Η αξίωση διατροφής, ως διαρκής χρηματική παροχή κατά μήνα προκαταβαλλόμενη για να καλύψει διαρκείς ανάγκες επιβίωσης των δικαιούχων, ενεργοποιείται μόνο με όχληση του δικαιούχου και οφείλεται μόνο από την υπερημερία του υπόχρεου

Με τη διάταξη του άρθρου 1498 ΑΚ, με την οποία ορίζεται ότι διατροφή για το παρελθόν δεν οφείλεται παρά μόνο από την υπερημερία, θεσπίζεται κανόνας ρυθμιστικός του χρόνου από τον οποίο οφείλεται η διατροφή. Δικαιολογητικός λόγος της ρύθμισης αυτής είναι ο μη αιφνιδιασμός του υπόχρεου διατροφής, ο οποίος πρέπει να γνωρίζει συγκεκριμένα την προς διατροφή υποχρέωσή του και να ρυθμίζει ανάλογα την πορεία των οικονομικών του, δοθέντος ότι αντικείμενο της προς διατροφή υποχρέωσης είναι η ικανοποίηση των αναγκών του δικαιούχου, ικανοποίηση, όμως, των αναγκών του παρελθόντος δεν νοείται, διότι, είτε αυτές ικανοποιήθηκαν είτε όχι, δεν συνιστούν ήδη ανάγκες, αφού παρήλθαν, σε κάθε, δε, περίπτωση σκοπός της διατροφής είναι η κάλυψη των βιοτικών αναγκών του δικαιούχου και όχι ο πλουτισμός του.

Κατά την ανωτέρω διάταξη διατροφή για παρελθόντα χρόνο οφείλεται μόνο από την υπερημερία του υπόχρεου, η οποία επέρχεται μόνο από την όχληση, χωρίς να απαιτείται και η συνδρομή του στοιχείου της υπαιτιότητας για την καθυστέρηση της παροχής. Πριν από την υπερημερία δεν οφείλεται διατροφή, έστω και αν ο δικαιούχος έχει συνάψει για τη διατροφή του χρέη που υφίστανται ακόμη ή έχει περιέλθει σε στερήσεις. Επίσης, δεν οφείλεται διατροφή πριν από την υπερημερία ακόμη και αν αποδειχθεί ότι ο υπόχρεος γνώριζε την υποχρέωσή του. Η όχληση, η οποία ταυτίζεται εννοιολογικά στην προκειμένη περίπτωση με την υπερημερία του υπόχρεου διατροφής, αποτελεί το αφετήριο σημείο γέννησης της προς διατροφή υποχρέωσης για παρελθόντα χρόνο. Προσθέτως, η όχληση, η οποία είναι άτυπη και ληψιδεής, δικαστική ή εξώδικη και ανεπίδεκτη αίρεσης, είτε γίνεται με την έγερση αγωγής, είτε με εξώδικη πρόσκληση, είτε με προφορική δήλωση για καταβολή διατροφής, πρέπει, δε, να είναι συγκεκριμένη ως προς το ύψος της αιτούμενης διατροφής και τις ανάγκες τις οποίες καλύπτει, ώστε ο υπόχρεος να είναι σε θέση να ελέγξει τη νομιμότητα του αιτήματος και τις δυνατότητές του να ικανοποιήσει τις ανάγκες του δικαιούχου. Η όχληση, δηλαδή, πρέπει να είναι ακριβής, ορισμένη και σαφής κατά το περιεχόμενό της, υπό την έννοια ότι πρέπει να προκύπτουν από αυτήν το είδος και η ακριβής ποσότητα της αιτούμενης διατροφής, διότι η έκταση της υπερημερίας εξαρτάται από το περιεχόμενο της όχλησης. Απλή υπόμνηση προς τον υπόχρεο ότι οφείλει διατροφή ή αόριστη και γενική δήλωση του δικαιούχου ή διαμαρτυρία αυτού σχετικά με την αξίωσή του για διατροφή δεν αποτελεί νόμιμη όχληση. Ενόψει δε του ότι η διατροφή συνήθως αποτελεί οφειλή διαδοχικών, περιοδικών παροχών, η όχληση γι’ αυτές μπορεί να γίνει είτε για το σύνολο των μελλοντικών παροχών, είτε για συγκεκριμένο μέρος τους, δηλαδή για παροχές ορισμένου χρόνου.

Δεν απαιτείται όχληση, εάν για την εκπλήρωση της παροχής έχει συμφωνηθεί ορισμένη ημέρα, οπότε ο οφειλέτης γίνεται υπερήμερος με μόνη την παρέλευση της ημέρας αυτής (άρθρο 341 ΑΚ), ή ο οφειλέτης δήλωσε ότι θα καταβάλει τη διατροφή ορισμένη ημέρα, οπότε υπάρχει αυτοόχληση. Επίσης, δεν απαιτείται όχληση, όταν αυτή είναι αδύνατη ή άσκοπη ή περιττή λόγω της σαφώς αρνητικής στάσης του οφειλέτη. Η όχληση και τα πραγματικά περιστατικά, από τα οποία συνάγεται το περιττό ή άσκοπο της όχλησης, αποτελούν στοιχεία της αγωγής, όταν ζητείται διατροφή για το παρελθόν[1].

Αγγελική Πολυδώρου, Δικηγόρος

email: info@efotopoulou.gr

[1] βλ. σχετ. ΜΠρΠατρ 33/2021 – ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 342/2001, ΕλλΔ/νη 2002/114, ΕφΑθ 6692/2011, ΕλλΔ/νη 2012/176, ΕφΑθ 5878/2010 Α` δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕφΘεσ 2943/2005, Αρμ 2006,/401, ΕφΘεσ 2348/2003, Αρμ 2004/996. ΕφΘεσ 222/2000, Αρμ 2000/1493, ΜΠΘεσ 12945/2017, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Β. Βαθρακοκοίλη, ΕΡΝΟΜΑΚ, άρθρο 1498, αρ. 1, 4 και 5, σελ. 816, 820, Ανδρουλιδάκη – Δημητριάδη σε Γεωργιάδη -Σταθόπουλο, Αστικός Κώδικας, άρθρο 1498, αρ. 5, 8, 11 -14, 20, 21, 28 και 38, σελ. 1069. – 1073