Υπαγωγή της πράξης της πλαστογραφίας – νόθευσης πτυχίων με σκοπό το διορισμό σε θέση στο Δημόσιο στην ειδική διάταξη του άρθρου 217 ΠΚ και όχι στην κοινή πλαστογραφία του άρθρου 216 ΠΚ

Κατά το άρθρο 216 παρ. 1 του ΠΚ, όποιος καταρτίζει πλαστό ή νοθεύει έγγραφο με σκοπό να παραπλανήσει με τη χρήση του άλλον σχετικά με γεγονός που μπορεί να έχει έννομες συνέπειες τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών. Η χρήση του εγγράφου από αυτόν θεωρείται επιβαρυντική περίπτωση. Από την διάταξη αυτή προκύπτει ότι για την στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της πλαστογραφίας με την μορφή της νοθεύσεως εγγράφου, απαιτείται αντικειμενικώς μεν η νόθευση γνησίου εγγράφου, δηλαδή η αλλοίωση της εννοίας του περιεχομένου του, η οποία μπορεί να γίνει με την προσθήκη ή εξάλειψη λέξεων, αριθμών ή σημείων, υποκειμενικώς δε δόλος, που περιλαμβάνει την γνώση και την θέληση των πραγματικών περιστατικών, τα οποία απαρτίζουν την πράξη αυτή και σκοπό του υπαιτίου να παραπλανήσει με την χρήση του νοθευμένου εγγράφου άλλον για γεγονός που μπορεί να έχει έννομες συνέπειες, οι οποίες μπορεί να αφορούν τον παραπλανώμενο ή τρίτο, ασχέτως αν επετεύχθη ή όχι η παραπλάνηση.

Κατά τη διάταξη δε του άρθρο 217 παρ. 1 ΠΚ, όποιος με σκοπό να διευκολύνει την άμεση συντήρηση, την κίνηση ή την κοινωνική πρόοδο αυτού του ιδίου ή άλλου καταρτίζει πλαστό ή νοθεύει πιστοποιητικό ή μαρτυρικό ή άλλο έγγραφο που μπορεί να χρησιμεύσει συνήθως για τέτοιους σκοπούς ή εν γνώσει του χρησιμοποιεί τέτοιο πλαστό ή νοθευμένο έγγραφο, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρις ενός έτους ή με χρηματική ποινή. Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος της πλαστογραφίας πιστοποιητικού συνίσταται στην κατάρτιση πλαστού ή νόθευση εγγράφου δημοσίου ή ιδιωτικού, που ανήκει στην κατηγορία των πιστοποιητικών ή μαρτυρικών. Υποκειμενικώς απαιτείται δόλος που περιλαμβάνει τη γνώση και τη θέληση των πραγματικών περιστατικών που απαρτίζουν την πράξη αυτή και σκοπός του υπαιτίου να διευκολύνει με την χρήση του πλαστού ή νοθευμένου πιστοποιητικού ή μαρτυρικού την άμεση συντήρηση, την κίνηση ή την κοινωνική πρόοδο αυτού ή άλλου, δηλαδή να έχει κάποια ωφέλεια αυτός ή άλλος, σχετικά με τις παραπάνω βιοτικές ανάγκες χωρίς όμως εντεύθεν να επέρχεται ευθέως βλάβη στις έννομες σχέσεις άλλου. Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται, πρώτον, ότι, αντικείμενο της κατά το άρθρο 217 ΠΚ πλαστογραφίας δεν συνιστούν όλα τα κατά το άρθρο 13 §1 γ΄ ΠΚ έγγραφα, αλλά μόνον πιστοποιητικά ή μαρτυρικά ή και έτερο έγγραφο, στοιχείο συναφές, δυνάμενο, συνήθως, να χρησιμοποιηθεί ως τέτοιο και δεύτερον ότι ο συνδεόμενος με την τέλεση του αδικήματος του άρθρου 217 ΠΚ σκοπός του υπαιτίου πρέπει να αποβλέπει αποκλειστικώς στην άμεση συντήρηση, την κίνηση ή την κοινωνική πρόοδο του δράστη ή κάποιου άλλου, χωρίς όμως η προσδοκώμενη από την πράξη ωφέλεια ή η αντίστοιχη ζημία τρίτου να έχουν την σημασία, την οποία έχουν για την θεμελίωση της βασικής διατάξεως του άρθρου 216 ΠΚ.

Η εν λόγω διάταξη συνιστά ειδική διάταξη έναντι αυτής του άρθρου 216 ΠΚ, και δη ηπιότερη μορφή της βασικής διατάξεως του άρθρου 216 ΠΚ. Η ηπιότερη μεταχείριση οφείλεται στην μικρότερη σπουδαιότητα των εγγράφων αυτών, εν όψει και του σκοπού εκπληρώσεως των στο άρθρο αυτό βασικών αναγκών του ατόμου.

Ο Ποινικός Κώδικας δεν ορίζει ποια λογίζονται πιστοποιητικά ή μαρτυρικά δημόσια ή ιδιωτικά έγγραφα. Δεν υπάρχει, όμως, αμφιβολία ότι αυτά υπάγονται στη γενική έννοια των εγγράφων του άρθρου 13γ ΠΚ. Η αιτιολογική μάλιστα έκθεση του νόμου (σελ. 307) χαρακτηρίζει ως τέτοια τα υπό του άρθρου 249 ΠΝ αναφερόμενα, μεταξύ των οποίων ενδεικτικώς μνημονεύονται και οι βεβαιώσεις περί των προσόντων και ικανοτήτων του προσώπου ή βεβαιώσεις εργασίας και σπουδών. Ο Άρειος Πάγος μάλιστα με την υπ’ αριθμ. 13/1901 απόφασή του είχε κρίνει ότι το απολυτήριο σχολαρχείου υπάγεται στα έγγραφα του άρθρου 248 παρ. 32 ΠΝ και με τις υπ’ αριθμ. 45/1915 και 21/1911 αποφάσεις του αποφάνθηκε ότι τα ενδεικτικά σπουδών έγγραφα, οποιουδήποτε σχολείου, υπάγονται στα «μαρτυρικά» του άρθρου 217 ΠΚ, διότι βεβαιώνουν ορισμένο γεγονός αναφερόμενο στην προσωπική ιδιότητα (Αθανάσιος Κονταξής, Ποινικός Κώδικας, Τόμος Α΄, άρθρα 1-234, Έκδοση Γ΄, Αθήνα 2000, σελ. 1870-1). Και η πρόσφατη βέβαια νομολογία του Αρείου Πάγου κρίνει πάγια ότι τόσο το απολυτήριο λυκείου (1798/2012 Εφ Αθ, 1279/2010 ΑΠ Nomos, 633/2002 ΑΠ, Αρχ Νομ 2003/58, 556/1995 ΑΠ, ΠοινΧρ 821/1995) όσο και το πτυχίο ΤΕΙ, ΑΕΙ κτλ (419/2012 ΑΠ, 950/2011 ΑΠ, 1772/2011 ΑΠ, 78/2010 ΑΠ, 786/2010 ΑΠ Nomos) εμπίπτουν στην έννοια του «μαρτυρικού» της διάταξης του άρθρου 217 ΠΚ, επομένως ότι σε περίπτωση νόθευσής του διαπράττεται όχι η κοινή μορφή της πλαστογραφίας του άρθρου 216 ΠΚ αλλά η ειδική μορφή του άρθρου 217 ΠΚ, εάν συντρέχει και η προϋπόθεση συγκεκριμένου σκοπού του δράστη που τάσσει η διάταξη (διευκόλυνση συντήρησης και κοινωνική πρόοδος).

Για τους λόγους αυτούς πρέπει να μεταβάλλεται στο πρόσωπο του κατηγορούμενου και διορισθέντος στο Δημόσιο, δυνάμει πλαστών ή νοθευμένων εγγράφων, η κατηγορία της κοινής πλαστογραφίας (216 ΠΚ) στην ειδική και ηπιότερη μορφή της πλαστογραφίας πιστοποιητικού (217 ΠΚ), εάν βέβαια συντρέχει στην περίπτωσή του και η ως άνω προϋπόθεση του ειδικού σκοπού της διάταξης.

 Αμυγδαλιά Τσιάρα, δικηγόρος

info@efotopoulou.gr