σύμβασης λόγω δημοσίου συμφέροντος – Η υποχρέωση αποζημίωσης
Η αναθέτουσα αρχή μπορεί να επιδιώξει τη λύση της σύμβασης, εάν διαπιστωθεί ότι, υπό τις διαμορφωθείσες πραγματικές συνθήκες, η ικανοποίηση του επιδιωκόμενου με τη σύμβαση δημοσίου σκοπού έχει καταστεί ατελέσφορη και αντίθετη προς το δημόσιο συμφέρον. Προφανώς, καθόσον η λύση της σύμβασης δεν στηρίζεται σε αντισυμβατική συμπεριφορά του αναδόχου, είναι δυνατόν να θεμελιωθεί αξίωση αποζημίωσης στο πρόσωπό του για την αποδεδειγμένη από τη μη εκτέλεση της σύμβασης ζημία που υπέστη (Βλ. Γνμδ ΝΣΚ 276/2012). Ειδικότερα, σύμφωνα με τις σκ. 9-10 της προαναφερθείσας γνωμοδότησης, «…, η συμβαλλόμενη Διοίκηση οφείλει πάντοτε, στα πλαίσια της επιδίωξης της ικανοποίησης του δημοσίου συμφέροντος, να προσαρμόζει τη δραστηριότητά της, ακόμη και μετά την κατάρτιση της διοικητικής σύμβασης, στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες είτε του δημοσίου σκοπού, είτε της δημόσιας υπηρεσίας που αποτελεί κάθε φορά αντικείμενο της διοικητικής σύμβασης. Βέβαια, το ίδιο το ειδικό καθεστώς που διέπει τις διοικητικές συμβάσεις επιτάσσει την ομαλή, κατ’ αρχήν εξέλιξη της συμβατικής σχέσης λόγω της αρχής της νομιμότητας που διέπει κατ’ εξοχήν τις συμβάσεις της Διοικήσεως. Επομένως, οι αποκλίσεις που μπορούν να γίνουν δεκτές, δικαιολογούνται από την ιδιομορφία της διοικητικής σύμβασης, την ειδική ευθύνη που φέρει ο αντισυμβαλλόμενες κατά την εκτέλεσή της, ενώ θα πρέπει να βρίσκουν έρεισμα στο δημόσιο συμφέρον. Ειδικότερα, το εξαιρετικό νομικό καθεστώς υπό το οποίο τελεί η διοικητική σύμβαση, επιφυλάσσει υπέρ της συμβαλλομένης Διοίκησης αυξημένες εξουσίες κατά την εκτέλεση αυτής, η οποίες συνίστανται: α)…, β)…, γ) στην εξουσία μονομερούς μεταβολής – τροποποίησης των όρων της διοικητικής σύμβασης, καθώς και στην εξουσία πρόωρης λύσης του συμβατικού δεσμού με την έκδοση μονομερούς εκτελεστής πράξης. Γίνεται δεκτό ότι, η εξαιρετική εξουσία της συμβαλλόμενης Διοίκησης να οδηγήσει σε πρόωρο, δυνάμει μονομερούς πράξεώς της, τερματισμό της διοικητικής σύμβασης, δηλαδή σε λύση του συμβατικού δεσμού, ενόψει της αρχής της νομιμότητας που διέπει τη συναλλακτική δράση της, θα πρέπει να γίνεται μόνο για ισχυρούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, […] όταν, μετά την επανεκτίμηση του αντικειμένου της σύμβασης καταλήξει στο συμπέρασμα ότι από τη διατήρηση του συμβατικού δεσμού δεν ωφελείται πλέον, ούτε διαφυλάσσεται τον δημόσιο συμφέρον. […]. Στην […] περίπτωση, της άνευ πταίσματος του αντισυμβαλλομένου λύση της διοικητικής σύμβασης, τη λύση αυτή θα πρέπει κατά κύριο λόγο να υπαγορεύουν σοβαροί λόγοι δημοσίου συμφέροντος, ώστε η άσκηση του δικαιώματος αυτού να μην καθίσταται καταχρηστική, εφόσον η ασφάλεια των εννόμων σχέσεων δε θα πρέπει να παραγκωνίζεται υπό το πρόσχημα της διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος (βλ. σχ. Ν. Καπελλάκη «Οι άμεσες επεμβάσεις της Διοικήσεως στη Διοικητική Σύμβαση» ΔιΔικ 1994 σελ. 547 επ., Δημ. Κόρσου «Η σύμβαση του Διοικητικού Δικαίου» έκδοση 2η 1995, σελ. 137-141). Επισημαίνεται ότι, όλες οι προαναφερόμενες εξουσίες αναγνωρίζονται στη συμβαλλόμενη διοίκηση και εν σιωπή ακόμη της σύμβασης, ενδεχομένως και του νόμου με τον οποίο αυτή έχει τυχόν κυρωθεί. Η αναγνώριση όμως, εξαιρετικών εξουσιών για μονομερή τροποποίηση ή και λύση των διοικητικών συμβάσεων για λόγους δημοσίου συμφέροντος και χωρίς να υπάρχει αντισυμβατική συμπεριφορά του αντισυμβαλλομένου ιδιώτη, επιρρίπτει στη συμβαλλόμενη Διοίκηση την υποχρέωση καταβολής πρόσθετου τιμήματος ή τουλάχιστον χρηματικής αποζημίωσης σ’ αυτόν (Β. Σκουρή, «Διοικητικές Συμβάσεις και Δημόσια Έργα» Β’ Έκδοση, 1997, σελ. 24)».
Ελένη Μακροδημήτρη, ασκ. δικηγόρος
info@efotopoulou.gr